ÇOCUK VE ERGENLERİN OKUL DIŞI ZAMANLARDA SPOR AKTİVİTELERİNE KATILIMI

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 86 - 101, 05.08.2018

Asil Ali Özdoğru

https://doi.org/10.17155/omuspd.321959

Cited By: 4

Öz

Okul dışı zaman, aile
ve okula ek olarak çocuk ve ergen gelişiminin temel bağlamlarından birini
oluşturur. Okul dışı zamanlardaki spor aktiviteleri, çocukların fiziksel,
bilişsel ve sosyoduygusal gelişimlerine olumlu katkılar sunabilmektedir. Bu
çalışmada spora katılımın çocuk ve ergenlerin gelişimlerine etkileri,
Türkiye’de öğrencilerin okul dışı zamanlarda spora katılım düzeyleri ve
katılımı etkileyen faktörler alanyazın incelemesi yoluyla gözden geçirilmiştir.
Yapılan araştırmalarda çocuk ve ergenlerin spor aktivitelerine katılımının,
normal fiziksel gelişimin sağlıklı şekilde sürdürebilmesi açısından gerekli
olduğu ve diğer gelişim alan ve dönemlerinin de katılımdan olumlu şekilde
etkilendiği belirlenmiştir. Hem yerel hem de uluslararası çalışmalarda, Türkiye’deki
öğrencilerin diğer ülkelerdeki yaşıtlarına kıyasla daha az oranda spora
katıldığı saptanmıştır. Türkiye’deki öğrencilerle yapılan çalışmalarda yaş,
cinsiyet ve sosyoekonomik düzey gibi bireysel değişkenler, motivasyon ve
beklentiler gibi psikolojik özellikler ile fiziki altyapı ve sosyal olanaklar
gibi çevresel faktörlerin katılımı etkileyebildiği görülmüştür. Genel olarak çocuk
ve ergenlerin okul dışı zamanlarda spor aktivitelerine katılmalarında, kişisel
tercih, bağlılık ve kalıtsal gelişimsel kapasite gibi bireysel etkenler ile
fırsat, deneyimler ve sosyal iklim gibi çevresel etkenlerin belirleyici rol
oynadığı belirtilmektedir. Sonuç olarak, spor aktivitelerine katılımı ve
devamlılığı sağlamak amacıyla gençlerin ihtiyaçlarına cevap verebilen
programlar yaratılması, spor yapmaya yönelten motivasyonların belirlenmesi ile
bilimsel ve uygulamaya dönük çalışmalar yapılması faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk ve ergen gelişimi, okul dışı zaman, spor aktivitelerine katılım

CHILDREN AND ADOLESCENT’S OUT-OF-SCHOOL TIME PARTICIPATION IN SPORTS

Öz

In addition to
family and school, out-of-school time constitutes one of the fundamental
contexts of child and adolescent development. Sport activities during
out-of-school times can provide positive influences on children’s physical,
cognitive, and socioemotional development. In this study, the effects of sport
participation on child and adolescent development, levels of participation in
sports by students in Turkey, and the factors that affect participation were
examined through a review of the literature. Research shows that children and
adolescents’ participation in sport activities is necessary for their normal
healthy physical development and that other areas and periods of development
are positively influenced by participation in sports. It has been noted by both
national and international studies that students in Turkey participate in
sports at lower levels than their peers in other countries. According to
studies conducted in Turkey, individual variables such as age, gender, and
socioeconomic status, psychological variables such as motivation and
expectations, and environmental factors such as physical infrastructure and social
facilities can affect participation. In general, individual factors such as
personal choice, commitment, and innate developmental capacity as well as
environmental factors such as opportunities, experiences, and social climate
play a decisive role in children and adolescents’ out-of-school time
participation in sports activities. In conclusion, in order to ensure
participation and persistence in sport activities, it will be useful to develop
programs that can meet the needs of youth, identify motivations for engagement
in sport, and conduct scientific and applied studies.

