Symbolic Spaces of Multiple Experience: Shopping Centers

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 16, 2033 - 2066, 30.12.2018

Ömer Aytaç , Musa Öztürk

https://doi.org/10.26466/opus.471825

Öz

In this article, shopping malls
which are on the centre of modern urban life were characterized as symbolic
spaces of multiple experiences. In these places urban dwellers can experience a
lot of things at the same time and space. By this way shopping malls, provides
an isolated and sterilized social environment. They increase their
functionality, by providing various experiences which are deeply different from
each other under one roof to fascinate and attract the masses. From this point
of view it is observed that, for many people, shopping malls had been
transformed to a medium of socialization rather than being a space for
socialization.  In this work, this
fictional or symbolic experience provided by shopping malls, were analysed in a
critical point of view within the perspectives of neoliberalism,
publicity/public space, manipulation of consumption and commodification of
cultural values. As a result of research the article concluded that shopping
malls serve to escape from the dullness of daily life routines by providing
means of satisfaction such as prestige, status, identity formation and areas of
spending time for entertainment, playing games, resting, relaxing and watching.

Anahtar Kelimeler

Consumption, space, shopping center, consumptive capitalism

Çoklu Deneyimin Sembolik Mekânları: Alışveriş Merkezleri

Öz

Bu çalışmada modern kent
yaşamının merkezinde yer alan alışveriş merkezleri; çoklu deneyimin sembolik
mekânları olarak nitelendirilmektedir. Buralar kent sakinlerinin birçok şeyi
aynı çatı altında, eşzamanlı olarak deneyimleyebildiği mekânlardır. Bu yönüyle
alışveriş merkezleri yalıtılmış ve steril bir sosyal ortam sunmaktadırlar. Bu
şekilde kitleleri büyüleyerek daha yoğun olarak kendilerine çekebilmek için
birbirinden alabildiğince farklı deneyimleri tek bir çatı altında sunarak
işlevselliklerini arttırmaktadırlar. Bu açıdan düşünüldüğünde, alışveriş
merkezlerinin pek çok insan için sosyalleşme mekânı olmanın ötesinde başlı
başına bir sosyalleşme vasıtasına dönüştükleri gözlenmektedir. Çalışmada
alışveriş merkezlerinin sunmuş olduğu bu kurgusal ya da sembolik deneyim;
neoliberalizm, kamusallık/kamusal alan, tüketimin manipülasyonu ve kültürel
değerlerin metalaşması perspektiflerinden eleştirel bir bakış açısıyla ele
alınmaktadır. Araştırma sonucunda alışveriş merkezlerinin eğlenme, dinlenme,
seyretme/izleme, vakit geçirme, oyun oynama, statü/prestij ve kimlik edinme
gibi tatmin vasıtaları sayesinde gündelik yaşamın sıkıcılığını, rutinliğini
aşmaya hizmet ettiği sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Mekân, Alışveriş Merkezi, Tüketimci Kapitalizm

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2011). Kültür endüstrisi. (Çev. N. Ülner, M. Tüzel ve E. Gen), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aytaç, Ö. (2017). Kent mekânlarının sosyo-kültürel coğrafyası. K. Alver (Der.), Kent sosyolojisi içinde (ss. 251-279), Ed. Köksal Alver, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Aytaç, Ö. (2006). Tüketimcilik ve metalaşma kıskacında boş zaman. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 27-53
• Bali, R. A. (2013). Tarz-ı hayat’tan life style’a. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Banerjee, T. (2001). The future of public space: beyond ınvented streets and reinvented places. Journal of the American Planning Association, Wntr, 67, .9-24.
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim toplumu. (Çev. H. Deliçaylı, F. Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Baudrillard, J. (2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri. (Çev. O. Adanır ve A. Bilgin), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2014). Nesneler sistemi. (Çev. O. Adanır), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Bocock, R. ve Kenneth T. (Ed.) (l992). Social and cultural forms of modernity. Oxford, Blackwell Publishing Ltd.
• Bourdieu, P. (2016). Ayrım, beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. (Çev. D. F. Şannan ve A. G. Berkkurt), Ankara: Heretik Yayınları.
• Castells, M. (1997). Kent, sınıf ve iktidar. (Çev. A. Erendil), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Chaney, D. (l999), Yaşam tarzları. (Çev. İ. Kutluk), Ankara: Dost Kitabevi.
• Douglas, M. (2017), Saflık ve tehlike. (Çev. E. Ayhan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Durakbaşa, A. ve Cindoğlu, D. (2003). Tezgâh üstü karşılaşmalar-toplumsal cinsiyet ve alışveriş deneyimi. D. Kandiyoti ve A. Saktanber (Ed.), Kültür fragmanları (Türkiye’de gündelik hayat) içinde (ss. 84-100). İstanbul: Metis Yayınları.
• Ertürk, H. ve Karakurt Tosun, E. (2009). Küreselleşme sürecinde kentlerde mekânsal, sosyal ve kültürel değişim: Bursa örneği. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 37-52.
• Friedman, T. (2006). Dünya düzdür. (Çev. L. Cinemre), İstanbul: Boyner Yayınları.
• Harvey, D. (2012a). Sermayenin mekânları. (Çev. B. Kıcır, D. Koç, K. Tanrıyar ve S. Yüksel), İstanbul: Sel Yayınları.
• Harvey, D. (2012b). Sermaye muamması. (Çev. S. Savran), İstanbul: Sel Yayınları.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. (Çev. N. Plümer ve A. Gölcü), Ankara: Nirengi Kitap
• Lefebvre, H. (2016). Mekânın üretimi. (Çev. I. Ergüden), İstanbul: Sel Yayınları.
• Müğan Akıncı, G. (2013). Gençler ve alışveriş merkezleri (avm’ler): avm kullanım tercihleri hakkında bir alan çalışması. Megaron, 8(2), 87-96.
• Ritzer, G. (2000). Büyüsü bozulmuş dünyayı büyülemek. (Çev. Ş. S. Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2011a). Küresel dünya. (Çev. M. Pekdemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2011b). Toplumun mcdonaldlaştırılması. (Çev. Ş. S. Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2012). “Hyperconsumption” and “hyperdebt”: a “hypercritical” analysis. Ralph Brubaker, Robert M. Lawless and Charles J. Tab (Ed.), A Debtor World, inside (pp. 60-80). England: Oxford University Press.
• Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve kültür. (Çev. A. Eker), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Topal, A. (2003). Global kapitalizmde sermaye birikimi için yeni mekânsal ölçekler: dünya kentleri/global kentler. Çağdaş Yerel Yönetimler, 12(2), 41-61.
• Torlak, Ö., Remzi A. ve Özdemir, Ş. (2017). Pazarlama ilkeleri ve yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Urry, J. (1999). Mekânları tüketmek. (Çev. R. G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Vincenzo, G. (2018). Tüketim katedrali. (Çev. İ. Aydın), Nihayet Dergi, Sayı 40, Nisan
• Vural, T. ve Yücel, A. (2006). Çağımızın yeni kamusal mekânları olarak alışveriş merkezlerine eleştirel bir bakış. İTÜdergisi, mimarlık, planlama, tasarım, 5(2), 97-106
• Yırtıcı, H. (2005). Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Zepp, I. G. (1997). The new religious ımage of urban america, the shopping mall as ceremonial center. University press of Colorado
• Zukin, S. (1998). Urban lifestyles: diversity and standardisation in spaces of consumption. Urban Studies, 35(5), 825-839.