Impact of COVID-19 Pandemic on Financial Performance of Tourism and Transportation Enterprises

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: Pandemi Özel Sayısı, 3542 - 3567, 30.04.2021

Muhammet Özcan

https://doi.org/10.26466/opus.879224

Cited By: 17

Öz

A significant part of the world's population goes to different places temporarily or permanently from their place of residence for various reasons. This mobility causes an increase in demand for transportation and tourism enterprises. In addition, the increase in demand in these sectors results in intensification of competition. Increasing competition among enterprises necessitates the determination of enterprise performance and efficiency in order to create a competitive enterprise structure. Throughout history, the world has faced many difficult situations. These difficulties have emerged sometimes as war, sometimes as natural disasters and sometimes as epidemics. On December 1, 2019, the world faced a new infectious disease with the first case of Covid-19 in Wuhan, China. Transportation and tourism sectors are among the sectors most affected by Covid-19 due to the significant restrictions taken by countries. In the study, the activities of enterprises operating in the BIST tourism and transportation sectors were measured with the help of Data Envelope Analysis (DEA) and Tobin q ratio with financial statement data including the periods between the first quarter of 2019 and the third quarter of 2020. When the periods discussed are evaluated, it is not possible to talk about the negative impact of the Covid-19 pandemic on enterprise performance in terms of DEA analysis. According to the Tobin q ratio, it is possible to say that the Covid-19 pandemic has a negative impact on enterprise activities in the transportation and tourism sectors.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, BIST, DEA, Transportation, Tourism

COVID 19 Pandemisinin Turizm ve Ulaştırma İşletmelerinin Finansal Performansına Etkisi

Öz

Dünya nüfusunun önemli bir kısmı çeşitli nedenlerle ikamet ettikleri yerden geçici veya daimî bir süre için farklı yerlere gitmektedir. Bu hareketlilik, ulaştırma ve turizm işletmelerine olan talepte artışa neden olmaktadır. Bunun yanı sıra söz konusu sektörlerdeki talep artışı rekabetin de yoğunlaşmasıyla sonuçlanmaktadır. İşletmeler arasında rekabet artışı, rekabet edebilir bir işletme yapısının oluşturulması için işletme performans ve verimliliklerinin tespitini gerekli kılmaktadır.
Tarih boyunca dünya birçok zor durumla karşı karşıya kalmıştır. Bu zorluklar bazen savaş, bazen doğal felaketler ve bazen de salgın hastalıklar olarak ortaya çıkmıştır. 1 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ilk Covid-19 vakası ile karşılaşılmasıyla birlikte Dünya yeni bir bulaşıcı hastalıkla karşı karşıya kalmıştır. Ulaşım ve turizm sektörleri ülkeler tarafından alınan önemli kısıtlamalar sebebiyle Covid-19’dan en çok etkilenen sektörlerin başında yer almaktadır.
Çalışmada BIST turizm ve ulaştırma sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerin etkinlikleri 2019 birinci çeyrek ve 2020 üçüncü çeyrek arası dönemleri içeren mali tablo verileri kullanılarak Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Tobin q oranı yardımıyla ölçülmüştür. Ele alınan dönemler değerlendirildiğinde VZA analizi açısından Covid-19 pandemisinin işletme performanslarına olumsuz etkisinden söz etmek mümkün değildir. Tobin q oranına göre Covid-19 pandemisinin ulaştırma ve turizm sektörlerinde işletme etkinlikleri üzerinde olumsuz etkisi olduğunu söylemek mümküdür.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, BIST, VZA, Ulaştırma, Turizm

