Determination of Strategic Risks in Educational Institutions

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 34, 980 - 1022, 28.02.2021

Ömer Faruk Ak , Sevilay Şahin

https://doi.org/10.26466/opus.814252

Öz

It is important for the institution to be managed more effectively by identifying and controlling all kinds of risks defined as threats and negativities that may prevent the realization of the strategic goals of the institution. Because the more realistic and reliable the mainstays of the strategies determined within the framework of strategic planning in schools, the higher the rate of achievement of the school's goals will be. In this study, it is aimed to determine and evaluate the important risks that may occur in secondary schools according to the internal control model. In this way, schools that correctly identify and evaluate their risks will be able to reach their goals more easily. The sample of the study conducted with quantitative methods consists of school administrators and teachers working in high schools in Niğde. The study used the school Internal Risk Assessment Scale to collect data. Risk score, arithmetic mean and standard deviation values were calculated for each risk in the analysis phase. According to the findings obtained as a result of the research, the risks that may occur in the field of professional development and ethics of teachers and in the field of safety and health of schools were considered more risky than in other areas. Although the probability of occurrence of risks in the field of safety and health is relatively low by the participants, it has been concluded that if they occur, their impact will be high.

Anahtar Kelimeler

Risk, school management, internal control model, risk management, strategic plan

Eğitim Kurumlarında Stratejik Risklerin Tespiti

Öz

Kurumun stratejik hedeflerinin gerçekleşmesini engelleyebilecek tehditler ve olumsuzluklar şeklinde tanımlanan risklerin doğru tespit edilmesi kurumun daha etkili yönetilmesi açısından önemlidir. Zira okullarda yapılan stratejik planlama kapsamında belirlenen stratejilerin dayanak noktaları ne kadar gerçekçi ve güvenilir ise okulun hedeflerine ulaşma oranı da o derece yüksek olacaktır. Bu doğrultuda yürütülen çalışmada, ortaöğretim okullarının meydana gelebilecek önemli risklerin iç kontrol modeline göre tespit edilerek değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu sayede risklerini doğru tespit eden ve değerlendiren okullar belirledikleri hedeflere daha kolay ulaşabilecektir. Nicel yöntemlerle yürütülen araştırmanın örneklemi Niğde ilindeki liselerde görev yapan okul yöneticisi ve öğretmenlerden oluşmaktadır. Araştırmada verileri toplamak için Okul İç Risklerini Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Analiz aşamasında ölçekteki her risk için risk puanı, aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin mesleki gelişim ve etik alanında ve okulların güvenlik ve sağlık alanında meydana gelebilecek riskler diğer alanlara oranla daha riskli değerlendirilmiştir. Katılımcılar tarafından güvenlik ve sağlık alanındaki risklerin oluşma olasılığı görece olarak düşük görülse de oluştuğu takdirde etkisinin yüksek olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

