The Mystical Content in Nuh b. Mustafa’s (d. 1070/1660) Work Titled Tuhfat al-Dhākirīn

Yıl 2020, Sayı: 49, 441 - 466, 15.12.2020

Hicret Karaduman

https://doi.org/10.17120/omuifd.809190

Cited By: 1

Öz

Amasya where is known as the city of sultan’s sons was Ottoman’s prov-ince that came to the fore in science and cultural life. Bookmen, men of letters, sufis and thinkers who were born and raised here or migrated to various places constituted an undergoing influence all over Anatolia by both their books and social ethics. Being known these famous people whose contributions scientific and cultural tradition are inarguable and also being known their books will provide them to see the value they deserved. This research aimed to conduce toward to fill a gap by being ascribed to this purpose. Nūh b. Mustafā who has been known as Nūh Efendi was born in Amasya and raised in the spiritual atmosphere of this city. Since he was mufti in Konya for a while, he has been also known as the title of Konevī. Nūh b. Mustafā died in Cairo after settling there late in his life. It is accepted that there are tens of books belong to him in areas such as Islamic law, hadith, and sufism. Tuhfat al-Dhākirīn that is among them was written in Turkish about dhikr and its method of Nūh Efendi. The first chapter of this study firstly introduces the life and scientific personality of this writer. Sufistic components of Tuhfat al-Dhākirīn are analyzed by the main headings in the second chapter. Finally, a general evaluation is performed on the writer and his book. 

Anahtar Kelimeler

Sufism, Amasya, Nūh b. Mustafā, Tuhfat al-Dhākirīn, Khalwatiyya, Dhikr.

Nûh b. Mustafa’nın (ö. 1070/1660) Tuhfe-i Zâkirîn Namlı Eserinde Tasavvufi Muhteva

Öz

Şehzadeler şehri olarak bilinen Amasya, ilim ve kültür hayatında temayüz etmiş bir Osmanlı vilayetidir. Burada doğmuş, yetişmiş veya sonradan muhtelif yerlere göç etmiş olan âlim, edîb, mutasavvıf ve mütefekkirler gerek eserleri gerekse güzel ahlâklarıyla bütün Anadolu coğrafyasında hala süregelen bir tesir oluşturmuşlardır. Anadolu’daki ilmî ve kültürel geleneğe katkıları tartışılmaz olan bu büyük şahsiyetlerin ve miras bıraktıkları eserlerin tanınması, hak ettikleri değerin teslim edilmesini sağlayacaktır. Elinizdeki çalışma da bu amaca matuf olarak bir boşluğun dolmasına vesile olma amacı taşımaktadır.
Nûh Efendi olarak bilinen Nûh b. Mustafâ Amasya’da doğmuş ve bu kentin mânevî atmosferinde yetişmiştir. Konya’da bir müddet müftülük vazifesinde bulunduğu için Konevî nisbesiyle de anılan Nûh Efendi hayatının son döneminde Kahire’ye yerleşerek yine burada vefat etmiştir. Fıkıh, kelâm, hadis ve tasavvuf gibi muhtelif alanlarda onlarca eseri bulunduğu bilinmektedir. Bunlar arasında olan Tuhfe-i Zâkirîn, Nûh Efendi’nin zikir ve usûlüne dair Türkçe kaleme aldığı bir kitaptır. Bu çalışmanın ilk bölümünde önce müellifin hayatı ve ilmî şahsiyeti tanıtılacaktır. İkinci bölümde Tuhfe-i Zâkirîn’de yer alan tasavvufî unsurlar ana başlıklarla incelenecektir. Son bölümde ise müellif ve eser hakkında genel bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Nuh b. Mustafa, Tuhfe-i Zâkirîn, Amasya, Halvetiyye, Zikir

