Ergenlerde Algılanan Anne Baba Davranışlarıyla Akran İlişkileri Arasında Özerkliğin Aracı Rolü

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 5841 - 5883, 31.12.2020

Fatma Gökalp , Mehmet Murat

https://doi.org/10.26466/opus.804045

Öz

Araştırmanın amacı, ergenlerde algılanan anne baba davranışlarıyla akran ilişkileri arasında özerkliğin aracı rolünün incelenmesidir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma katılımcılarını Gaziantep ilinin Şehitkamil ilçesinde fen, anadolu ve meslek liselerinde öğrenim gören 444’ ü erkek, 519’ u kadın toplam 963 ergen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında ‘Akran İlişkileri Ölçeği’, ‘Leuven Algılanan Ana Babalık/Ergen Sürümü Ölçeği’, ‘Ergen Özerklik Ölçeği’ ve araştırmacı tarafından hazırlanan ‘Kişisel Bilgi Formu’ kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 21 paket programı ve AMOS 22.0 programı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amaçlarını test etmek üzere Pearson Momentlar Çarpımı Korelasyonu ve Yapısal Eşitlik Modeli kullanılmıştır.Ergenlerde algılanan anne baba davranışlarıyla akran ilişkileri arasında özerkliğin aracı rolü olup olmadığı anne ve baba için ayrı ayrı modellerde yapısal eşitlik modeliyle test edilmiştir. Araştırma sonucunda hem anne hem baba davranışları ile akran ilişkileri arasında özerkliğin kısmi aracı rol oynadığı bulunmuştur. Kısmı aracılığın anlamlılığına ek kanıt olarak Bootstrapping ve Sobel testi kullanışmıştır. Her iki analiz sonucunda, kısmi aracılın anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları alanyazındaki başka araştırma sonuçlarıyla tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Algılanan Anne Baba Davranışları, Özerklik, Akran İlişkisi

The Mediating Role Of Autonomy Between Perceived Parent Behavior And Peer Relationships In Adolescents

Öz

The aim of the study is to examine the role of autonomy as an intermediary between perceived parent behavior and peer relationships in adolescents. Relational scanning model was used in the research. The participants of the research were 444 male and 519 female adolescents who were educated in science, Anatolian and vocational high schools in Şehitkamil district of Gaziantep province. ‘Peer Relationships Scale’, ‘Leuven Perceived Parenting /Adolescent Version Scale’, ‘Adolescent Autonomy Scale’ and a Personal Information Form prepared by researcher were used in the collection of research data. The analysis of the data was carried out through the SPSS 21 package program and the AMOS 22.0 program. Pearson moments multiplication correlation and structural equality model were used to test the objectives of the study.Whether autonomy had a mediating role between perceived parental behaviors and peer relationships in adolescents was tested with structural equation model in separate models for mothers and fathers. As a result of the research, it was found that autonomy played a partial mediating role between both mother and father behaviors and peer relationships. Bootstrapping and Sobel tests were used as additional evidence for the significance of partial mediation. As a result of both analyzes, it was concluded that partial mediation was significant. Research results were discussed with other research results in the literature and recommendations were presented.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, Perceived Parenting Behavior, Autonomy, Peer Relationship

Kaynakça

• Acun-Kapıkıran, N. (2011). Focus on positive and negative information as the mediator the relationship between empathy tendency guilty and psychological well-being in university students. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(3), 1141-1147.
• Akgün, S. (2005). Akran zorbalığının anne-baba tutumları ve anne-baba ergen ilişkisi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aktaş Özkafacı, A. (2012). Annenin çocuk yetiştirme tutumu ile çocuğun sosyal beceri düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Ar-El Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Allen, J., Bell, K. ve Boykin, K. A. (2000). Autonomy in discussions vs. autonomy in decision-making as predictors of developing close friendship competence. In biennial meeting of the Society for Research on Adolescence, Chicago, IL.
• Allen, J. P., Hauser, S. T., Bell, K. L. ve O’Connor,T. (1994). Longitudinal assessment of autonomy and relatedness in adolescent-family interactions as predictors of adolescent ego development and self esteem. Child Development, 65, 179-194.
• Alles-Jardel, M., Fourdrinier, C., Roux, A. ve Schneider, B. H. (2002). Parents' structuring of children's daily lives in relation to the quality and stability of children's friendships. International Journal of Psychology, 37(2), 65- 73.
• Anderson, J. C. ve Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411- 423.
• Atalay, D. (2018). Ergenlerin anne-baba tutum algısı ve arkadaşlık ilişkileri ile duygu düzenlemelerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Karabük.
• Aydın, G. (2000). Autonomy development in adolescence. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Bachman, L. F. (2004). Statistical analyses for language assessment. California: Cambridge University Press.
• Bandalos, D. L. (2002). The effects of item parceling on goodness-of-fit and parameter estimate bias in structural equation modeling. Structural Equation Modeling, 9(1), 78-102.
• Bandura, A. (1977). Social learning theory. New Jersey: Prentice Hall, In.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173.
• Bayar, Y. (2016). Ergen ve anne bildirimine göre ebeveyn akran yönetiminin öncülleri ve akran ilişkileri açısından sonuçları. Yayınlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, F. (2007). Olumlu ergen gelişiminde ebeveyn/akran ilişkilerinin önemi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14 (3),157-166.
• Beyers, W. ve Goossens, L. (1999). Emotional autonomy, psychosocial adjustment and parenting: interactions, moderating and mediating effects. Journal of Adolescence, 22, 753-769.
• Calp, Ş., Karaman, E. R. ve Çavuşoğlu, F. (2018). İlkokulda akran ilişkileri: Farklı başarı düzeyindeki dördüncü sınıf öğrencileri arkadaş özerklik desteği hissediyor mu? Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 237-265.
• Cook, E. C., Buehler, C. ve Fletcher, A. C. (2012). A process model of parenting and adolescents' friendship competence. Social Development, 21(3), 461-481.
• Cui, M., Conger, R. D., Bryant, C. M. ve Elder, G. H. (2002). Parental behavior and the quality of adolescent friendships: A social-contexual perspective. Journal of Marriage and Family, 64, 676-689.
• Curtner-Smith, M. E. ve MacKinnon-Lewis, C. E. (1994). Family process effects on adolescent males’ susceptibility to antisocial peer pressure. Family Relations, 43(4), 462-468.
• Çelik, E. G. (2015). Algılanan ebeveyn kontrolü ile ergen iyi oluşu arasındaki ilişkide duygusal özerklik ve empatinin aracı rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, H. E. ve Yılmaz, V. (2016). LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi: Temel kavramlar-uygulamalar- programlama (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çiçek, İ. (2018). Ergenlerin kişilik özellikleri ile ayrışma bireyleşme arasındaki ilişkide akran ilişkilerinin aracı etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Damarlı, Ö. (2006). Ergenlerde toplumsal cinsiyet rolleri, bağlanma stilleri ve benlik kavramı arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dekovic, M. ve Meeus, W. (1997). Peer relations in adolescence: effects of parenting and adolescents' self- concept. Journal of Adolescence, 20(2), 163–176.
• Delhaye, M., Kempenaers, C., Linkowski, P., Stroobants, R. ve Goossens, L. (2012). Perceived parenting and separation-individuation in Belgian college students: Associations with emotional adjusment. The Journal of Psychology, 146(4), 353-370.
• Demir, İ. (2007). Gençlerin kimlik yapıları: Farklı yerellikler ekseninde nitel bir inceleme. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. Adolesan Sağlığı II Sempozyum Dizisi, 63, 19-21.
• Deslandes, R. ve Potvin, P. (1999). ‘Autonomy, parenting, parental involvement in schooling and school achievement: perception of Quebec adolescents’, Paper presented at the Annual Conference of the American Educational Research Association (Montreal, Quebec, Canada). Available at: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED430697.pdf
• Doğruyol, S. ve Yetim, Ü. (2019). Ebeveyne bağlanma, algılanan anne/baba tutumu ıle akran ılişkileri arasındaki ılişkide benlik saygısının aracılık rolü. Nesne, 7(14), 34-51. Doi: 10.7816/nesne-07-14-03
• Erbil, N., Divan, Z. ve Önder, P. (2006). Ergenlerin benlik saygısına ailelerinin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum Dergisi, 3(10), 7-15.
• Erçevik, A. (2014). Lise öğrencilerinin duygusal özerlik ve sosyal destek düzeyleri arasındaki ılişkinin ıncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erkmen, E., (2011). Özerkliği destekleyici ve kontrol edici ebeveynlikle bağlantılı ebeveyn özellikleri ve ergenin uyumu arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Feldman, S. S. ve Wentzel, K. R. (1990). The relationship between parenting styles, sons' self-restraint, and peer relations in early adolescence. The Journal of Early Adolescence, 10(4), 439-454.
• Frank, S. J., Avery, C. B. ve Laman, M. S. (1988). Young adults’ perceptions ın their relationships with their parents: ındividual differences ın connectedness, competence and emotional autonomy. Developmental Psychology, 24, 729-737.
• Frank, S. J., Pirsch, L. A. ve Wright, V. C. (1990). Late adolescents perceptions of their relationships with their parents: Relationships among deidealization, autonomy, relatedness, ınsecurity and ımplications for adolescent adjustment and ego identity status. Journal of Youth and Adolescence, 29, 571-588.
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2010). Çocuk ve ergen gelişimi. (A. Dönmez, B. Onur, N. Çelen, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• George, D. ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: answers to selected exercises. A Simple Guide and Reference, 63, 1461-1470.
• Gladding, S. T. (2011). Aile terapisi: Tarihi, kuram ve uygulamaları (5.baskı). (İ. Keklik, İ. Yıldırım, Çev. Ed.) Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Golonka, M. M. (2013). Keeping in touch: Relationships between parenting style, parent-child electronic communication, and the developing autonomy and adjustment of college students. Yayınlanmamış doktora tezi. Duke University, Durham NC.
• Gök, F. ve Cenkseven Önder, F. (2018). Lise öğrencilerinde akran zorbaliğina maruz kalma: temel psikolojik ihtiyaçlar ve anne-babaya duygusal erişilebilirlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 635-652. DOI: 10.17860.
• Gray, M. R., ve Steinberg, L. (1999). Unpacking authoritative parenting: Reassessing a multidimensional construct. Journal of Marriage and the Family, 61, 574-587.
• Grolnick, W., Ryan, R. ve Deci, E. (1991). Inner resources for school achievement: Motivational mediators of children’s perceptions of their parents. Journal of Educational Psychology, 83, 508-517.
• Grotevant, H. D. ve Cooper, C. R. (1986). Individuation in family relationships: A perspective on individual differences in the development of identity and role taking skill in adolescence. Human Development, 29, 82- 100.
• Gültekin, G. ve Baran G. (2007). The self-perception of deliquent children in Turkey. Pakistan Journal of Social Science, 4(2), 224-229.
• Güney, M. A. (2017). Ergenlerde duygusal özerklik, sosyal destek ve öznel ıyi oluş arasındaki ılişkinin ıncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hines, A. (1997). Divorce-related transitions, adolescent development and the role of the parent child relationships: A review of the literature. Journal of Marriage and the Family, 59, 375-388.
• Hodges, E. V., Finnegan, R. A. ve Perry, D. G. (1999). Skewed autonomy–relatedness in preadolescents' conceptions of their relationships with mother, father, and best friend. Developmental Psychology, 35(3), 737-748.
• Kagıtçıbası, Ç. (2005). Autonomy and relatedness in cultural context: Implication for self and family. Journal of Cross Cultural Psychology, 36, 403- 422.
• Kaner, S. (2000). Akran ilişkileri ölçeği ve akran sapması ölçeği geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 33(1-2), 67-75.