Kaynakça

• Allianz, A. (2020a). Covid-19’un gölgesinde yaşamak. In L. Subran (Ed.).
• Allianz, A. (2020b). Gelişmekte olan Avrupa ülkelerinde aşaği yönlü risk ağır basıyor. In M. Stamer (Ed.).
• Bayyurt, N. (2007). İşletmelerde performans değerlendirmenin önemi ve performans göstergeleri arasindaki ilişkiler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 53, 577-592.
• Bharadwaj, A. S., Bharadwaj, S. G., ve Konsynski, B. R. (1999). Information technology effects on firm performance as measured by Tobin's q. Management Science, 45 (7), 1008-1024. doi: 10.1287/mnsc.45.7.1008
• Canbaş, S., Doğukanlı, H., Düzakın, H., ve İskenderoğlu, Ö. (2005). Performans ölçümünde tobin q oranının kullanılması: hisse senetleri imkb'de işlem gören sanayi işletmeleri üzerinde bir deneme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 28, 24-36.
• Ceylan, R. F., Ozkan, B. ve Mulazimogullari, E. (2020). Historical evidence for economic effects of covid-19. The European Journal of Health Economics, 21 (6), 817-823. doi: 10.1007/s10198-020-01206-8
• Charles, V., ve Kumar, M. (2012). Data envelopment analysis and its applications to management. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
• Deb, S. K., Nafi, S. M. (2020). Impact of covid-19 pandemic on tourism: Perceptions from Bangladesh. SSRN Electronic Journal. doi: doi.org/10.2139/ssrn.3632798.
• Debata, B., Patnaik, P. ve Mishra, A. (2020). “COVID-19 pandemic! It's impact on people, economy, and environment”. Journal of Public Affairs, 20(4), e2372. doi: https://doi.org/10.1002/pa.2372
• Demir, Z. (2020). Covid-19’un BİST 100’deki şirketlerin mali tabloları üzerindeki etkisinin oran yöntemi ile analizi”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 408-438. doi: 10.17218/hititsosbil.810202
• Eraslan, E., Algün, O. (2005). İdeal performans değerlendirme formu tasarımında analitik hiyerarşi yöntemi yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20 (1).
• Erbaşı, A., Güzel, A. (2008). Örgütlerde performans yönetim sisteminden performans esaslı bütçelemeye: Belediyelerdeki yansıması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10 (1-2), 81-98.
• Feyisa, H. L. (2020). The World Economy at COVID-19 quarantine: contemporary review. International Journal of Economics, Finance and Management Sciences, 8 (2), 63-74. doi: 10.11648/j.ijefm.20200802.11
• Folinas, S., ve Metaxas, T. (2020). Tourism: The great patient of coronavirus COVID-2019. MPRA Paper No. 103515, .
• Fu, L., Singhal, R., ve Parkash, M. (2016). Tobin's q ratio and firm performance. International research journal of applied finance, 7 (4), 1-10.
• Gössling, S., Scott, D., ve Hall, C. M. (2021). Pandemics, tourism and global change: a rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29 (1), 1-20. doi: 10.1080/09669582.2020.1758708
• Gülcü, A. ve Cenger, H. (2013). İMKB’de işlem gören turizm işletmelerinin veri zarflama analizi yöntemiyle mali performanslarının ölçümü ve benchmarking uygulaması. International Journal of Social Science, 6 (8), 853- 870.
• Gümüş, A., Hacıevliyagil, N. (2020). Covid-19 Salgın Hastalığının Borsaya Etkisi: Turizm ve Ulaştırma Endeksleri Üzerine bir Uygulama. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 11 (1), 76-97.
• Günay, F., Bayraktaroğlu, E., ve Özkul, K. (2020). Assessing the short-term impacts of COVID-19 pandemic on foreign visitor’s demand for Turkey: A scenario analysis. Journal of Ekonomi, 2 (2), 80-85.
• Hosseinzadeh Lotfi, F., Ebrahimnejad, A., Vaez-Ghasemi, M., ve Moghaddas, Z. (2020). Introduction to data envelopment analysis and fuzzy sets. Data Envelopment Analysis with R içinde (ss. 1-17). Cham: Springer International Publishing.
• IATA. (2020). The impact of COVID-19 on aviation. 01.01.2021 tarihinde https://airlines.iata.org/news/the- impact-of-covid-19-on-aviation adresinden erişilmiştir.
• Ibn-Mohammed, T., Mustapha, K. B., Godsell, J., Adamu, Z., Babatunde, K. A., Akintade, D. D., . . . Koh, S. C. L. (2021). A critical analysis of the impacts of COVID-19 on the global economy and ecosystems and opportunities for circular economy strategies. Resources, Conservation and Recycling, 164, 105169. doi: https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2020.105169
• ICAO. (2020). Effects of novel coronavirus (COVID‐19) on civil aviation: Economic Impact Analysis.
• IMF. (2020). World economic outlook: A long and difficult ascent. Washington DC. (October).
• Kaderli, Y., and Küçükkaya, H. (2012). 2008 dünya finansal krizi sonrası Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmelerin bazı ülkelerle karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 85-96.
• Kandemir Altunel, G., Yağmur, Ö. ve Çetinkaya, Ö. (2020). Covid-19 sürecinde turistik seyahat risk algısı ve hijyen-güvenlik algısının değerlendirilmesi. Tourism and Recreation, 2 (2), 78-83.
