Active Aging Experiences of the Elderly: A Qualitative Study

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 33, 369 - 397, 31.01.2021

Birgül Çiçek , Hande Şahin , Sibel Erkal

https://doi.org/10.26466/opus.773745

Cited By: 3

Öz

This study was planned to determine the experiences of 15 individuals aged 65 and above living in Giresun regarding active aging. The data were collected using the "individual in-depth interview" method by a semi-structured interview form. Descriptive analysis and content analysis methods, among the qualitative data analyses, were used in the analysis of the data. According to the findings, the participants consisted of 10 women and 5 men. The mean age was 70.1 ± 2.4. Among the elderly individuals, those who retired from the Pension Fund (n=10), those who had 2 children (n=9), those who had 2 grandchildren (n=8) and those who lived with their children (n=6) came to the forefront. While 10 of the elderly individuals stated that they had blood pressure disease, and 13 of them stated that they did not smoke, 10 of them ate 3 meals a day. Also, it has been determined that those who state their neighbourhood relations among the elderly as "fraternity,"those who continuous and regular relationship with their grandchildren, those who “do handicraft”, and those who use smart phones are the leading ones. The findings were discussed with examples from the literature and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Elderly, active aging, qualitative research

Yaşlıların Aktif Yaşlanma Tecrübeleri: Nitel Bir Çalışma

Öz

Bu çalışma, Giresun’da yaşayan 65 yaşın üzerinde on beş yaşlı bireyin aktif yaşlanmaya ilişkin deneyimlerini belirlemek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile yüz yüze derinlemesine görüşmeler yapılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde nitel veri analizlerinden betimsel ve içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya göre; katılımcıların 10’u kadın, 5’i erkektir. Yaş ortalaması 70.1 ± 2.4’tür. Yaşlıların 7’si gelir seviyesini “orta”, 5’i “düşük”, 3’ü ise “yüksek” olarak belirtmiştir. Yaşlılar arasında Emekli Sandığı’ndan emekli olanlar (n=10), 2 çocuğu (n=9) ve 2 torunu (n=8) olduğunu belirtenler ile çocuklarıyla birlikte yaşayanlar (n=6) çoğunluğu oluşturmaktadır. Yaşlılardan 10’u tansiyon hastalığının olduğunu, 13’ü sigara kullanmadığını belirtirken; 10 katılımcı günde 3 öğün yemek yediğini ifade etmiştir. Ayrıca araştırma sonucunda; yaşlılar arasında komşuluk ilişkilerini “kardeşlik” olarak belirtenlerin, torunları ile ilişkilerinde düzenli olarak görüşenlerin, boş zaman faaliyeti olarak “el işi” yapanların, akıllı telefon kullandığını, Giresun ilinde yerel yönetimin yaşlılara yönelik hizmeti olduğunu belirtenlerin önde geldiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular alan yazından örneklerle tartışılmış, yaşlılıkta aktif yaşlanma bilincinin yaygınlaştırılması, yaşlının toplumla bütünleşmesi, kaybolan statü ve rollerin yeniden kazanımı, işlevlerin artırılması, boş zamanlarının etkili değerlendirilmesi, gelirlerinin artırılması gibi boyutlarıyla bir bütün olarak değerlendirilerek öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

