Ortaokul Öğrencilerinin Benlik Algısı İle Empatik Becerileri Arasındaki İlişkinin Sosyodemografik Özellikler Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 22 - 47, 31.12.2020

Özgür Tönbül

Öz

Bu çalışmanın amacı öğrencilerin sosyodemografik özelliklerinin benlik algısı ve empatik beceriler üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini Çanakkale ili Ezine ilçesinde öğrenim görmekte olan ortaokul öğrencileri oluşturmaktadır. Verilerin toplanılmasında Çocuklar İçin Benlik Algısı Profili, Çocuk ve Ergenler İçin Empati Ölçeği Türkiye Formu kullanılmıştır. Veriler Pearson korelasyon analizi, basit doğrusal regresyon ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre benlik algısının yaş ve anne babanın evlilik durumu arasında negatif yönlü, anne babanın eğitim durumu ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişkisi bulunmuştur. Empatik beceriler ile kardeş sayısı arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Benlik algısının empatik becerileri anlamlı şekilde yordadığı ancak benlik algısı alt ölçeklerinin empatik beceriler üzerinde etkisi olmadığı bulunmuştur. Ayrıca sosyodemografik özelliklerin benlik algısı üzerindeki etkisi incelenmiş olup yordayıcı değişkenlerden annenin eğitim düzeyi ve anne babanın evlilik durumları değişkenlerinin benlik algısı üzerinde anlamlı yordayıcı olduğu görülmektedir ancak sosyodemografik özelliklerin empatik beceriler üzerinde anlamlı bir yordayıcı olmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Benlik, Benlik Algısı, Empati, Empatik Beceriler