Kaynakça

• Acem, Refîk. Mustalahâtü’t-tasavvufi’l-İslâmî. Beyrut: Nâşirûn, 1999.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. El-Müsned. Thk. Şuayb Arnavud&Adil Mürşid. 50 Cilt. Dımeşk: Müessesetü’r-risale, 2001.
• Bağdâdî, İsmail Paşa. Hediyyetü’l-ârifîn: Esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn. İstanbul: y.y., 1951.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Muhammed Züheyr b. Nasır. 9 Cilt. B.y:, Daru tavku’n-necat, 1422.
• Bursalı Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1912.
• Cemil b. Mustafa Azm. Ukûdü’l-cevher. Beyrut: el-Matbaatü’l-ehliyye, 1908.
• Ceyhan, Semih. “Halvetîlik”. Türkiye’de Tarikatlar:Tarih ve Kültür. İstanbul: İsam Yayınları, 2015.
• Durma, Abdulhalim. Evliyalar Şehri Amasya. B.y.: Kişisel Yayınlar, 2008.
• Habeşî, Abdullah b. Muhammed. Câmiu’ş-şurûh ve’l-havâşî: Muʿcemu’ş–şâmil li esmâi’l-kütübi’l-meşrûha fi’t-türâsi’l-İslâmiyyi ve beyâni şürûhihî. Abu Dabi: el-Mecma’u’s-sekâfî, 2004.
• Müslim b. el-Haccac b. Müslim, Ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. 5 Cilt. Beyrut: Daru ihya’it-türasi’l-Arabi, ts.
• Hafenî, Abdülmün’im. Muʿcemü mustalahâti’s-sûfiyye. Beyrut: Dâru’l-mesîra, 2. Basım, 1987.
• Hamdi, Eymen. Kâmûsü’l-mustalahâti’s-sûfiyye. Kahire: Dâru Kubâ, 2000.
• Isfahânî, Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillâh b. İshâk. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. 10 Cilt. Mısır: es-Seâde, 1974.
• Isfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıp. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. Thk. Adnan Davudi. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 4. Basım, 2009.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 10. Basım, 2012.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Muʿcemü’l-müellifîn. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1993.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Kâsım Zeynülislâm Abdülkerîm b. Hevâzin b. Abdilmelik. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. Thk. Abdülhalim Mahmud-Mahmud b. Şerif. Kahire: Dâruş-şuʿab, 1989.
• Muhibbî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibuddin b. Muhammed. Hulâsatü’l-eser fî aʿyâni’l-karni’l-hâdî ‘aşer. B.y.: y.y., ts.
• Nûh b. Mustafâ. Tuhfe-i Zâkirîn. Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 8732.
• Nûh b. Mustafâ. el-Lumaʿ fî âhiri zuhri’l-cum’a. Çev. Ali Kaya-Zuhr-i Âhir Namazı. Bursa: Emin Yayınları, 2005.
• Nûh b. Mustafâ. el-Kavlu’d-dâl alâ hayati’l-Hızır ve vücûdü’l-abdâl. Çev. Ramazan Muhammed Saftâvî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2012.
• Nûh b. Mustafâ. Dâstâni Ahmed Haramî. Çev. Talat Onay. İstanbul: y.y., 1946.
• Nûh b. Mustafâ. Dâstâni Ahmed Haramî. Çev. Halis Akaydın. İstanbul: y.y., 1972.
• Sâbıtî, Usameddin. Câmiu’l-ehâdîsi’l-kudsiyye. Kahire: Dâru’r-reyyân li’t-turâs, ts.
• Şenses, Hafsa. Nuh b. Mustafa ve El-Kelimâtü’ş-Şerîfe fî Tenzîhi Ebî Hanîfe İsimli Eserinin Tahlil ve Tahkiki. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Muʿcemü’l-kebîr. Thk. Hamdi b. Abdülmecid. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 2. Basım, ts.
• Tercüme-i hal sahabü’t-te’lif Nuh Efendi. Süleymaniye Kütüphanesi-Halet Efendi ve Eki 000070-06.
• Tehâvî, Muhammed Ali. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn. Thk. Ali Dahrûc. Beyrut: Mektebetü Lübnân Nâşirûn, 1996.
• Türker, Ömer. “Nûh b. Mustafâ” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33/230-231. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Yılmaz, Hasan Kamil. “Zikir”. Altınoluk Dergisi 108. İstanbul: 1995.
• Yılmaz, Hayati. “Nûh b. Mustafa el-Konevî’nin er-Risâle fi’l-Fark Beyne’l-Hadîsi’l-Kudsî ve’l-Kur’ân ve’l-Hadîsi’n-Nebevî Adlı Risâlesi”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1/1 (2003). 167-178.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris. el-Aʿlâm: Kâmûsü terâcim li-eşhuri’r-ricâli ve’n-nisâi mine’l-Arabi ve’l-müsta’ribîn ve’l-müsteşrikîn. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 15. Basım, 2002.