yaşlı, aktif yaşlanma, nitel çalışma

Kaynakça

• Akgül, H. (2018). Aksu ilçesinde (Isparta) kırsal nüfusun yaşlanması ve yaşlı nüfusun sorunları. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Aközer, M., Baran, A.H., Kalaycıoğlu, S., Özler, G., Nuhrat R.C. vd. (2011). Türkiye’de yaşlılık dönemine ilişkin beklentiler. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Akturan, U. ve Esen, A. (2008). Fenomenoloji. T. Baş ve U. Akturan (Ed.), Nitel araştırma yöntemleri içinde (s. 83-98). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Allison, M. T. ve Smith, S. (1990). Leisure and quality of life: Issues facing racial and ethnic minority elderly. Therapeutic Recreation Journal, 24, 50-63.
• Altuntaş, O. ve Kayıhan, H. (2012). Ev düzenlemelerinin yaşlılarda günlük yaşam aktivtiviteleri, mobilite ve denge üzerine olan etkisi. Akademik Geriatri Dergisi, 4,78-88.
• Arpacı, F. (2015). Yaşlı bireylerin yaşam kalitesi açısından günlük yaşam aktivitelerini yapabilme durumunun incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 46-53.
• Aslan, D. (2020, 10 Nisan). Aktif yaşlanma kavramı. http://www.turkgeriatri.org/halksagligi?id=12 adesinden erişilmiştir.
• Aydın, İ. ve Tütüncü, Ö. (2017). Yaşlılık ve rekreasyon. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 28(2), 315-321.
• Baran-Görgün, A., Kurt-Koçak, Ş. ve Tekeli-Serdar, E. (2017). Yaşlıların dijital teknolojileri kullanım düzeyleri üzerine bir araştırma, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1(45), 3-24.
• Bayrak, F. (2018). Yaşlılık olgusuna sosyolojik bir yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Blaschke, C.M., Freddolino, P.P., ve Mullen, E. E. (2009). Ageing and technology: A review of the research literature. British Journal of Social Work, 39, 641–656.
• Caldwell, L., Smith, E. ve Weissenger, E. (1992). The relationship of leisure activities and perceived health of college students. Society and Leisure, 15, 545–556.
• Çetin, A. (2002). Yaşam kalitesi ve rehabilitasyon. Y. Gökçe Kutsal (Ed.), Geriatri 2002 kitabı içinde (s. 218-221). İstanbul: Turgut Yayıncılık.
• Çiçek, B., Şahin, H. ve Erkal, S. (2020). Determination of the opinions of individuals aged 65 and over on aging in place: the case of Ankara. Educational Gerontology, 46(4), 182-194.
• Çubuk, Ç. (2019). 60 yaş üstü bireylerin katıldıkları yaşam doyumu, sağlık algısı ve boş zaman aktivite tercihlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Danış, M. Z. (2008). Toplum temelli bakım anlayışı ve sosyal hizmetler: Türkiye örneğinde bir bakım model önerisi. Türk Geriatri Dergisi, 11(2), 94-105.
• Danış, M. Z. (2020, 10 Nisan). Yaşlılık, yoksulluk ve yalnızlık. http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/sosyal_boyut/yaslilik_yoksuluk_yanlizlik.pdf adresinden erişilmiştir.
• Demirbaş, S. (2018). Yaşlılıkta sosyal ilişkiler. A. Canatan ve E. Özmete (Ed.). Temel Gerontoloji kitabı içinde. Ankara: Hedef CS Basım Yayın.
• Doğan- Sezer, A. ve Artan, T. (2019). İstanbul ilçe belediyelerinde görev yapan müdürülerin yaşlı farkındalığı üzerine karma desenli bir araştırma. Sosyal Çalışma Dergisi, 3(2), 120-146.
• Dönümcü, Ş. (2006). Yaşlı ve sosyal hizmetler. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 52(Özel Ek A), 42- 46.
• Dupuis, S. ve Smale, B. (1995). An examination of the relationship between psychological wellbeing and depression and leisure activity participation among older adults. Society and Leisure, 18, 67–92.
• Durak, M. (2013). Yaşlılık döneminde psiko-sosyal ve bilişsel gelişim. H. Bacanlı ve Ş. Terzi (Ed.), Yetişkinlik ve yaşlılık gelişimi ve psikolojisi kitabı içinde. (s.275-310). Ankara: Açılım Kitap.
• Ersoy, A. (2016). Fenomenoloji. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri kitabı içinde. (s. 81-137). Ankara: Anı.
