Temmâm Hassân’ın Nevâsıh Fiilleri ile İlgili Görüşlerinin Değerlendirmesi

Yıl 2022, Sayı: 53, 855 - 866, 30.12.2022

Selim Tekin

https://doi.org/10.17120/omuifd.1109697

Öz

Arap dili gramer çalışmaları ortaya çıktığı ilk dönemden itibaren yoğun ve gayretli çalışmalar ile devam ederek sonraki dönemlerde sistemli bir bilim dalı haline gelmiştir. Arap gramerinin geniş bir yapıya sahip olması ve Arap dilinin birçok farklı lehçeler barındırması gibi nedenlerle geçmişten günümüze birçok dilci çeşitli gramer konularını tartışmış ve farklı görüşler ileri sürmüştür. Özellikle modern dönemde batıda ortaya çıkan dilbilim akımları Arap dünyasını da etkilemiş, birçok dilci Arap dilini bu akımların dile yaklaşım tarzları ve metotlarını kullanarak yeniden incelemişlerdir. Bu anlamda modern dönemde bazı gramer konuları yeniden ele alınmış ve farklı yorumlarda bulunulmuştur. Bu dilcilerden birisi de çalışmamızın konusu olan Temmâm Hassân’dır (öl. 2011). O, gramer konularından biri olan nevâsıh fiilleri ile alakalı klasik dönemde kabul edilen bazı tanımlama ve sınıflamaları eleştirmiş, bu konuda farklı bir görüş ileri sürerek bunu çeşitli delillerle ispatlamaya çalışmıştır. Bu çalışmada Temmâm Hassân’ın nevâsıh fiilleri ile ilgili görüşlerini klasik yaklaşımlar ışığında değerlendirmek ve bu fiillerle ilgili yeni bir görüş ortaya koymak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Nahivciler, Temmâm Hassân, Gramer, Nevâsıh Fiilleri

Evaluation of Tammam Hassan’s Views on Navasıh Verbs (al'afeal alnnasikha)

Öz

Arabic grammar studies have continued with intensive and diligent works since the first period of its emergence and have become a systematic science branch in the following periods. From past to present, many linguists have discussed various grammatical aspects and put forward different views based on the fact that Arabic grammar has a wide structure and contains many different dialects. Especially in the modern period, the linguistic movements emerging in the west also affected the Arabian world, and many linguists examined the Arabic language again by using the approaches and methods of these movements. In this sense, some grammatical issues were evaluated again in the modern period and different interpretations were made. One of the linguists in this field was Tammam Hassan (d. 2011), the subject of the present study. He criticized some definitions and classifications that were accepted in the classical period about the navasıh verbs as one of the grammatical subjects, and tried to prove this with various evidence by putting forward a different view on this issue. The purpose of the present study was to evaluate Tammam Hassan’s views on navasıh verbs in the light of classical approaches and to present a new viewpoint on these verbs.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Grammarians, Tammam Hassan, Grammar, Navasıh Verbs.

Kaynakça

• el-Berde‘î, Sadullah. Hadâiku’d-dekâik. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Câmî, Abdurrahman. Mollâ Câmî. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• el-Cürcânî, Abdulkâhir. Kitabu’l-muktesid fî şerhi’l-îdâh. thk. Kâzım Bahr el-Mercân. 2 Cilt. el-Cumhûriyyetu’l-Irakiyye: Dâru’r-Reşîd, 1982.
• Durmuş, İsmail. “Temmâm Hassân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2019.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-darab min lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1998.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. et-Tezyîl ve’t-tekmîl fî şerhi kitâbi’t-teshîl. thk. Hasan Hendâvî. 11 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2000.
• el-Esterâbâdî, Radiyyuddin Muhammed b. Hasan. Şerhu kâfiyeti ibni’l-Hâcib. thk. İmîl Bedî‘ Yakub. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007.
• el-Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsu’l-muhît, thk. Halîl Me’mûn Şeyhâ. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2011.
• Hassân, Temmâm. el-Lugatu’l-Arabiyye ma‘nâhâ ve mebnâhâ. Fas: Dâru’s-Sekâfe, 1994.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman el-Mevsılî. el-Luma‘ fi’l-Arabiyye. thk. Semih Ebu Muğlî. Amman: Dâru Mecdelâvî, 1988.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Evdahu’l-mesâlik ilâ elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebutu’l-Asriyye, 2008.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1990.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Şerhu şuzûru’z-zeheb fî marifeti kelâmi’l-Arab, thk. Muhammed Hayr Ta‘me Halebî. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1999.
• İbn Mâlik, Cemaluddin Muhammed b. Abdullah b. Mâlik et-Tâî. Şerhu’t-teshîl. thk. Abdurrahman es-Seyyid-Muhammed Bedevî el-Mehtûn. 3 Cilt. Kahire: Hicr lit-tibâe ve’n-neşr, 1990.
• İbn Usfûr el-İşbilî. el-Mukarrib. thk. Ahmed Abdussettar el-Civârî-Abdullah el-Cubûrî. b.y.: y.y., 1972.
• İbn Ye‘îş, Ebû’l-Bekâ Ye‘îş b. Ali el-Mûsilî. Şerhu’l-Mufassal. thk. İmîl Bedî‘ Yakub. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
• Kerimoğlu, Caner. Genel Dilbilime Giriş. Ankara: Pegem Akademi, ts.
• el-Meylânî, Muhammed b. Abdurrahim b. Muhammed el-Umerî. Şerhu’l-muğnî fi’n-nahv. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Mustafa, İbrahim vd. el-Mu‘cemu’l-vesît. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1996.
• es-Sabbân, Muhammed b. Ali. Hâşiyetu’s-Sabbân alâ şerhi’l-Üşmûnî. thk. İbrahim Şemseddin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2008.
• es-Süyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr. el-Behcetu’l-merdiyye fî şerhi elfiye. thk. Muhammed Hâdî eş-Şumurhî el-Mardînî. 6 Cilt. Diyarbakır: Mektebetu Seyda, 2012.
• es-Süyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr. Hem‘u’l-hevâmi‘ fî şerhi cem‘i’l-cevâmi‘. thk. Ahmed Şemseddin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2011.