Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi Öğretmen Adaylarının Tarih Kavramıyla İlgili Algıları: Metaforik Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 18, 2108 - 2139, 30.06.2019

Ahmet Güzel

https://doi.org/10.26466/opus.570927

Öz

Bu çalışmada Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi öğretmen adaylarının “tarih”
kavramını nasıl algıladıklarını metafor analizi yoluyla tespit etmek
amaçlanmaktadır. Çalışma alanı olarak Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet
Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Tarih Eğitimi öğretmen adayları seçilmiştir. Çalışma
grubu 37 kadın, 16 erkek olmak üzere toplam 53 öğretmen adayından oluşmaktadır.
Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve olgubilim deseninden istifade
edilmiştir. Araştırma verileri açık uçlu soru formundan oluşan anket
vasıtasıyla toplanmış, elde edilen veriler içerik analiz tekniğiyle analize
tâbi tutulmuştur. Formda öğretmen adaylarına “Tarih….. gibidir çünkü; …..”
ifadesini tamamlamaları istenmiş; bunu yaparken benzetmenin tek bir metaforla
yapılmasına ve hangi gerekçeyle bu metaforun kullanıldığının belirtilmesine
dikkat çekilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular şunlardır: 37 kadın, 16
erkek olmak üzere toplam 53 öğretmen adayı 36 metafor, 12 kategori
geliştirmişlerdir. En çok geliştirilen metafor “Su” dur ve frekans değeri
6’dır. En çok geliştirilen kategori ise “Geleceği Aydınlatan Tarih”
kategorisidir ki, frekans değeri 12’dir. Adaylardan 28’i sadece bir metafor
geliştirmiştir.  En az geliştirilen
kategori ise birer frekans değerine sahip “Mücadelelerle Dolu Tarih” ile
“Dünyayı Aydınlatan Tarih” kategorileridir. Elde edilen sonuçlar, 2018 yılında
Abant İzzet Baysal Üniversitesinde Pedagojik Formasyon Eğitimi alan öğretmen
adaylarıyla yapılan araştırmadan elde edilen sonuçlarla paralellik arz etmektedir.
Ancak söz konusu araştırmadaki tarih algısında “geçmiş” çağrışımı, bizim
araştırmamızda da “gelecek” çağrışımı öne çıkmıştır. Netice olarak 53 adayın 36
metafor ve 12 kategori geliştirmesi, tarih kavramının tanımına, anlamına
yönelik zengin bir bakış açısının olduğunu ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Tarih, Metafor, Eğitim, Kavram, Tarih Eğitimi

Perceptions of History Teacher Candidates of Faculty of Education related to the Concept of History: A Metaphor Study

Öz

In
this study, it is aimed to determine how the History Teacher Candidates of
Faculty of Education perceive the concept of “history” by the means of Metaphor
Analysis.  History Teacher candidates
from Ahmet Kelesoglu Faculty of Education, Necmettin Erbakan University, were
selected as the population of study. The study group consisted of 53 teacher
candidates in which there were 37 female teacher candidates and 16 male teacher
candidates. In the study, qualitative research approach was used and phenomenology
pattern was utilized.The data of study were collected through a questionnaire
consisting of an open-ended question form and the data obtained  were analysed with the content analysis
technique. The teacher candidates were asked to complete the following expression
in the form “The history is like a ……., because …….”. In doing this it was
attended that analogy must be drawn with only one metaphor and for which reason
the use of this metaphor is indicated. The findings obtained in this study are
as follows:  53 teacher candidates
consisting of 37 female and 16 males developed 36 metaphors and 12 categories.
The most developed metaphor is “Water” and its frequency value is 6. The most
developed category is the category of “History that illuminates the future, and
its frequency value is 12. Only 28 of the candidates developed metaphor. The
least developed category is “the History full of Challenges” and “the History
Illuminating the World” with only one frequency value each.  The results obtained in this study show
parallelism with the results obtained from the research conducted with the
teacher candidates who received Pedagogical Formation Education at Abant Izzet
Baysal University in 2018. However, it becomes prominent the “past” connotation
in the history perception of said study, but the “future” connotation in our
study.  As a result, the development of
53 metaphors and 12 categories by 53 candidates reveals that there is a rich
perspective towards the definition and meaning of the concept of history.