• Karademir, A. (2016). Algılanan anne tutumları ile zorbalık mağduriyet ilişkisinde ontolojik iyi oluşun aracılık rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karakaş, H. (2019). Ergenlerin algıladıkları ebeveyn izlemesi ve akran ilişkilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Karasu, H. (2013). Ergenlerde özerkliğin yordayıcısı olarak bağlanma stilleri ve proaktif kişilik yapılarının ıncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Kayar, O. (2016). Ergenlerde algılanan ebeveynlik stilleri, özerklik ve yaratıcılık arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Kındap, Y., Sayıl, M. ve Kumru, A. (2008). Anneden algılanan kontrolün niteliği ıle ergenin psikososyal uyumu ve arkadaşlıkları arasındaki ılişkiler: Benlik değerinin aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 92-107.
• Kındap Tepe, Y. ve Sayıl, M. (2012). Ebeveyn kontrolü ve ergenin sosyal ışlevselliği arasındaki bağlantıda ılişkisel saldırganlığın aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 27(70), 119-132.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford publications.
• Kocayörük, E. (2012). Öz-belirleme kuramı açısından ergenlerin anne baba algısı ile duyuşsal iyi oluşları arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 24-37.
• Koç, F. (2019). Ergenlerde anne baba tutumları ile duygusal özerklik arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Düzce ili örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Köseoğlu, S. A. ve Erçevik, A. (2015). Lise öğrencilerinin duygusal özerklik ve sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (2), 198-216.
• Kulaksızoğlu, A. (2004). Ergenlik psikolojisi (6. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ladd, G. W. ve Ladd, B.K. (1998). Parenting behaviors and parent–child relationships: Correlates of peer victimization in kindergarten? Developmental Psychology, 34(6), 1450-1458.
• Lynch, M. F. (2013). Attachment, autonomy, and emotional reliance: A multilevel model. Journal of Counseling and Development, 91, 301- 314.
• Maccoby, E. E. ve Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: 111 parent – child ınteraction. P. H. Mussen and E. M. Hetherington (Ed.), Handbook of Child Psychology: Socialization. Personality and Social Development. New York: Wiley.
• McElhaney, K. B. ve Allen, J. P. (2001). Autonomy andadolescent social functioning: The moderating effect of risk. Child Development, 72(1), 220–235.
• Morsünbül, Ü. (2012). Özerklik ve ruh sağlığına etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 4(2), 260-278. Doi:10.5455/cap.20120416
• Musaağaoğlu, C. (2004). Ergenlik sürecinde özerkliğin gelişimi ile algılanan ana-baba tutumları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Musaağaoğlu, C. ve Güre, A. (2005). Ergenlerde davranışsal özerklik ile algılanan ana-baba tutumları arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 20(55), 79-98.
• Noom, M. (1999). Adolescent autonomy: Characteristics and correlates. Eburon Publishers.
• Noom, M. J., Dekovic, M. ve Meeus, W. (2001). Conceptual analysis and measurement of adolescent autonomy. Journal of Youth and Adolescence, 30, 577–595.
• Öngen, D. (2004). Özerklik kazanma sürecinde ergen-anne ile ergen-baba ilişkileri arasındaki farklılıklar. Eğitini ve Bilim, 29(131), 3-13.
• Özakkaş, T. (2015). Bütüncül psikoterapi (7. Baskı).İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Özdemir, Y. (2009). Ergenlik döneminde benlik kurgusu gelişiminin kültür ve aile bağlamında ıncelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, Y. ve Çok, F. (2011). Ergenlikte özerklik gelişimi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 152-164.
• Özyürek, A. ve Özkan, İ. (2015). Ergenlerin algıladıkları anne baba tutumları ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 73-88. Doi: 10.14486/IJSCS259
• Peterson, G.W., Bush, K.R. ve Supple, A. (1999). Predicting adolescent autonomy from parents: Relationship, connectedness and restrictiveness. Sociological Inquiry, 69(3), 431-457.
• Pomerantz, E. M. ve Wang, Q. (2009). The role of parental control in children’s development in western and East Asian countries. Current Directions in Psychological Science, 18, 285-289.
• Preacher, K. J. ve Hayes, A. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing ındirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891.
• Quintana, S. ve Lapsley, D. (1990). Reapproachment in late adolescent seperation-individuation: A structural equations approach. Journal of Adolescence, 13, 371-385.
• Rakipi, S. (2015). Parenting styles: Their ımpact on adolescent separation and college adjustment. Yayınlanmamış doktora tezi. Capella University, Minneapolis.
