Çalışanların Koronavirüs Kaygı Düzeylerinin İşte Üretkenliğe Etkisinde Presenteizmin Aracılık Rolü

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: Pandemi Özel Sayısı, 3367 - 3389, 30.04.2021

Necla İrem Ölmezoğlu İri , Fatma Korkmaz

https://doi.org/10.26466/opus.884200

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı; COVID-19 salgını sürecinde işgücü piyasasında emeğini arz eden çalışanların koronavirüs kaygı düzeylerinin işte üretkenliklerini etkilemesinde presenteizmin aracı rolünü analiz etmektir. Kesitsel ve tanımlayıcı tipte olan çalışmanın evrenini, araştırmaya katılmayı kabul eden ve farklı sektörlerde aktif çalışma hayatında bulunan 18 yaş üstü çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise 463 çalışan oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri çevrimiçi anket tekniği (Google Form aracılığıyla) ile toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” ile Lee (2020) tarafından geliştirilen ve Biçer, Çakmak, Demir ve Kurt (2020) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan “Koronavirüs Anksiyete Ölçeği (KAÖ)”, Endicott ve Nee (1997) tarafından geliştirilen ve Uğuz, Yazgan İnanç, Yerlikaya ve Aydın (2004) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan “Endicott İşte Üretkenlik Ölçeği” ve Koopman vd. (2002) tarafından geliştirilen ve Anık Baysal (2012) tarafından Türkçe ’ye uyarlanan “Standford Presenteizm (İşte Var Olamama) Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, koronavirüs kaygısı ile işte üretkenlik arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Aracılık etkisi için yapılan yapısal eşitlik model analizinde ise, koronavirüs kaygısının işte üretkenlik üzerindeki negatif yönlü etkisinde presenteizmin (işte var olamama) istatistiksel açıdan anlamlı kısmi aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir. Son olarak araştırmanın sonuçları alan yazın ışığında tartışılarak, koronavirüs salgınının çalışma yaşamına etkisi üzerine çalışan araştırmacılara ve uygulamaya yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs (COVID-19), anksiyete, işte üretkenlik, presenteizm

The Mediating Role Of Presenteeism In The Effect Of Employee Coronavirus Anxiety Levels On Productivity At Work

Öz

The purpose of this study is to analyze the mediating role of presenteeism in the impact of coronavirus anxiety levels of workers in the labor market during the COVID-19 outbreak on their productivity at work. The target population of the study, which is a cross-sectional and descriptive type, consists of employees over the age of 18 who agree to participate in the study and are active in different sectors. The sample of the research consists of 463 employees. The data of the research were collected by the online survey method (via Google Form). The following were used as data collection tools: "Personal Information Form" developed by researchers and "Coronavirus Anxiety Scale (CAS)"developed by Lee (2020) and adapted into Turkish by Bicer et al. (2020), "Endicott Work Productivity Scale" developed by Endicott and Nee (1997) and adapted to Turkish by Uguz et al. (2004) "Standford Presenteeism (non- existence at work) Scale" developed by Koopman et al. (2002) and adapted to Turkish by Anık Baysal (2012). The findings obtained reveal that there are negatively significant relationships between coronavirus anxiety and productivity at work. It has been determined that presenteeism (non- existence at work) has a statistically significant partial mediating role in the negative effect of coronavirus anxiety on productivity at work in the analysis of the structural equality model for the mediating effect. Finally, the results of the research were discussed in the light of the literature. Suggestions have been made to researchers working on the impact of the coronavirus epidemic on working life and to practice.