Kaynakça

• Akkaya, A. (2017). Hemşirelerde Empati, Empati Becerileri ve Motivasyon İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akşin Yavuz, E., Güven, G., Bayındır, D., Sezer, T., & Yılmaz, E. (2016). Annelerin Çocuğunu Kabul Düzeyi İle Çocukların Benlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16(3), 1065-1081.
• Arslan, Ş. (2016). İlkokula Devam Eden Üstün Yetenekli Çocukların Sosyal Davranış Özellġileri İle Benlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ayan, S. (2012). Hükümlü Çocukların Benlik Ve İdeal Benlik Algı Düzeylerinin Sosyodemografik Ve Ekonomik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13:59-66.
• Aydın, B., (1996), “Benlik Kavramı ve Ben Şemaları”, Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, (Sayı:8), 41-47.
• Bee, H. L. ve Boyd, D. R. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. (Çev: O. Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Bem, D.J. (1972). Self-Perception Theory. Stanford University, California.
• Bencik, S. (2006). Üstün Yetenekli Çocuklarda Mükemmeliyetçilik ve Benlik Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Borke, H. (1973). The Develelopment Empathy in Chinese and American Children Between Three and Six Years of Age: A Cross-Cultral Study. Developmantal Psycholog, 9, 102-108.
• Büyükcebeci, A. (2017). Ergenlerde Sosyal Dışlanma, Yalnızlık Ve Okul Öznel İyi Oluş Arasındaki İlişki: Empatik Eğilimin Aracı Rolü. Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Ceylan, İ. (2013). Ergenlerin Benlik Saygısı Ve Duygusal Öz yeterlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Coşkun, Y. ve Altay, C.A. (2009). Lise Öğrencilerinde Yabancılaşma ve Benlik Algısı İlişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, 41-56.
• Cüceloğlu, D.(2002). İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 11.Basım.
• Çelik, E., Tuğrul, B. ve Yalçın, S. S. (2002). Dört Altı Yaşlar Arasındaki Anaokulu Çocuklarının Duygusal Yüz İfadesiyle Kendilerini, Anne-Babalarını ve Öğretmenlerini Algılaması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 29-39.
• Çetin, C.N. (2018). Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Özsaygı Düzeylerinin Ana Baba Tutumları ve Empati Düzeyleri ile İlişkisinin İncelenmesi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 21-47.
• Çolakoğlu, F.F. ve Solak, N. (2014). Ortaöğretim Öğrencilerinin Cinsiyet Ve Okul Türüne Göre Saldırganlık Düzeyleri İle Empatik Eğilim Düzeylerinin İncelenmesi (Çorum İli Örneği). International Journal of Social Science, Number: 26 , p. 57-66.
• Demoulin, D. F. (1998). Giving Kids A Good Emotional Start-What Head Start Parents and Teachers Should Know to Ensure Emotionally Healthy Children. Children and Families, Fall. https://www.ilikeme.org/article1.html adresinden 06.12.2019 20:57 tarihinde erişilmiştir.
• Deniz, M.E. ve Uzun, A.E. (2019). Ergenlerde Empatik Eğilimin Yordayıcıları Olarak Yalnızlık ve Duygusal Özerklik. Elementary Education Online, 18 (3): pp. 1007-1015.
• De Wied, M., Goudena, P.P. ve Matthys, W. (2005). Empathy in Boys With Disruptive Behavior Disorders. Journal Of Child Psychology And Psychiatry,46(8), 867-880.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin Yeni Bir Modele Dayanılarak Ölçülmesi ve Psikodrama İle Geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:21, Sayı:1.
• Dymond, R.F. (1949). A Scale For The Measurement Of Empathic Ability. Journal of Consulting Psychology, 13(2), 127.
• Eccles, J. S. ve Midgley, C. (1990). Changes in Academic Motivation and SelfPerception During Early Adolescence. From Childhood to Adolescence, 6, 134-155.
• Eisenberg, N. ve Fabes R. (1990). Empathy: Conceptualization, Measurement And Relation To Prosocial Behavior. Motivation and Emotion, 14, 131-149.
• Eisenberg, N. (2000). Empathy and Sympathy. In M. Lewis ve J.M. Haviland- Jones (Eds.), Handbook of Emotions (pp. 677-691). New York: The Guilford Press.
• Ersoy, E.G. ve Köşger, F. (2016). Empati: Tanımı ve Önemi. Osmangazi Tıp Dergisi/Osmangazi Journal of Medicine, 38 (2), 9-17.
• Feshbach, N. D. (1975). Empathy İn Children: Some Theoretical And Empirical Considerations. The Counseling Psychologist, 5(2), 25-30.
• Gemci, H. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerine Uygulanan Etkili İletişim Ve Empatik Beceri Eğitiminin Öğrencilerin İletişim ve Empatik Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gezici, M. ve Güvenç, G. (2003). Çalışan Kadınların ve Ev Kadınlarının Benlik-Algısı ve Benlik-Kurgusu Açısından Karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 1-14.