• Esendemir, Ş. (2016). Türkiye’de yerinde yaşlanma ve mekân gerontolojisinin temel parametreleri. Sosyoloji Dergisi, 36(2), 13-31.
• Giresun Belediyesi (2020, 8 Nisan). Evde bakım ve sağlık hizmetleri her zaman vatandaşın yanında. https://giresun.bel.tr/evde-bakim-ve-saglik-hizmetleri-her-zaman-vatandasin-yaninda/ adresinden erişilmiştir.
• Gökçe-Kutsal, Y. (2011). Yaşlanan dünyanın yaşlanan insanları. 08.04.2020 tarihinde http://www.geriatri.org.tr/SempozyumKitap2011/3.pdf adresinden erişiilmiştir.
• Gönen, E. ve Özmete, E. (2005). Yaşlılar için evin anlamı. Ş. Ergin (Ed.), III. Ulusal yaşlılık kongresi bildiriler kitabı içinde. (s.272-278). İzmir: YASAD Yayınları.
• İçli, G. (2008). Yaşlılar ve yetişkin çocuklar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi,1, 29-38.
• Kalaycıoğlu, S. (2012, Mart). Kuşaklararası dayanışma ve aktif yaşlanma. A. Metin ve ark. (Ed.). Kuşaklararası dayanışma ve aktif yaşlanma sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s.51-58). Ankara, Türkiye: Grafer Tasarım Baskı.
• Kalınkara, V. ve Arpacı, F. (2013, Mayıs). Yerinde yaşlanma. V. Kalınkara (Ed.). VII. Ulusal Yaşlılık Kongresi bildiriler kitabı içinde (s.54-60). 23-25 Mayıs 2013 Karabük.
• Kılavuz, M. A. (2005). Batı kültüründe yaşlanma dönemi yalnızlık duygusunu azaltma ve arkadaş ilişkilerini geliştirme açısından dini etkinliklerin önemi. T.C. Uludağ Üniversitesiİlâhiyat Fakültesi Dergisi, 14, 25-39.
• Kuyken, W., Orley, J., Power, M., Herrman, H., Schofield, H., Murphy, B., Metelko, Z., Szabo, S., Pibernikokanovic, M., Quemada, N., Caria, A., Rajkumar, S., Kumar, S., Saxena, S., Baron, D., Amir, M., Tazaki, M., Noji, A., Vanheck, G., ..., Vandam, F. (1995). The World Health Organization Quality of Live assessment (WHOQOL): Position paper from the the World Health organization. Social Science & Medicine, 41(10), 1403-1409.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel.
• Neuman, W.L. (2003). Social research methods: qualitative and quantitative approaches. Allyn and Bacon: Boston, United States.
• Oktik, N. ve Bozyer, Ü. (2004). Huzurevinde yaşam ve yaşam kalitesi: Muğla örneği. Muğla: Mugla Üniversitesi Yayınları.
• Öz, F. (2002). Yaşamın son evresi: Yaşlılık psikososyal açıdan gözden geçirme. Kriz Dergisi, 10(2), 17-28.
• Özdemir, H. (2017). Yaşlıların belediyelerce verilen hizmetlere bakış açısı: Etimesgut Belediyesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özkan, M. (2017). Yaşlılarda mekan aidiyeti: Yaşlılık ve mekan ilişkisine sosyolojik bakış. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özkan, Y. ve Purutçuoğlu, E. (2010). Yaşlılıkta teknolojik yeniliklerin kabulünü etkileyen sosyalizasyon süreci. Aile ve Toplum, 6(23), 37-46.
• Özkul, M., Kalaycı, I. ve Atasoy, M. (2019). Yaşlıların toplumsal ilişki kurma biçimleri: Sorunlar ve imkânlar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 37, 77-97.
• Özmete, E. (2014). Kuşaklararası dayanışma. E. Ertekin (Ed.) VI. Aile Şurası Komisyon Raporları ve Bildiriler kitabı içinde (s.211-237). Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Özmete, E. (2017). Türkiye’de kuşaklararası dayanışmanın değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Özyurt-Cengiz, B., Eser, E., Çoban, G., Akdemir S. N., Karaca, İ. Ve Karakoç, Ö. (2007). Manisa Muradiye Bölgesindeki yaşlıların yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi, 10(3), 117- 123.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S.B. Demir Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Paul, G. ve Stegbauer, C. (2005). Is the digital divide between young and elderly people increasing?. First Monday, 10(10). https://doi.org/10.5210/fm.v10i10.1286
• Raymore, L. and Scott, D. (1998). The characteristics and activities of older adult visitors to a metropolitan park district. Journal of Park and Recreation Administration, 16(4), 1-21.
• Sarıoğlu, H. ve Ertuğrul, İ. (2001). Yaşlıların el sanatları faaliyetleri üzerine bir araştırma. V. Kalınkara (Ed.), I. Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı içinde (s.117-194). Ankara: Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını.
• Stav, W. B., Hallenen, T., Lane, J. ve Arbesman, M. (2012). Systematic review of occupational engagement and health outcomes among community-dwelling older adults. Am J Occup Ther, 66(3), 301-310.
• Sungur, F. ve Hazer, O. (2018). Analysis of the acceptance of communication technologies by acceptance model of the elderly: Example of Adana province, International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(31), 238-275.
• Şener, A., Öztop, H., Güven, S. ve Doğan, N. (2007). Aile, yakın akraba ve arkadaş ilişkileri: yaşlıların yaşam doyumu üzerindeki farklı etkileri. V.Kalınkara ve G. Akın (Ed.). 4. Ulusal yaşlılık Kongresi kitabı içinde (s.151-167). Ankara: Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği.
• Şentürk, M. ve Ceylan, H. (2015). İstanbul’da yaşlanmak. İstanbul: Açılım Kitap.
• Şentürk, M. ve Kurtkapan, H. (2017). Yaşlılığın mekânsallaşması: Kadıköy Moda’daki bir apartman üzerine nitel bir çalışma. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 1(1), 4-19.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı [AÇSHB]. (2013). Türkiye’de yaşlanma ve ulusal eylem planı uygulama programı. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı [AÇSHB]. (2018). Türkiye’de yaşlılara yönelik hizmetler ile kurumsal yaşlı bakımı ve illerin durumu. Ertem Basım: Ankara.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı [AÇSHB]. (2019). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Tufan, İ. ve Yazıcı, S. (2009). Yaşlılıkta kuşaklararası ilişkiler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 47-52.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2018). Nüfus projeksiyonları: 2018-2080. Haber Bülteni, Sayı: 30567. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30567 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2019). Hane halkı tüketim harcaması: 2018. Haber Bülteni, Sayı: 30584. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30584 adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2019a). Hayat tabloları: 2016-2018. Haber Bülteni, Sayı: 30712. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30712 adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2020). İstatistiklerle yaşlılar: 2019. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33712 adresinden erişilmiştir.
• Wang, L., Rau, P-L. P. ve Salvendy, G. (2011). Older adults' acceptance of ınformation technology, Educational Gerontology, 37(12), 1081-1099.
• West, G. E., Delisle, M.A., Simard, C. ve Drouin, D. (1996). Leisure activities and service knowledge and use among rural elderly. Journal of Aging and Health, 8(2), 254- 279.
• World Health Organization [WHO]. (2002). Active ageing: A policy framework. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67215/WHO_NMH_NPH_02.8.pdf? sequence=1&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.
• Yüksel, M. Y., Dinçer, F., Büyükköse, H. T. ve Lale, Z. H. (2014). Yaşlıların boş zaman değerlendirmesi üzerine bir inceleme. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 107-114.
• Zimmer, Z. ve Chappell, N.L. (1999). Receptivity to new technology among older adults. Disability and Rehabilitation, 21(5/6), 222-230.
• 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun (Temmuz 10, 1976). Resmi Gazete. Sayı: 15642 10.04.2020 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2022.pdf adresinden erişilmiştir.