Anahtar Kelimeler

Child and adolescent development, out-of-school time, participation in sport activities

Kaynakça

• Bronfenbrenner U. The ecology of human development: Experiments by nature and design. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1979. Lerner R. M. “Foreword: Promoting positive youth development through community and after school programs” In J. L. Mahoney, R. W. Larson, & J. Eccles (Eds.). Organized activities as contexts of development: Extracurricular activities, after-school and community programs (sf. ix-xii). Mahwah, NJ: Erlbaum, 2005. Bevan B, Bell P, Stevens R, Razfar A. (Ed.) LOST opportunities: Learning in out-of-school time. Netherlands: Springer, 2013. Sefton-Green J. Learning at not-school: A review of study, theory, and advocacy for education in non-formal settings. Boston: MIT, Press, 2013. https://mitpress.mit.edu/sites/default/files/titles/free_download/9780262518246_Learning_at_NotSchool.pdf adresinden edinilmiştir. Mahoney J. L., Larson R. W., Eccles J. S. (Eds.) Organized activities as contexts of development: Extracurricular activities, after-school and community programs. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum, 2005. Lauer P. A., Akiba M., Wilkerson S. B., Apthorp H. S., Snow D., Martin-Glenn M. L. “Out-of-school-time programs: A meta-analysis of effects for at-risk students” Review of Educational Research, 2006; 76(2): 275-313. Özdoğru A. A., Hartley J. “After-school programs” In J. Ainsworth (Ed.), Sociology of education: An A-to-Z guide. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, 2013; 1: 23-26. Henden Şolt B. “Yerel yönetimlerin eğitime katkı hizmetleri: Bilgi evleri projesi-Zeytinburnu Belediyesi örneği” 1. Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulmuştur. İstanbul, Türkiye, 2014, Nisan. Posner J. K., Vandell D. L. “After-school activities and the development of low-income urban children: A longitudinal study” Developmental Psychology, 1999; 35(3): 868-879. Bakioğlu A., Yıldız A. “Finlandiya’nın PISA başarısına etki eden faktörler bağlamında Türkiye’nin durumu” Eğitim Bilimleri Dergisi, 2013; 38: 37-53. Güçlü M. “Gençlik döneminde boş zaman faaliyetlerinin yeri ve önemi” Gençlik Araştırmaları Dergisi, 2013; 1(1): 158-169. Bar-Or O. Pediatric sports medicine for the practitioner: From physiologic principles to clinical application. New York: Springer Verlag, 1983. Chaddock-Heyman L., Erickson K. I., Holtrop J. L., Voss M. W., Pontifex M. B., Raine L. B., et al. “Aerobic fitness is associated with greater white matter integrity in children” Frontiers in Human Neuroscience, 2014; 8: 584. Hallal P. C., Victora C. G., Azevedo M. R., Wells J. C. K. “Adolescent physical activity and health” Sports Medicine, 2006; 36(12): 1019-1030. Scanlan T. K., Babkes M. L., Scanlan L. A. “Participation in sport: A developmental glimpse at emotion” In J. L. Mahoney, R. W. Larson, ve J. S. Eccles (Eds.), Organized activities as contexts of development: Extracurricular activities, after-school and community programs. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum, 2005: 275-310. Jewett R., Sabiston C. M., Brunet J., O’Loughin E. K., Scarapicchia T., O’Loughin J. “School sport participation during adolescence and mental health in early adulthood” Journal of Adolescent Health, 2014; 55(5): 640-644. Trudeau F., Shephard R. “Physical education, school physical activity, school sports and academic performance” International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 2008; 5(10): 1-12. Hoza B., Smith A. L., Shoulberg E. K., Linnea K. S., Dorsch T. E., Blazo J. A., et al. “A randomized trial examining the effects of aerobic physical activity on Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder symptoms in young children” Journal of Abnormal Child Psychology, 2015; 43(4): 655-667. Katz D. L., Cushman D., Reynolds J., Njike V., Treu J. A., Walker J., et al. “Putting physical activity where it fits in the school day: Preliminary results of the ABC (Activity Bursts in the Classroom) for Fitness Program” Preventing Chronic Disease, 2010; 7(4): 82. Pontifex M. B., Saliba B. J., Raine L. B., Picchietti D. L., Hillman C. H. “Exercise improves behavioral, neurocognitive, and scholastic performance in children with attention-deficit/hyperactivity disorder” Journal of Pediatrics, 2013; 162(3): 543-551. Nelson M. C., Gordon-Larsen P. “Physical activity and sedentary behavior patterns are associated with selected adolescent helath risk behaviors” Pediatrics, 2006; 117: 1281-1290. Esteban-Cornejo I., Tejero-González C. M., Martinez-Gomez D., del-Campo J., González-Galo A., Padilla-Moledo C., Sallis J. F., Veiga O. L., UP & DOWN Study Group. “Independent and combined influence of the components of physical fitness on academic performance in youth” The Journal of Pediatrics, 2014; 165(2): 306-312. Hawkins R., Mulkey L. M. “Athletic investment and academic resilience in a national sample of African American females and males in the middle grades” Education and Urban Society, 2005; 38: 62-88. Kniffin K. M., Wansink B., Shimizu M. “Sports at work: Anticipated and persistent correlates of participation in high school athletics” Journal of Leadership & Organizational Studies, 2015; 22(2): 217-230. Holt N. L. (Ed.) Positive youth development through sport. Oxon: Routledge, 2008. Visek A. J., Achrati S. M., Manning H., McDonnell K., Harris B. S., Dipietro L. “The Fun Integration Theory: Towards sustaining children and adolescents sport participation” Journal of Physical Activity & Health, 2015; 12(3): 424-433. Kırımoğlu H., Çokluk G., Yıldırım Y. “Evaluation of self-esteem of the children and adolescents in terms of participation in sports” Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2013; 7(3): 248-259. İkizler C., Karagözoğlu C. “İlkokul çağında spor yapmanın kontrol odağına etkisi” Eğitim Bilimleri Dergisi, 1995; 7: 169-177. Karakaya I., Çoşkun A., Ağaoğlu B. “Yüzücülerin depresyon, benlik saygısı ve kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi” Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2006; 7: 162-166. Slutzky C. B., Simpkins S. D. “The link between children’s sport partipication and self-esteem: Exploring the mediating role of sport self-concept” Psychology of Sport and Exercise, 2009; 10(3): 381-389. Bulgu N. “Spora katılımda toplumsal fayda: Kazakistan Ahmet Yesevi Üniversitesi Öğrencileri örneği” Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2013, 18: 25-45. Devecioğlu S., Sarıkaya M. “Sporcu öğrencilerin sosyo-ekonomik değişkenler ışığında profillerinin belirlenmesi” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006; 16(2): 301-314. Hellison D. Teaching personal and social responsibility through physical activity (3rd ed.). Champaign, IL: Human Kinetics, 2011. Aaron D. J., Dearwater S. R., Anderson R. D., Olsen T., Kriska A. M., Laport R. E. “Physical activity and the initation of high risk health behaviors in adolescents” Medicine and Science in Sports and Exercise, 1995; 27: 1639-1645. Gençer R. T. “Spor yapan üniversite öğrencileri arasında alkol ve sigara kullanımı: Bunun spora katılım ve spora yönelik güdülenme ile ilişkisi” E-Journal of New World Sciences Academy, 2009: 95-103. Sabo D. F., Miller K. E., Farrell M. P., Melnick M. J., Barnes G. M. “High school athletic participation, sexual behavior and adolescent pregnancy: A regional study” Journal of Adolescent Health, 1999; 25(3): 207-216. Yaman M., Arslan S. “Çocuk ve gençlik suçlarının önlenmesinde rekreatif sporlar” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2009; 6(1): 445-459. Zaichkowsky L. “Sports psychology: A primer for educators” The Journal of Education, 2007; 187(1): 1-8. Gilman R. “The relationship between life satisfaction, social interest, and frequency of extracurricular activities among adolescents students” Journal of Youth and Adolescence, 2001; 20: 749-767. Wankel L. M., Mummery W. K. “The psychological and social benefits of sport and physical activity” Journal of Leisure Research, 1990; 22: 167-182. Büküşoğlu N., Bayturan A. F. “Serbest zaman etkinliklerinin gençlerin psiko-sosyal durumlarına ilişkin algısı üzerindeki rolü” Ege Tıp Dergisi, 2005; 44(3): 173-177. Brook O. “International comparisons of public engagement in culture and sport” UK Department for Culture, Media and Sport. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/77843/Int_comparisons_public_participation_in_culture_and_sport-Aug2011.pdf adresinden edinilmiştir, 2011. Aktif Yaşam Derneği. “Türkiye toplumunun fiziksel aktivite düzeyi araştırması” http://www.aktifyasam.org.tr/projeler/turkiye-toplumunun-fiziksel-aktivite-duzeyi-arastirmasi adresinden edinilmiştir, 2010. Aktif Yaşam Derneği. “İlköğretim öğrencileri fiziksel aktivite araştırması” http://www.aktifyasam.org.tr/projeler/ilkogretim-ogrencilerinde-fiziksel-aktivite-araştırması adresinden edinilmişti, 2012. Ewing M. E., Seefeldt V. “Patterns of participation in American agency-sponsored youth sports” In F. L. Smoll ve R. E. Smith (Ed.), Children and youth in sport: A biopsychological perspective . Dubuque, IO: Kental/Hunt, 2002: 39-60. Australian Bureau of Statistics. “Sports and physical recreation: A statistical overview, Australia,2012” http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Products/76DF25542EE96D12CA257AD9000E2685?opendocument adresinden edinilmiştir, 2012. Larson R. W. “How U.S. children and adolescents spend time: What it does (and doesn’t) tell us about their development” Current Directions in Psychological Science, 2001, 10(5): 160-164. Özdoğru A. A. Children's weekend time use, activity choices, and enjoyment across four cultures. Poster presented at the 119th annual convention of the American Psychological Association, Washington, DC, 2011, August. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) “Türkiye’de çocukların medya kullanma alışkanlıkları araştırması” http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=a26fd746-042d-439b-958d-f797b7c1cd4e adresinden edinilmiştir, 2013. İlden Koçkar A. “İstanbul’da çocukların kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinliklere ulaşımı raporu” Türkiye’de Çocuk Üniversiteleri Sempozyumu’nda sunulmuştur. İstanbul, Türkiye, 2013, Kasım. Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması (TIMMS) “International Data Explorer” National Center for Education Statistics. http://nces.ed.gov/timss/idetimss/ adresinden erişilmiştir, 2007. Akyüz G. “Öğrencilerin okul dışı etkinliklere ayırdığı süreler ve matematik başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2013; 12(46): 112-130. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. “Türkiye ergen profili araştırması 2013” http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/5550ae00369dc51954e43500/tepa2013_teksf.pdf adresinden edinilmiştir, 2014. Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. “Türkiye’de ergen profili 2008” http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54293ea2369dc32358ee2b25/turkiyede_ergen_profili_2008.pdf adresinden edinilmiştir, 2014. Gür B. S., Dalmış İ., Kırmızıdağ N., Çelik Z., Boz N. “Türkiye’nin gençlik profili” Ankara:SETA. http://www.gsb.gov.tr/content/files/turkiyenin_genclik_profili_web.pdf adresinden edinilmiştir. (2012) Wiese-Bjornstal D. M., LaVoi N. M., Omli J. “Child and adolescent development and sport participation” In B. Brewer (Ed.), Sport psychology .Oxford, UK: Blackwell, 2009: 97-112. Lippi G., Longo U. G., Maffulli N. “Genetics and sports” British Medical Bulletin, 2009; 93(1): 27-47. Ulucan K., Yalcin S., Akbas B., Uyumaz F., Konuk M. “Analysis of solute carrier family 6 member 4 gene promoter polymorphism in young Turkish basketball players” The Journal of Neurobehavioral Sciences, 2014; 1(2): 37-40. Ulucan K., Bayyurt G. M., Konuk M., Güney A. İ. “Effect of alpha-actinin-3 gene on trained and untrained Turkish middle-school children’s sprinting performance: A pilot study” Biological Rhythm Research, 2014; 45(4), 509-514. Ulucan K., Göle S. “ACE I/D Polymorphism determination in Turkish elite wind-surfers” Sport Science Review, 2014; 23(1-2): 79–84. Oyar B. Z., Aşçı F. H., Çelebi M., Mülazımoğlu Ö. “Spora Katılım Güdüsü Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması” Spor Bilimleri Dergisi, 2001; 12(2): 21-32. Şirin E. F., Çaplayan H. S., Çetin M. Ç. “Spor yapan lise öğrencilerinin spora katılım motivasyonlarına etki eden faktörlerin belirlenmesi” Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2008; 2(2): 98-108. Arslan Y., Altay F. “İlköğretim okul takımlarındaki erkek öğrencilerin spora katılım güdülerinin incelenmesi” CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2009; 4(2): 59-66. Kotan Ç., Hergüner G., Yaman Ç. “İlköğretim okullarında okuyan sporcu öğrencilerin spor yapmalarında okul ve aile faktörünün etkisi” Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2009; 3(1): 49-58. Demirel M., Harmandar D. “Üniversite öğrencilerinin rekreasyonel etkinliklere katılımlarında engel oluşturabilecek faktörlerin belirlenmesi” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2009; 6(1): 839-846. Goral M. “Social attitudes of Turkish students towards participation in physical education and sport” Social Behavior and Personality: An International Journal, 2010; 38(9): 1243-1258. Karaca A. “Regular sport participation of high school students with regard to gender, age and parents’ education: The case of Türkiye” World Applied Sciences Journal, 2011; 15(3): 443-448. Yaprak P., Amman M. T. “Sporda kadınlar ve sorunları” Türkiye Kick Boks Federasyonu Spor Bilimleri Dergisi, 2009; 2(1): 39-48. Özgün-Koca S. A., Şen A. İ. “3. Uluslararası Matematik ve Fen Bilgisi Çalışması-Tekrar sonuçlarının Türkiye için değerlendirilmesi” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2002; 23: 145-154. Akgül S., Görali M., Demirel M., Üstün Ü. “İlköğretim öğrencilerinin okul içi ve okullar arası sportif etkinliklere katılma nedenlerinin çeşitli değişkenler açısından araştırılması” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2012; 32(1): 13-21. Ağaoğlu Y. S., Taşmektepligil M. Y., Albay F., Bayrak M., Paktaş Y. “Serbest zaman eğitimi ve önemi” Millî Eğitim, 2006; 170: 313-319. Fraser-Thomas J. L., Côté J., Deakin J. “Youth sport programs: An avenue to foster positive youth development” Physical Education and Sport Pedagogy, 2005; 10(1): 19-40. Deschenes S. N., Arbreton A., Little P. M., Herrera C., Baldwin Grossman J., Weiss H. B., et al. “Engaging older youth: Program and city-level strategies to support sustained participation in out-of-school time” Harvard Family Research Project. http://www.hfrp.org/content/download/3627/102254/file/EngagingOlderYouth-042710.pdf adresinden edinilmiştir, 2010. Lindquist C. H., Reynolds K. D., Goren M. I. “Sociocultural determinants of ohysical activity among children” Preventive Medicine, 1999; 29: 305-312.