• Repinski, D. J. ve Zook. J.M. (2005). Three meausures of closeness in adolescents relationships with parents and friends: Variations and developmental significance. Personal Relationships. 12, 79-102.
• Santrock, J. W. (2017). Ergenlik (14. Baskı). (D. M. Siyez, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sevim, S. (2014). Leuven Algılanan Ana Babalık Ölçeği ergen ve ana baba sürümlerinin uyarlanması. Düşünen Adam, 27, 291-300.
• Silk, J. S., Morris, A. S., Kanaya, T. ve Steinberg, L. (2003). Psychological control and autonomy granting: Opposite ends of a continuum or distinct constructs? Journal of Research on Adolescence, 13(1), 113-128.
• Smetana, J. G. (1995). Parenting styles and beliefs about parental authority. New Directions for Child Development: Beliefs About Parenting, Origins And Developmental Implications. Judith, G. Smetana (Ed.) California: Jassey- Boss Publishers.
• Smetana, J. G. (2008). “It’s 10 o’clock: Do you know where your children are?” Recent advances in understanding parental monitoring and adolescents’ information management. Child Development Perspectives, 2(1), 19-25.
• Smollar, J. ve Younnis, J. (1989). Transformations in adolescent’s perceptions of parents. International Journal of Behavior, 12, 71-84.
• Soenens, B. ve Vansteenkiste, M. (2005). Antecedents and outcomes of self- determination in 3 life domains: The role of parents’ and teachers autonomy support. Journal of Youth and Adolescence. 34(6), 589-604.
• Soenens, B., Vaansteenkiste, M., Smits, I, Lowet, K. ve Goossens, L. (2007). The role of intrusive parenting in the relationship between peer management strategies and peer affiliation. Journal of Applied Developmental Psychology, 28(3), 239-249.
• Steinberg, L. (1987). Single parents, step parents and the susceptibility of adolescents to antisocial peer pressure. Child Development, 58, 269-275.
• Steinberg, L., Lamborn, S.M., Dornbusch, S. ve Darling, N. (1992). Impact of parenting practices on adolescent achievement: Authoritative parenting, school involment, and encouragement to succeed. Child Development, 63, 1266-1281.
• Steinberg, S. (2007). Ergenlik. (F. Çok, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Sümer, N. ve Güngör, D. (1999). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakın ılişkiler üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 35-63.
• Şimşek, Ö. M. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Şirvanlı-Özen, D. (2006). Ergenlerde akran zorbalığına maruz kalmanın yaş, çocuk yetiştirme stilleri ve benlik imgesi ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 77-94.
• Totan, T. ve Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlerde zorbalığın anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 53-68.
• Tozkoparan, S., (2014). Öğrenci algısına göre aileden alınan sosyal destek, anne-baba tutumu ve akran ilişkileri “Özel çevre ortaokulu öğrencileri üzerinde ilişkisel bir tarama”. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tung, S. ve Dhillon, R. (2006). Emotional autonomy in relation to family enviroment: A gender perspective. Journal of The Indian Academy of Applied Psychology, 32(3), 201-212.
• Updegraff, K. A., Madden-Derdich, D. A., Estrada, A. U., Sales, L. J. ve Leonard, S. A. (2002). Young adolescents’ experiences with parents and friends: Exploring the connections. Family Relations, 51, 72-80.
• Yaban, E. H., Sayıl, M. ve Kındap Tepe, Y. (2013). Erkek ergenlerde anne babadan algılanan destek ile akran zorbalığı arasındaki ilişkide arkadaşlık niteliğinin rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 28 (71), 20-32.
• Yang, Z. (2007). The impact of parenting on susceptibility to peer influence: Role of self-concept and culture. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Concordia University, Montreal.
• Yenigün, F. (2019). Ergenlik döneminde algılanan anne baba tutumlarının bireyin ruhsal durumları ve akran ilişkileri üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, A. (2001). Eşler arasındaki uyum, anne baba tutumları ve benlik algısı arasındaki ilişkilerin gelişimsel olarak incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi,16, 1-20.
• Yılmazer, Y. (2007). Anne-baba tutumları ile ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okul başarısı ve özerkliklerinin gelişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yörükoğlu, A. (2019). Gençlik çağı/ Ruh sağlığı ve ruhsal sorunlar (15. Baskı). İstanbul: Özgür yayınları.
• Yurttaş A. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorbalık eğilimleri ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.