Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Sayısal Yöntemlerle İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 71 - 82, 02.01.2023

Yasin Galip Gençer , Letifşah Bozkurt

Öz

Mevcut çalışmada sayısal yöntemler kullanılarak; iki ekonomik değişken arasındaki ilişki ele alınmıştır. Türkiye'de, 1998-2021 yılları arasındaki üçer aylık dönemlere ait Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) ve ekonomik büyüme (GSYİH) verileri kullanılarak, Fourier ADF birim kök testi, ARDL sınır testi ve Hacker-Hatemi-J bootstrap nedensellik testleri uygulanarak, DYY ile GSYİH arasında nedensel bir ilişkinin olup olmadığı incelenmiştir. Elde edilen ampirik bulgulara göre DYY’dan GSYİH’ya doğru nedenselliğin olmadığı, GSYİH’dan DYY’a doğru %95 güven düzeyinde nedenselliğin olduğu sonucuna varılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında Türkiye’de GSYİH arttıkça DYY'lara olan yönelimin de yükseldiğini söylemek mümkündür. Türkiye için ele alınan dönemi kapsayan bu çalışmada elde edilen sonuçları göz önünde bulundurarak, örneklemde DYY'ların, GSYİH'ya etkisinin yetersiz olduğuna ve DYY'lardan daha fazla yararlanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Türkiye'de (örneklemde) DYY'ların, birleşme ve satın almadan ziyade, yeni yatırımların destekleneceği ekonomik politika ve uygulamaların ortaya koyulması gerektiği sonucuna da varılabilmektedir. Böylelikle Türkiye adına daha fazla istihdam, teknolojik gelişme odaklı ve yüksek katma değerli yeni yatırımların gerçekleşmesinin ekonomik büyümeye katkısının daha fazla olacağı sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Sayısal Yöntemler, Fourier ADF Birim Kök Testi, ARDL Sınır Testi, Hacker ve Hatemi–J Önyükleme Nedensellik Testi

Analyzing the Relationship Between Foreign Direct Investmests and Economic Growth in Turkey by Quantitative Methods

Öz

This study will examine the relationship between foreign direct investments and economic growth in Turkey and will investigate how the results will be; by mathematical models. In the second part of the study, a literature review will be made by giving place to the researches made in previous years on this subject, about countries in different national groups and different regions, as well as studies prepared in previous years about Turkey. In the third part, information about the econometric methods used and the data set will be presented. In the fourth chapter, the empirical findings will be mentioned. In the conclusion part, evaluations will be made in the light of the results obtained from the empirical findings and the discussion part will be included. The causality relationship between foreign direct investments and economic growth can occur in four different ways. The first case is that there is a unidirectional causal relationship from FDI to economic growth. The second case is that there is a unidirectional causal relationship from economic growth to FDI. The third situation is that there is a two-way relationship between FDI and economic growth. This happens as follows, on the one hand, FDI inflows cause causality towards economic growth, while on the contrary, it can cause FDI in economic growth. Finally, in the fourth case, there is no causal relationship between FDI and economic growth.

Anahtar Kelimeler

: Economic Growth, Quantitative Methods, Fourier ADF Unit Root Test, ARDL Bounds Test, Hacker and Hatemi–J Bootstrap Causality Test

Kaynakça

• Acar, M. (2016). Doğrudan Yabancı Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 92-105
• Acaravcı, A., & Akyol, M. (2017). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dış Ticaret Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Uluslararası Ekonomi Ve Yenilik Dergisi, 3(1), 17-33.
• Ağayev, S. (2010). Doğrudan Yabanci Sermaye Yatirimlari ve Ekonomik Büyüme Ilişkisi: Geçiş Ekonomileri Örneğinde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellik Analizleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 159-184.
• Alagöz, M., Erdoğan, S., & TOPALLI, N. (2008). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme: Türkiye deneyimi 1992-2007. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 79-89.
• Ayaydın, H. (2010). Doğrudan yabancı yatırımlar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 133-145.
• Batırlık, S. N., Gencer, Y. G., & Akkucuk, U. (2022). Global Virtual Team Leadership Scale (GVTLS) Development in Multinational Companies. Sustainability, 14(2), 1038.
• Benli, Y. K., & Yenisu, E. (2017). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye İçin Eşbütünleşme Ve Nedensellik Analizi. Gazi İktisat Ve İşletme Dergisi, 3(2), 49-71.
• Christopoulos, D. K., & León-Ledesma, M. A. (2010). Smooth breaks and non-linear mean reversion: Post-Bretton Woods real exchange rates. Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093.
• Çeştepe, H., Yıldırım, E., & Bayar, M. (2013). Doğrudan Yabancı Yatırım, Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret: Toda-Yamamoto Yaklaşımıyla Türkiye’den Nedensellik Kanıtlar. Akdeniz İibf Dergisi, 13(27), 1-37.
• Çütçü, İ., & Kan, E. (2018). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 2018, 7.3: 1-21.
• Derelı, D. D. (2018). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İle Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme: Türkiye (1995-2017). Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 2018, 19.2: 145-156.
• Ekinci, A. (2011). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme ve istihdama etkisi: Türkiye uygulaması (1980-2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 71-96. Iamsıraroj, S., & Ulubaşoğlu, M. A. (2015). Foreign Direct İnvestment And Economic Growth: A Real Relationship Or Wishful Thinking? Economic Modelling, 51, 200-213.
• Gencer, Y. G., & Akkucuk, U. (2016). Reverse logistics: Automobile recalls and other conditions. In Handbook of research on waste management techniques for sustainability (pp. 125-154). IGI Global.
• Gencer, Y. G. (2016). Mystery of recycling: Glass and aluminum examples. In Handbook of research on waste management techniques for sustainability (pp. 172-191). IGI Global.
• Gencer, Y. G., & Akkucuk, U. (2017). Measuring quality in automobile aftersales: AutoSERVQUAL Scale. Amfiteatru Economic, 19(44), 110.
• Gümüş, B. F., & Zeren, F. (2014). Analyzing The Efficient Market Hypothesis With The Fourier Unit Root Tests: Evidence From G-20 Countries. Ekonomski Horizonti, 16(3), 225-237.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests For Causality Between Integrated Variables Using Ssymptotic And Bootstrap Distributions: Theory And Application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• Kahveci, Ş., & Terzi, H. (2017). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Nedensellik Analizleri İle Testi. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (49), 135-154.
• Köroğlu, Y. E. (2019). Doğrudan yabancı yatırım Ve Ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye Ve Polonya örneği (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey).
• Karış, Ç; Tandoğan, D (2020). Doğrudan Yabancı Yatırımlar Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği Toda-Yamamoto Nedensellik Yaklaşımı. Economics Business And Organization Research, 2.1: 6-20.
• Karluk, S. R., & Tonus, Ö. (1998). Avrupa Para Birliği, Euro ve Geleceği. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 261-292.
• Kelleci, S. U., Bostan, A., & Yılmaz, A. (2016). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Avrasya ekonomileri örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(5), 23-36.
• Acar, M. (2016). Doğrudan Yabancı Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2016, 13.3: 92-105.
• Moosa, I. (2002). Foreign Direct İnvestment: Theory, Evidence And Practice. Springer.
• Mucuk, M., & Demirsel, M. T. (2009). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik performans. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 365-373.
• Kar, M., & Tatlısöz, F. (2008). Türkiye'de Doğrudan Yabanci Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu mehmetbey üniversitesi sosyal ve ekonomik araştırmalar dergisi, 2008(1), 436-458.
• Narayan, S., & Narayan, P. K. (2005). An empirical analysis of Fiji's import demand function. Journal of Economic Studies.
• Narayan, P. K., & Smyth, R. (2006). What determines migration flows from low‐income to high‐income countries? An empirical investigation of Fiji–Us migration 1972–2001. Contemporary economic policy, 24(2), 332-342.
• Özgür, M. I., & Demirtaş, C. (2015). Finansal Gelişme ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği. Social Sciences, 10(3), 76-91.
• Okuyan, H. A., & Erbaykal, E. (2008). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme ilişkisi.
• Oralbaykızı, A. S. (2019). Petrol Fiyat Değişimlerinin Bist Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisinin Analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 247-265
• Örnek, İ. (2008). Yabanci Sermaye Akimlarinin Yurtiçi Tasarruf ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(02), 199-217.
• Romer, P. (1993). Idea gaps and object gaps in economic development. Journal of monetary economics, 32(3), 543-573.
• Schwert, G. W. (1989). Margin requirements and stock volatility. Journal of Financial Services Research, 3(2), 153-164.
• Syzdykova, A. (2019). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerine etkisi: Orta Asya ülkeleri örneği. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 5(1), 291-307.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Vergil, H., & Karaca, C. (2010). Gelismekte Olan Ülkelere Yönelik Uluslararasi Sermaye Hareketlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi1/The Effects of International Capital Movements through Developing Countries on Economic Growth: The Panel Data Analysis. Ege Akademik Bakis, 10(4), 1207.
• Yilanci, V., & Eris, Z. A. (2013). Purchasing power parity in African countries: Further evidence from fourier unit root tests based on linear and nonlinear models. South African Journal of Economics, 81(1), 20-34.
• Yilmaz, Ö., Kaya, V., & Akinci, M. (2011). Türkiye'de Doğrudan Yabanci Yatirimlar ve Ekonomik Büyümeye Etkisi (1980-2008). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 13-30.
• Zeren, F., & Koç, M. (2016). Time varying causality between stock market and exchange rate: evidence from Turkey, Japan and England. Economic research-Ekonomska istraživanja, 29(1), 696-705.