Anahtar Kelimeler

History, Metaphor, Education, Concept, History Education

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2016). Siyasetnamelerde devlet başkanı devlet-halk/teba ilişkisinde metaforik kullanımlar. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 3(5), 85-99.
• Altındağ, M. (2005). Eğitimde araştırma yöntemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aristoteles. (1995). Poetika. (İ. Tunalı Çev.), İstanbul: Remzi.
• Arslan, F. (2008). Metaforik tercihler bakımından Akif’i okuyabilmek. I. Uluslararası Mehmet Akif Sempozyumu, s.s. 259-264, Burdur.
• Aydın, F. (2010), Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3), 1313-1322.
• Aydın, İ. H. (2006). Bir felsefî metafor: yolda olmak. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6 (4), 9-22.
• Baykara, T. (2007). Tarih araştırma ve yazma metodu. İstanbul: IQ Kültür Sanat.
• Bloch, M. (2013). Tarih savunusu ve tarihçilik mesleği. (A. Berktay Çev.), İstanbul: İletişim.
• Braudel, F. (1985). Tarih ve toplumsal bilimler. (D. Erksan Çev.), İstanbul: Annales Okulu.
• Carr, E. H. (2002). Tarih nedir. (M. G. Gürtürk Çev.), İstanbul: İletişim.
• Collingwood, R. G. (1996). Tarih tasarımı. (K. Dünçer Çev.), Ankara: Gündoğan.
• Çalışkan, N. (2013). Kavramsal anahtar modeli ile metafor ve deyim öğretimi. Bilig. (64), 95-122.
• Çelebi, N. (1993). Kavram tanımlamaları. Ankara Üniversitesi Dil ve tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 15-23.
• Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve tin bilimleri. (D. Özlem Çev.), İstanbul: Paradigma.
• Duman, B. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Durant, A. ve Durant, W. (1983). Tarih üzerine. (H. Zamantılı Çev.), İstanbul: Hülbe.
• Fayda, M. (2011). Tarih. Diyanet İslâm ansiklopedisi. 15, s.s. 30-36, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dil kültür ilişkisi üzerine görüşleri: fenomenolojik bir araştırma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 25-38.
• İbn Haldûn. (2004). Mukaddime. (H. Kendir Çev.), Ankara: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
• Kılıç, F. (2008). Kavramların öğretiminde kavram analizi yönteminin akademik başarıya ve bilişsel esnekliğe etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (2), 223-238.
• Koca, S. (2012). Kutadgu Bilig’de “hükümdar, vezir ve sûfî”nin tanıtılmasında ve bu tiplerin temsil ettikleri fikirlerin açıklanmasında metaforların rolü. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, (10), 63-79. Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim Dergisi, 4(3), 21-28.
• Lakoff, G. ve Jonson, M. (2005). Metaforlar - hayat, anlam ve dil. (G. Y. Demir Çev.), İstanbul: Paradigma.
• Memişoğlu, H. ve Taşkın, A. (2018). Pedagojik formasyon alan öğretmen adaylarının “tarih” kavramına ilişkin algıları: metafor analizi. Researcher: SocialScienceStudies, 6(1), 259-273.
• Meriç, Ü. (1979). Cevdet Paşanın cemiyet ve devlet görüşü. İstanbul: Ötüken.
• Nesterova, S. (2011). Mevlânâ’nın “Mesnevî” isimli eserinde metaforik anlatımın metafizik boyutu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özet, İ. (2014). Kent araştırmaları ve nitel yöntem. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özlem, D. (1998). Tarih felsefesi. İzmir: Dokuz Eylül.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının coğrafya kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 55-69.
• Özyürek, M. (1984). Kavram öğrenme ve öğretme. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 347-366.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2004). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., ve Saban, A. (2014). Maratonda yarışmak ya da gizemli bir yere yolculuk yapmak: sınıf öğretmeni adaylarının tecrübe ettikleri ve ideallerindeki öğrenme algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 995-1030.
• TDK.(2019).Metafor.http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&a-ama=kelime&guid=TDK.GTS.5cd601dd9fc0e8.79526704 Erişim tarihi: 11.005.02019.
• Togan, A. Z. V. (1985). Tarihte usul. İstanbul: Enderun.
• Töremen, F. ve Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 607-629.
• Turan, R. (2002). Türkiye Cumhuriyeti tarihi kültür alanındaki gelişmeler. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Ulusal, D. (2018). Modern İran sinemasında ayna metaforunun kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58), 783-789.
• Uzun, H. (2006). Tarih bilimi ve tarihte nedensellik. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(19), 1-13.
• Üzümcü, Ö. (2016). Nitel araştırma yöntemine sahip tezlerin bazı değişkenler arasında incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi Asos Journal, 4(32), 327-340.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23(112), 7-17.
• Yosanne, V. (2001). Yaratıcı tarih öğretimi. (B. Ata Çev.), Milli Eğitim Dergisi, (150), 3-5.