Yorumun Dinselleşmesinde Cemaat Söyleminin Rolü

Yıl 2019, Sayı: 46, 59 - 82, 18.06.2019

Ali Yıldırım

https://doi.org/10.17120/omuifd.515183

Öz

Geleneksel
dini söylemin referansını oluşturan kaynaklar büyük ölçüde kutsal metinler ve
peygamber sözleridir. Bununla birlikte bu söylem, içinde yaşadığı toplumun düşünce
dünyasının ve yaşam biçiminin baskısı altında kalmaktadır. Bu anlamda dinin
asli referanslarının sahip olduğu söylem tarzı ile toplumun kullandığı dil ve
geliştirdiği söylem tarzının karşılıklı olarak bir şekillendirme sürecine katkı
sağladığından söz etmek mümkündür. Son dönem cemaat olgularının dini algılayış
ve yorum biçimleri, bünyesinde barındırdıkları kitle ve siyasi duruşları, bu
yapıların kendilerine has bir dini söylem geliştirmelerine zemin
hazırlamaktadır. Bu söylem tarzı, bu yapıların genel karakteristiği gereği grup
üyeleri üzerinde etkin ve bağlayıcı bir rol üstlenmektedir. Dolayısıyla
Tanrı’nın, peygamberi aracılığıyla ilettiği vahiy, dini grupların söylem
tarzları ile yorumlandıktan sonra dindara ulaşmaktadır. Bu çalışmada bu söylem
tarzları tahlil edilmekte, ortaya çıkardığı dini anlayış ve yaşam biçimleri bir
problem olarak değerlendirilerek çözüm yolları irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dini Söylem, Anlam, Yorum, Cemaat

The Role of Community Discourse in the Religious Interpretation

Öz

The sources that make reference to traditional
religious discourse are largely sacred texts and prophetic words. However, this
discourse is under the pressure of the world of thought and the way of life of
the society in which it lives. In this sense, it can be said that the language
of the religion and the language used by the society and the style of the
discourse developed by the society contribute mutually to the process shaped.
The forms of religion perception and interpretation of the late congregational
events, the mass and political stances they have in their place, lay the
groundwork for their development of a unique religious discourse. This style of
discourse plays a binding and effective role on the members of the group, due to
the general character of the communities. Therefore, the revelation that God
conveys through the prophet reaches to the religious person after interpretation
by the modes of discourse of religious groups. In this study, these modes of
discourse are being analyzed, the religious understanding and lifestyle that
they reveal are considered as the problem and the solutions are examined.

Anahtar Kelimeler

Religious Discourse, Meaning, Comment, Community

Kaynakça

• Aristoteles, Yorum Üzerine. Ankara: İmge Kitabevi, 2018.
• Arslantürk, Zeki. “Dindarlığın Bağımsız Değişkenleri”. Dindarlık Olgusu Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri (İstanbul-Üsküdar, 25-26 Aralık 2004). Ed. Hayati Hökelekli. 239-257. Bursa: Kurav Yayınları, 2006.
• Büyükkara, Mehmet Ali. “Dini Gruplaşmanın Doğası: Kişilikler, Zihniyetler, Cemaatler, Mezhepler”. İlahiyat Akademi Dergisi 5 (2017): 37-57.
• Düzgün, Şaban Ali. “Tecrübe, Dil ve Teoloji: Dini Tecrübenin Teolojik Yorumu”. Kelam Araştırmaları 2/1 (2004): 27-46.
• Ebu Zeyd, Nasr Hâmid. Söylem ve Yorum. İstanbul: Mana Yayınları, 2015.
• Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1999.
• Ferry, Luc - Gauchet, Marcel. Dinden Sonra Dinsellik. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2005.
• Keskin, İbrahim. Modernizmin Kıskacından Postmodern Dünyaya Din ve İslam. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2014.
• Köse, Ali. Milenyum Tarikatları. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• Köse, Ali. “XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (Aralık 2015): 5-27.
• Kurt, Abdurrahman. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2009):1-26.
• Paden, William E. Kutsalın Yorumu. Trc. Abdurrahman Kurt. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2008.
• Sancar, Faruk. “Dini Cemaatlerin Üye Kazanma Stratejileri Beyin Yıkama Olarak Değerlendirilebilir mi? Kullandıkları Teolojik Argümanlar Üzerinden Eleştirel Bir Okuma”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi IX/42 (2016): 1915-1927.
• Subaşı, Necdet. “Türkiye’de Din, Dini Toplumsallıklar ve Din Sosyolojisi”. Sosyoloji Konferansları 52 (2015-2): 391-418.
• Tekin, Mustafa. Kutsalın Serüveni. İstanbul: Açılım Kitap, 2003.
• Tüzer, Abdullatif. Din ve Rasyonalite. Ankara: Lotus Yayınevi, 2009.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf ve Tenkit. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Yasa, Metin. Bütüncül ve Eleştirel Din Felsefesi. Ankara: Elis Yayınları, 2013.
• Yıldırım, Ali. “Postmodern İnsanın Tanrı Anlayışı”. PESA Sosyal Araştırmalar Dergisi II/III (Ekim 2016): 47-54.