Üniversite Öğrencilerinin Algıladıkları Değerler, Parasosyal Etkileşim Düzeyleri ile Bilişsel ve Davranışsal İlişki Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 36, 2918 - 2939, 30.04.2021

Esra Teke , Bülent Dilmaç , Betul Yavuz

https://doi.org/10.26466/opus.828113

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin algıladıkları değerler, parasosyal etkileşim düzeyleri ile bilişsel ve davranışsal ilişki düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada tarama araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma örneklemini 502 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında Değerler Ölçeği, Parasosyal Etkileşim Ölçeği, Bilişsel ve Davranışsal İlişki Ölçeği kullanılmıştır. Veriler Google formlar aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada üniversite öğrencilerinin algıladıkları değerler, parasosyal etkileşim düzeyleri ile bilişsel ve davranışsal ilişki düzeyleri arasındaki yordayıcı ilişkiler ve parasosyal etkileşim ile değerler arasındaki ilişkide bilişsel ve davranışsal ilişkinin aracılık rolü “Yapısal Eşitlik Modeli” ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda, oluşturulan modelin tüm uyum indeks değerlerinin kabul edilebilir aralıkta olduğu görülmüş ve model kabul edilmiştir. Çalışmada parasosyal etkileşim değişkeninin, değer ile bilişsel ve davranışsal ilişki değişkenini pozitif yönlü yordadığı bulunmuştur. Bilişsel ve davranışsal ilişki değişkeninin ise değer değişkenini negatif yönlü yordadığı bulgulanmıştır. Ayrıca parasosyal etkileşim ve değer arasındaki ilişkide bilişsel ve davranışsal ilişkinin aracı değişken olarak rol oynadığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değer, parasosyal etkileşim, bilişsel ve davranışsal ilişki

Examination of the Relationship Between University Students' Perceived Values, Parasocial Interaction Levels, and Cognitive and Behavioral Involvement Levels

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between the values perceived by university students, their parasocial interaction levels and their cognitive and behavioral involvement levels. Survey research method was used in the study. 502 university students has established the study sample. Values Scale, Parasocial Interaction Scale, Cognitive and Behavioral Involvement Scale were used to collect data. The data were collected through Google forms. In the study, the values perceived by university students, the predictive relationships between parasocial interaction levels and cognitive and behavioral involvement levels, and the mediating role of cognitive and behavioral involvements in the relationship between parasocial interaction and values were analyzed according to the "Structural Equation Model".As a result of the research, it was seen that all fit index values of the model created were within the acceptable range and the model was accepted. In the study it was found that the parasocial interaction variable positively predicted the cognitive and behavioral involvement variable and value. It was found that the cognitive and behavioral involvement variable predicted the value variable negatively. In addition, it was found that the cognitive and behavioral involvement played a role as a mediator variable in the relationship between parasocial interaction and value.