Anahtar Kelimeler

Coronavirus (COVID-19), anxiety, productivity at work, presenteeism

Kaynakça

• Aboagye, E., Björklund, C., Gustafsson, K., Hagberg, J., Aronsson, G., Marklund, S.,…..Bergström, G. (2019). Exhaustion and impaired work performance in the workplace: Associations with presenteeism and absenteeism. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 61(11), 438-444.
• Anık Baysal, İ. (2012). Presenteeism (işte varolmama sorunu) ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Adnan Menderes Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir uygulama Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Anık Baysal, İ., Baysal, G., Aksu, G. ve Aksu, N. (2014). Presenteeism (işte varolmama sorunu) ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Adnan Menderes Üniversitesi akademik personeli üzerinden bir uygulama. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(3), 134-152.
• APA, (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
• Aydın Tükeltürk, Ş., Şahin, D. ve Yılmaz, İ. A. (2014). Turizm işletmelerinde presenteeism (işte var olamama). Ş. Aydın Tükeltürk, N. Şahin Perçin ve B. Güzel (Ed.), Turizm işletmelerinde çalışan ilişkileri yönetimi içinde (s.281- 302). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Biçer, İ., Çakmak, C., Demir, H., ve Kurt, M. E. (2020). Koronavirüs anksiyete ölçeği kısa formu: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1) Özel Sayı, 216-225.
• Bilgin Demir, İ., Ürek, D. ve Uğurluoğlu, Ö. (2017). Sağlık çalışanlarının sanal kaytarma davranışlarının işte üretkenliklerine etkisi. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 8(30), 291-303.
• Cattell, R. B. ve Scheier, I. H. (1958). The nature of anxiety: A review of thirteen multivariate analyses comprising 814 variables. Psychological Reports, 4(3), 351-388. https://doi.org/10.2466/pr0.1958.4.3.351
• Coker, B. L. S. (2011). Freedom to surf: The positive effects of workplace internet leisure browsing. New Technology, Work and Employment, 26(3), 238-247.
• Çiftçi, B. (2010). İşte var ol(ama)ma sorunu ve işletmelerin uygulayabileceği çözüm önerileri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(1), 153-174.
• Çölgeçen, Y. ve Çölgeçen, H. (2020). Covid-19 pandemisine bağlı yaşanan kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Turkish Studies, 15(4), 261-275. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44399.
• Deloitte (2020). COVID-19: Çalışanlara ve çalışma hayatına olası etkileri. 10 Ocak 2021 tarihinde https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/human-capital/covid-19-calisanlara-ve- calisma-hayatina-olasi-etkileri.pdf adresinden erişildi.
• Endicott, J. ve Nee, J. (1997). Endicott work productivity scale (EWPS): A new measure to assess treatment effects. Psychopharmacol Bull, 33(1), 13-16.
• Erdoğan, A. ve Hocaoğlu, Ç. (2020). Enfeksiyon hastalıklarının ve pandeminin psikiyatrik yönü: Bir gözden geçirme. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 72-80.
• Hansen, C. D. ve Andersen, J. H. (2008). Going ill to work–What personal circumstances, attitudes and work- related factors are associated with sickness presenteeism?. Social Science & Medicine, 67(6), 956-964.
• Hoşgör, H., Ülker Dörttepe, Z. ve Sağcan, H. (2020). Acil sağlık hizmetleri çalışanlarında covid-19 anksiyetesi ve mesleki performans ilişkisinin tanımlayıcı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 865-886.
• International Labour Organization (ILO), (2020). COVID-19 and the world of work: Impact and policy responses. 1 Ocak 2021 tarihinde https://www.ilo.org/global/topics/coronavirus adresinden erişildi.
• Kalemoğlu Varol, Y. (2014). Beden eğitimi sürekli kaygı ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 11(1), 221-235.
• Kaya, M. ve Varol, K. (2004). İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin durumluk-sürekli kaygı düzeyleri ve kaygı nedenleri: Samsun örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(17), 31-63.
• Kim, C. W. ve Song, H. R. (2017). Structural relationships among public’s risk characteristics, trust, risk perception and preventive behavioral intention: The case of MERS in Korea. Crisisonomy, 13(6), 85-95.
• Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde presenteeism sorunu ve insan kaynaklari yönetimi çerçevesinde mücadele yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., Turpin, R. S., . . . Bendel, T. (2002). Stanford presenteeism scale: Health status and employee productivity. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 44(1), 14-20.
• Lee, S. A. (2020). Coronavirus anxiety scale: A brief mental health screener for COVID-19 related anxiety. Death Studies, 44(7), 393-401.
• Lerner, E. B., Newgard, C. D. ve Mann, N. C. (2020). Effect of the coronavirus disease 2019 (COVID‐19) Pandemic on the US Emergency medical services system: A preliminary report. Academic Emergency Medicine, 27(8), 693-699.
• Liu, S., Yang, L., Zhang, C., Xiang, Y. T., Liu, Z., Hu, S. ve Zhang, B. (2020). Online mental health services in China during the covid-19 outbreak. The Lancet Psychiatry, 7(4), 17-18.
• Main, A., Zhou, Q., Ma, Y., Luecken, L. J. ve Liu, X. (2011). Relations of SARS-related stressors and coping to Chinese college students’ psychological adjustment during the 2003 Beijing SARS epidemic. Journal of Counseling Psychology, 58(3), 410–423. https://doi.org/10.1037/a0023632.
• Mckenzie, K. (2006). Anksiyete ve panik atak (2. bs.). (Ü. Şensoy, Çev.). Ankara: Morpa Kültür Yayınları.
• Memiş Doğan, M. ve Düzel, B. (2020). Covid-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 739-752.
• Oran, F. Ç. ve Ünsar, A. S. (2018). Presenteeismin işe bağlılık açısından incelenmesi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57), 683-695.
• Özen Kutanis, R. ve Tunç, T. (2013). Hemşirelerde benlik saygısı ile durumluk ve sürekli kaygı arasındaki ilişki: Bir üniversite hastanesi örneği. "İş Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(2), 1-15.
• Sanderson, K., Tilse, E., Nicholson, J., Oldenburg, B. ve Graves, N. (2007). Which presenteeism measures are more sensitive to depression and anxiety?. Journal of Affective Disorders, 101(1-3), 65-74.
• Soylu, Ö. B. (2020). Türkiye ekonomisinde Covid-19’un sektörel etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(6), 169-185.
• Sönmez, R. V. (2020). COVID-19 kaygısının iş gören performansı ve motivasyonu üzerine etkisi: Hizmet sektöründe bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(12), 154-175.
• Spielberger, C. D. (1966). Theory and research on anxiety. C. D. Spielberger (Ed.), Anxiety and behavior içinde (s.3-22). New York and London: Academic Press.
• Sritharan, J. ve Sritharan, A. (2020). Emerging mental health issues from the novel coronavirus (COVID-19) pandemic. Journal of Health and Medical Sciences, 3(2), 157-162.
• Şeyhoğlu, M. (2005). Öğretmenlerin ve yöneticilerin bilgisayar kaygı düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, (2020). Korona virüs tablosu. 10 Ocak tarihinde https://covid19.saglik.gov.tr/TR- 66935/genel-koronavirus-tablosu.html adresinden erişildi.
• Ting, H., Ling, J. ve Cheah, J. H. (2020). Editorial: It will go away!? Pandemic crisis and business in Asia. Asian Journal of Business Research, 10(1), 1-7. https://doi.org/10.14707/ajbr.190072.
• Uğuz, Ş., Yazgan İnanç, B., Yerlikaya, E. E. ve Aydın, H. (2004). Endicott İşte Üretkenlik Ölçeği’nin (EİÜÖ) Türk toplumunda geçerlilik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 15(3), 209-214.
• Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C. S. ve Ho, R. C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1-25, https://doi.org/10.3390/ijerph17051729.
• World Health Organization (WHO). (2020). Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. 18 Şubat 2021 tarihinde https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus- 2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it adresinden erişildi.
• Whitfield, S., MacQuarrie, A. ve Boyle, M. (2020). Responding to a cardiac arrest: Keeping paramedics safe during the covid-19 pandemic. Australasian Journal of Paramedicine, 17(1), 1-3. https://doi.org/10.33151/ajp.17.809.
• Yiğit, R., Dilmaç, B., Deniz, M. E. ve Hamarta, E. (2011). Sürücülerin sürekli ve durumluk kaygılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 37-44.
• Zu, Z. Y., Jiang, M. D., Xu, P. P., Chen, W., Ni, Q. Q., Lu, G. M. ve Zhang, L. J. (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19): A perspective from China. Radiology, 296(2), 15-25.