• Karakavuz, H. (2020). Covid-19'un Türk Havayolu işletmeleri üzerindeki etkilerine ilişkin bir swot analizi. Electronic Turkish Studies, 15 (8).
• Kaya, Y. T., Doğan, E. (2005). Dezenflasyon sürecinde Türk Bankacılık sektöründe etkinliğin gelişimi BDDK Araştırma Dairesi Çalışma Raporu. Ankara.
• Keskin, B., Efehan, U., ve Bilek, G. (2018). Negative values in dea: Examination of the relationship between economic growth rates and airline performances. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14 (2), 399- 412.
• Koçyiğit, M. (2009). Havayolu işletmelerinin performansının Tobin q Oranı ile ölçülmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 44, 179-189.
• Korkut, Y., Eker, M., Zeren, F., ve Altunışık, R. (2020). Covid-19 pandemisinin turizm üzerindeki etkileri: Borsa İstanbul turizm endeksi üzerine bir inceleme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (COVID-19 Special Issue), 71-86.
• Liu, W., Sharp, J. (1999). DEA Models via Goal Programming. G. Westermann (Ed.). Data Envelopment Analysis in the Service Sector içinde (s. 79-101). Wiesbaden: Deutscher Universitätsverlag.
• Madani, A., Boutebal, S. E., Benhamida, H., ve Bryant, C. R. (2020). The impact of covid-19 outbreak on the tourism needs of the algerian population. Sustainability, 12 (21), 8856.
• Mhalla, M. (2020). The impact of novel coronavirus (COVID-19) on the global oil and aviation markets. Journal of Asian Scientific Research, 10(2), 96. doi: 10.18488/journal.2.2020.102.96.104
• Morens, D. M., Folkers, G. K., ve Fauci, A. S. (2009). What is a pandemic ? The Journal of Infectious Diseases, 200 (7), 1018-1021. doi: 10.1086/644537
• Nhamo, G., Dube, K., Chikodzi, D. (2020). COVID-19 and implications for the aviation sector: A global perspective. Counting the Cost of COVID-19 on the Global Tourism Industry içinde (s. 89-107). Cham: Springer International Publishing.
• Nižetić, S. (2020). Impact of coronavirus (COVID-19) pandemic on air transport mobility, energy, and environment: A case study. International Journal of Energy Research, 44 (13), 10953-10961. doi: https://doi.org/10.1002/er.5706
• Oruç, K. O., Güngör, İ., Demiral, M. F. (2009). Üniversitelerin etkinlik ölçümünde bulanık veri zarflama analizi uygulaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 279-294.
• Ömürbek, N., Demirgubuz, M. Ö., ve Tunca, M. Z. (2013). Hizmet sektöründe performans ölçümünde veri zarflama analizinin kullanımı: Havalimanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4 (9), 21-43.
• Öncü, M. A., Çömlekçi, İ., Coşkun, E. (2013). Havayolu yolcu taşıma işletmelerinin finansal etkinliklerinin ölçümüne ilişkin bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5 (2), 77-86.
• Özdemir, L. (2020). Covid-19 pandemisinin bist sektör endeksleri üzerine asimetrik etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (3), 546-556.
• Ramanathan, R. (2003). An introduction to data envelopment analysis: A tool for performance measurement. New Delhi: Sage.
• Sueyoshi, T. ve Goto, M. (2013). Pitfalls and remedies in DEA applications: How to handle an occurrence of zero in multipliers by strong complementary slackness conditions”. Engineering, 5, 29-34. doi: http://dx.doi.org/10.4236/eng.2013.55A005
• Sueyoshi, T., Goto, M. (2018). Environmental Assessment on Energy and Sustainability by Data Envelopment Analysis. Oxford: John Wiley & Sons Ltd.
• Tayar, T., Gümüştekin, E., Dayan, K. ve Mandi, E. (2020). Covid-19 krizinin Türkiye’deki sektörler üzerinde etkileri: Borsa İstanbul sektör endeksleri araştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Salgın Hastalıklar Özel Sayısı), 293-320.
• Temple University. (2021). Covid19 tourism index. In Y. Yang ve V. Rohach (Eds.).
• Thanassoulis, E. (2001). Using Data Envelopment Analysis in Practice” Introduction to the Theory and Application of Data Envelopment Analysis: A Foundation Text with Integrated Software içinde (s. 89-121). Boston, MA: Springer US.
• Wen, M. (2015). Uncertain DEA. Uncertain Data Envelopment Analysis içinde (s. 117-137). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
• Wolfe, J. ve Sauaia, A. C. A. (2003). The Tobin q as a company performance indicator. Paper presented at the Developments in Business Simulation and Experiential Learning: Proceedings of the Annual ABSEL conference.
• Yakut, E., Harbalıoğlu, M. ve Pekkan, N. Ü. (2015). Turizm sektöründe BIST’a kayıtlı işletmelerin veri zarflama analizi ve toplam faktör verimliliği ile finansal performanslarının incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi (ISARDER), 7 (2), 235-257.
• Zeren, F. ve Hızarcı, A. (2020). Covid-19 Coronavirüsün hisse senedi piyasalarına etkisi: seçilmiş ülkelerden kanıtlar. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 78-84.