Anahtar Kelimeler

Value, parasocial interaction, cognitive and behavioral involvement

Kaynakça

• Arda, S. (2006). Predictors of parasocial interaction with the favorite and the least desirable characters portrayed in Tv serials. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arnett, J. J. (1995). Adolescents' uses of media for self-socialization. Journal of youth and adolescence, 24(5), 519-533.
• Arslan, Ö. (2013). TV dizilerinde yer alan karakterler ile kurulan parasosyal etkileşim: bağlanma biçimleri ve yalnızlık açısından bir inceleme.Yayınlanmamaış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aytulun, G. (2015). Ergenlerde parasosyal etkileşim: İnternette gerçek benlik, kendilik algısı ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Batıgün, D. A. ve Sunal, B. A. (2017). TV dizilerinde yer alan karakterlerle kurulan parasosyal etkileşim: Evlilik doyumu, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler açısından değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 32(79), 52-62.
• Boon, S. D. ve Lomore, C. D. (2001). Admirer-celebrity relationships among young adults: Explaining perceptions of celebrity influence on identity. Human communication research, 27(3), 432-465.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. New York: Taylor and Francis.
• Ceylan, Y. (2012). Toplumsal değerler ve medya etiği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 45-58.
• Chen, C. P. (2016). Forming digital self and parasocial relationships on YouTube. Journal of Consumer Culture, 16(1), 232-254.
• Chory-Assad, R.M. ve Yanen, A. (2005). Hopelessness and loneliness as predictors of older adults’ involvement with favorite television performers. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 49(2), 182- 201.
• Cılızoğlu, G. (2011). Kitle iletişim araçlarında yer alan kurgusal sosyal mesajlar: Televizyon dizilerinde kitleselleştirilen değerlere yönelik bir analiz. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(4), 90- 100.
• Cohen, J. (2003). Parasocial break-ups: Measuring individual differences in responses to the dissolution of parasocial relationships. Mass Communication & Society, 6(2), 191-202.
• Cohen, J. (2004). Parasocial break-up from favorite television characters: The role of attachment styles and relationship intensity. Journal of Social and Personal Relationships, 21(2), 187-202.
• Demircioğlu, İ. ve Tokdemir, M. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: Amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi 15(6), 69-88.
• Dilmaç, B. ve Ulusoy, K. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Dilmaç, B., Arıcak, O. T. ve Cesur, S. (2014). A validity and reliability study on the development of the values scale in Turkey. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(5), 1661-1671.
• Engelberg, E. ve Sjöberg, L. (2004). Internet use, social skills, and adjustment. Cyberpsychology and behavior, 7(1), 41-47.
• Erdoğan, S. (2010). Erken çocukluk döneminde televizyonun sosyal gelişime ve değerler eğitimine etkisi. International Conference on New Trends in Education and Their Implications içinde (s. 764-767).
• Erjem, Y. ve Çağlayandereli, M. (2006). Televizyon ve gençlik: Yerli dizilerin gençlerin model alma davranişi üzerindeki etkisi. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 15-30.
• Ertuğrul, S. (2019). Ürün yerleştirmenin satın alma niyeti üzerindeki etkisinde parasosyal etkileşimin rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Eyal, K. ve Cohen, J. (2006). When good friends say goodbye: A parasocial breakup study. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 50(3), 502-523.
• Eyal, K. ve Rubin, A.M. (2003). Viewer agression and homophily, identification, and parasocial relationships with television characters. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 47(1), 77-98.
• Frederick, E. L., Lim, C. H., Clavio, G. ve Walsh, P. (2012). Why we follow: An examination of parasocial interaction and fan motivations for following athlete archetypes on Twittter. International Journal of Sport Communcation, 5, 481-502.
• Gayretli, H. E. (2019). Televizyon dizilerinde kültürel farkların değerler bağlamında temsili. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literature and a model for future research. Media Psychology, 4(3), 279-305.
• Greenwood, D. N. (2008). Television as escape from self: Psychological predictors of media involvement. Personality and Individual Differences, 44(2), 414-424.
• Greenwood, D.N. ve Long, C.R. (2009). Psychological predictors of media involvement: Solitude experiences and the need to belong. Communication Research, 36(5), 637-654.
• Günaydın, F. (2013). Toplumsal ve dini değerlerin görsel medyada sunumu üzerine sosyolojik bir inceleme- Ekmek Teknesi dizisi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hartmann, T. (2008). Parasocial interactions and paracommunication with new media characters. E. A. Konijn, S. Utz, M. Tanis ve S. B. Barnes (Ed.), Mediated Interpersonal Communication. New York, NY: Routledge.
• Hoffner, C. ve Buchanan, M. (2005). Young adults' wishful identification with television characters: The role of perceived similarity and character attributes. Media psychology, 7(4), 325-351.
• Kapkın, B., Çalışkan, Z. ve Sağlam, M. (2018). Türkiye'de 1999-2017 yılları arasında değerler eğitimi alanında yapılmış lisansütü çalışmaların incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 35(16), 185-209.
• Kasap, E. Z., Ağzıtemiz, F., Kızıl, N., ve Yıldırım, A. (2018). Understanding the nature of the relationship established with turkish tv serial characters/türk tv dizilerindeki karakterlerle kurulan ilişkinin doğasını anlamak. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 1(2), 237.
• Kenan, S. (2009). Modern eğitimde kaybolan nokta: Değerler eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(1), 259-295.
• Kırtepe, S. (2014). Televizyon dizilerinin toplum üzerindeki etkileri sosyo-kültürel bir çözümleme-Erzurum örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Klimmt, C., Hartmann, T., ve Schramm, H. (2006). Parasocial interactions and relationships. J. Bryant & P. Borderer (Ed.), Psychology of entertainment içinde (s. 291-313). New York: Routledge.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The GuilfordPress.
• Konukman, E. A. (2006). Medya ve kültür: Son dönem televizyon dizilerinin yaşam tarzı üzerindeki imgeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• McCourt, A. ve Fitzpatrick, J. (2001). The role of personal characteristics and romantic characteristics in parasocial relationships: A pilot study. Journal of Mundane Behavior, 2(1), 42-58.
• Meydan, C. M. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi Amos uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Moyer-Guse, E. ve Nabi, R. L. (2010). