60 Yaş ve Üstü Egeli Kadınlarda Kırklama Geleneği: Nitel Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 10 - 15, 31.12.2023

Endam Çetinkaya Ak , Sabriye Uçan Yamaç , Gülşah Uğuryol

Öz

Doğum sürecinden sonra kırk günün sonunda anne ve bebeği için yapılan kutlama "Kırklama"dır. Kırklama bu süreçte anne
ve bebeğinin riskli sayılan bu dönemi atlatmanın verdiği sevinç ve mutluluk ile yapılan bir tören (kutlama) olup toplumumuzda
yapılan bir gelenektir. Kültürel değerlerimiz, inançlarımız, uygulamalarımız ve tutumlarımızın sağlık üzerine etkisinden dolayı
ebeler, postpartum dönem sürecinde lohusaların bakımlarını karşılarken mutlaka yöresel ve geleneksel uygulamaları bilmelidir.
Nitel türde olan bu araştırma Ege’de yaşayan, kadınlarda yapıldı. Amaçlı örnekleme yöntemi kullanıldı ve onyedi kadın
çalışmamıza dâhil edildi. Verilerin toplanmasında bireysel tanılama formu ve 60 yaş ve üstü egeli kadınlarda kırklama geleneği
ile ilgili sorular doğrultusunda oluşturulan, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanıldı. Veriler derinlemesine görüşme
yöntemi ile kadınların evinde, tarlada, bahçede ve aile üyelerinin yanında araştırmacı tarafından ses kaydı ve not alma yoluyla
toplandı. Çalışmamızın nitel bulguları içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan görüşmeler analiz edildiğinde
“kırklama geleneğine ilgi”, “kırklama geleneğinden haz alma” ve “kırklama sonrası fiziksel rahatlık” olmak üzere üç ana tema
ortaya çıkmıştır. Araştırmaya başlamadan önce etik kurul onayı, kurum izni ve çalışmaya dahil edilenlerden yazılı ve sözlü
onam alındı. Egeli kadınlar genellikle kırk uçurmasında kırk tane beyaz taş, sade yumurta, tuz, altın, gül, yeşillik olan suyla
bebeği yıkadıklarını, kırklama sonrası yedi tane kapıda bebek gezmesi yaptırılıp ziyaret ettikleri aileler tarafından, hediye olarak
bebeğe yumurta, un, şeker ve pamuk hediye ettikleri görülmüştür. Yapılan her bir uygulama ise gerekçeleriyle belirtilmiştir.
Günümüze geldiğimizde devam etmekte olan ve anne/bebek sağlığını etkileyen kırklama gibi geleneksel inançlar ve
uygulamaların ege kültüründeki yansımaları ve zararlı uygulamaların neler olduğunun bilinmesi, zararlı olmayanların ise
kültürlerarası ebelik yaklaşımlarında desteklenmesi sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

lohusalık dönemi, kültürel farklılık, kırklama, yenidoğan, geleneksel uygulama, ebe

Kaynakça

• Balıkçı, G. (2004) Trabzon’un Bazı Bölgelerinde Doğumla İlgili Adet ve İnançlar.vwww.folklor.org.tr