• Gündüz Algünerhan, R. (2017). 12-14 Yaşındaki Ergenlerde Algılanan Anne Baba Tutumları Benlik Algısı Ve Psikolojik Sağlamlık. Yüksek Lisans Tezi. Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gürtunca, A. (2013). Çocuklar Ve Ergenler İçin Empati Ölçeği Türkiye Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Harter, S. (2012). Self-Perceptıon Profıle For Chıldren: Manual And Questıonnaıres (Revision of the Self-Perception Profile for Children, 1985) . University of Denver.
• Huitt, W. (2011). A Holistic View Of Education And Schooling: Guiding Students To Develop Capacities, Acquire Virtues, And Provide Service. Revision of paper presented at the 12th Annual International Conference sponsored by the Athens Institute for Education and Research (ATINER), May 24-27, Athens, Greece. http://www.edpsycinteractive.org/papers/holisticview-of-schooling-rev.pdf adresinden 06.12.2019 21:16 tarihinde alıntılanmıştır.
• İkiz, F. E. (2000). Farklı Liselerdeki Ergenlerin Benlik Saygısı, Akademik Başarı ve Sürekli Kaygı Düzeyi Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kağan, M., ve Ciminli, A. (2016). Ergenlerde Sanal Zorbalik ve Mağduriyetin Empati İle İlişkisinin İncelenmesi. Journal of Education Faculty, 18(2), 1135-1150.
• Kaya, A. ve Siyez, D.M. (2010). KA-Siçocuk Ve Ergenler İçin Empatik Eğilim Ölçeği: Geliştirilmesigeçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Eğitim ve Bilim,35(156), 110-125.
• Önder, A. ve Gülay, H. (2007). Annelerin Kabul Red Düzeyi İle Çocuklarının Empati Becerisi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 22, 23-30.
• Özer, G. (2016). Empati Eğitim Programının Anaokulu Çocuklarının Empatik Ve Prososyal Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özoğlu, S. Ç. (1976). Psikolojik Danışmada Benlik Kavramı. Ankara: Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8, 1–4.
• Pense, M., Demir, H. ve Yaman Lesinger, F. (2011). Engelli Sporcularda Benlik Algısının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilim Dergisi, 13, 48-53.
• Rehber, E. ve Atıcı, M. (2009). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeylerine Göre Çatışma Çözme Davranışlarının İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, s.323–342.
• Roberts, W. ve Strayer, J. (1996). Empathy, Emotional Expressiveness And Prosocial Behavior. Child Development, 67, 449- 470.
• Rogers, C. R. (1983). Empatik Olmak Değeri Anlaşılmamış Bir Varoluş Şeklidir. F. Akkoyun (Çev.). Ankara Üniversitesi EBF Dergisi, 16, 103-124.
• Salı, G. (2013). İlköğretim İkinci Kademedeki Çocukların Empatik Eğilimlerinin ve Benlik Kavramlarının İncelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(4), 496-519.
• Sarı, M. ve Cenkseven, F. (2008). İlköğretim Öğrencilerinde Okul Yaşam Kalitesi Ve Benlik Kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:5, Sayı:2, 1-16.
• Sayıner, B., Savaşan, E., Sözen, D. ve Köknel, Ö. (2007). Yükseköğretim Gençliğinin Benlik Algısının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi: İstanbul Ticaret Üniversitesi Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:6, Sayı:11, s.253-265.
• Şekercioğlu, G. (2009). Çocuklar İçin Benlik Algısı Profilinin Uyarlanması ve Faktör Yapısının Farklı Değişkenlere Göre Eşitliğinin Test Edilmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şekercioğlu, G. ve Koç, N. (2017). Çocuklar İçin Benlik Algısı Profilinin Uyarlanması ve Farklı Değişkenlere Göre Ölçme Değişmezliğinin Test Edilmesi. Elementary Education Online, 16(4): 1425-1450.
• Teşneli, Ö. (2007). Elit Seviyedeki Değişik Spor Branşlarının Fiziksel Benlik Algısı Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ulus, L. (2015). Annelere Uygulanan Empati Eğitim Programının Bağışlama ve Empati Düzeylerine Etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Üstün, E. ve Akman, B. (2002). Korunmaya Muhtaç Çocukların Benlik Algısının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 229-233.
• Vidinlioğlu, S. Ö. (2010). Ortaöğretim Öğrencilerinin Benlik Algısı ve Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yenidünya, A. (2005). Lise Öğrencilerinde Rekabetçi Tutum, Benlik Saygısı ve Akademik Başarı İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yörükoğlu A. (1998). Gençlik Çağı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yüksel, A. (2004). Empati Eğitim Programının İlköğretim Öğrencilerinin Empatik Becerilerine Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı 2, 341-354.
• Zalım Başbekleyen, F. (2018). Aile ve Çocuk Arasındaki Güvensiz Bağlanmanın, Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinde Benlik Algısı, Sosyal Anksiyete, Depresif Belirtiler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zembat, R., Koçyiğit, S., Akşin Yavuz, E. ve Tunçeli, H.İ. (2018). Çocukların Benlik Algısı, Mizaç ve Sosyal Becerileri Arasındaki İlişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 548-567.