risk, risk yönetimi, iç kontrol, okul yönetimi, stratejik plan

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2010). Türk eğitim tarihi MÖ 1000-MS 2010. (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Alkan, C. (2000). Bilimsel, ulusal ve evrensel boyutlu öğretmenlik mesleği, türkiye almanya ve kıbrıs’ ta öğretmen yetiştirme. Ankara: CBT Yayınları.
• Alptürk, E. (2008). Finans, muhasebe ve vergi boyutlarında iç denetim rehberi. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Altınkurt, Y. (2010). Milli Eğitim Müdürlüğü çalışanları ve okul yöneticilerinin stratejik planlamaya ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (4), 1927-1968.
• Arslan, G. ve Küçüker, E. (2016). Planning activities of school principals and problems encountered in strategic planning. Kastamonu Education Journal, 24(2), 839-856.
• Aydın, İ. (2013). Öğretimde denetim (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aydın, M. (1993). Çağdaş eğitim denetimi (3. Baskı). Ankara: Pegem.
• Bakioğlu, A. ve Tokmak N. (2009). Öğretmenlerin değer yargılarının eğitim süreçlerine etkisinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 65-83. http://dergipark.gov.tr/download/article- file/1857.
• Balcı, A., Çanakçı, H. ve Tan, Ç. (2012). Elazığ ili, ilköğretim okullarında hazırlanan stratejik planlar ile ilgili okul yöneticisi ve öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 39 (11), 385-394.
• Balkar, B. ve Ekici R. (2015). İlkokullardaki stratejik planlama uygulamaları ve örgütsel iletişim arasındaki ilişkinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(11), 215-234. Ankara. ISSN: 1308-2140
• Barhan, A. (2001). İlköğretim okullarında öğrenci güvenliğinin sağlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başar, H. (2000). Eğitim denetçisi (5. Baskı). Ankara: Pegem A
• Başaran, İ.E. (2000). Eğitim yönetimi. Ankara: Kadıoğlu.
• Berkant, H. G. ve Gül, M. (2017). Sendika üyesi öğretmenlerin sendikalara yönelik algıları ve sendikalardan beklentileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi (Journal of the Human and Social Sciences Researches), 6(1), 419-442. ISSN: 2147-1185
• Binkhorst, J. ve Kingma, F. S. (2012). Safety vs.reputation: Risk controversies in emerging policy networks regarding school safety in the netherlands. Journal of Risk Research, 15 (8), 913 - 935.
• Boztuğ Ö. ve Akyol B. (2017). İlkokullarda yönetici ve öğretmen görüşlerine göre okul güvenliği (Aydın İli Efeler İlçesi Örneği). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 74-95. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/297509
• Burç, D. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi yeterlilikleri: Hatay ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bursalıoğlu, Z. (2003). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. Ankara: Pegem A.
• COSO. (2004). Enterprise risk management- Integrated framework, application techniques. Commitee of Sponsoring Organizations of the Tradeway Commission. https://www.coso.org adresinden erişilmiştir.
• Çalışkan, N. ve Yeşil, R. (2005). Eğitim sürecinde öğretmenin beden dili. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 199-207.
• Çolak, İ., Yorulmaz, Y. İ., ve Altınkurt, Y. (2017). Öğretmen özyeterlik inancı ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 20-32. Doi: dx.doi.org/10.21666/muefd.319209
• Dağlı, A. ve Öner M. (2002). İlköğretim okullarının ikinci kademesinde okuyan öğrencilerin fen bilgisi öğretmenlerinin sınıf içi iletişim davranışlarına ilişkin algıları. Çağdaş Eğitim, 292, 23-30.
• Demirtaş, H. ve Akarsu, M. (2016). Öğretmen teftişini müfettiş yerine okul müdürünün yapmasına ilişkin öğretmen görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 69-93. DOI: 10.17679/iuefd.17251239
• Dooris, M. J, Kelley, J. M. ve Trainer, J. F. (2004). Strategic planning in higher education. New Directions for Institutional Research, 123, 5-11.
• Erdoğan, İ. (2003). Okul yönetimi öğretim liderliği. Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Erol, Z. (2006). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertekin, Y. (2004). Çağdaş yönetim ve denetim. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1).
• Fıkırkoca, M. (2003). Bütünsel risk yönetimi. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th edition). New York: McGraw-Hill.
• GAO. (2001). Internal control management and evaluation tool. Internal control standards. United States General Accounting Office, August. https://www.gao.gov/assets/80/76615.pdf adresinden erişilmiştir.
• Gao, S.S., Sung, M. C. ve Zhang, J. (2013). Risk management capability building in SMES: A social capital perspective. International Small Business Journal. 31(6), 677-700.
• Gençkaya, Ö. F. ve Gündoğdu, H. G. (2017). Küresel yönetişim ekseninde stratejik planlarda koordinasyonun önemi. Marmara University Journal of Political Science, 5(Özel Sayı), 125-137. ISSN 2147-6934
• Gözütok, F. D. (1999). Öğretmenlerin etik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1), 83-99.
• Işık, H. ve Aypay A. (2004). Eğitimde stratejik plan geliştirme sürecinde karşılaşılan sorunlar: Çanakkale ilinde yapılan bir inceleme. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 349-363.
• Kara, M. (2016). Öğretmenlerin Sendikalara üye olmama nedenleri ve sendikalardan beklentileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of Academic Social Science), 4(22), 423-440
• Kaya, A., Balay, R. ve Demirci Z. (2014). Ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin psikolojik sermaye düzeylerinin incelenmesi: Şanlıurfa İli örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 47-68. ISSN:1304-0278
• Keçici, E. S. ve Ektem, I. S. (2017). Öğretmen eğitiminde uzman görüşüne göre ölçme ve değerlendirmenin genel koşulları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1285-1296.
• KİDR. (2013). Kamu iç denetim rehberi. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü.
• KİKR. (2014). Kamu iç kontrol rehberi. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü.
• Kiniş, S.(1988). Metropoliten yönetimler ve çevre. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kocatepe, Ş. (2010). Eğitimde stratejik planlama ve toplam kalite uygulamalarının okul yöneticileri tarafından algılaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kriemadis, T. ve Terzoudis C. (2007). Strategic marketing planning in the sport sector. Sport Management International Journal, Scientific Forum in Sport Management, 3(1), 1-19.
• Kutlu, E. (2006). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre sınıf yönetiminde davranış düzenleme sürecinin değerlendirilmesi: Kayseri ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçüker, E. (2010). Türkiye’de eğitim planlaması neyi hedefliyor? International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 November, 153-157. ISBN: 978 605 364 104 9.
• İç denetçilerin çalışma usul ve esasları hakkında yönetmelik (2006). Resmi Gazete (Sayı: 2006/10654).
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. 2nd. ed., New York, Harper & Row. ISBN 0-06-041987-3.
• MEB. (2015). Genel görüş yönergesi. https://personel.meb.gov.tr/genelge_gorus_yonerge/etc4b0k20 genelge.pdf adresinden erişilmiştir.
• Memduhoğlu, H. B. ve Uçar, İ. H. (2012). Yönetici ve öğretmenlerin stratejik planlama algısı ve okullarda mevcut stratejik planlama uygulamalarının değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 234-256
• Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(2), 140-161.
• Özer, M.A. (2010). Türkiye’de sigorta sektörü ve risk yönetimi. Reasürör, Milli Reasürör A.Ş., 78, 14-32.
• Peker, Ö. ve Aytürk, N. (2000). Etkili yönetim becerileri öğrenilebilir ve geliştirilebilir. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Saltık, N. (2007). İç kontrol standartları. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü İç Kontrol Merkezi Uyumlaştırma Dairesi, Ankara. http://kontrol.bumko.gov.tr/Eklenti/6855,saltik-nihal-ic-kontrol- stanadrtlari-arastirma-raporu.pdf? Adresinden erişilmiştir.
• Steiss, A. W. (2003). Strategic management for public and nonprofit organizations. New York: Marcel Dekker Inc.
• Şahin, Ç. ve Ersoy, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ilköğretim 1. kademe fen ve teknoloji dersindeki ölçme- değerlendirmeye ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Millî Eğitim, 185.
• Şahin, S. ve Aslan, N. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin stratejik planlamaya ilişkin görüşleri üzerine nitel bir çalışma (Gaziantep ili örneği). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 172-189.
• Şahin, S. ve Yıldırım, S. (2010). Öğrenme tercihleri ve ders algısı. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 153-168.
• TDK, (2019). Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/?kelime=risk 17.09.2019
• TED, (2009). Türk Eğitim Derneği öğretmen yeterlikleri özet rapor. (1. Baskı). Ankara: Adım Okan Matbaacılık
• Tunç, İ. (2014). Kurumsal risk yönetim sisteminin stratejik planlamanın başarısı üzerindeki etkisi. Mali Hizmetler Uzmanlığı Araştırma Raporu, Yalova Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı.
• Turhan, M. ve Turan, M. (2012). Ortaöğretim kurumlarında güvenlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(18), 121-142.
• Yelken, Y. T., Kılıç, F. ve Üredi L. (2010). Stratejik planlama uygulamalarına ilişkin ilk ve orta öğretim okul müdürlerinin görüşleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 38-50.
• Yereli, A. N. (2007) Muhasebe bilgi sistemlerinin risk yönetimine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 2, 16-32.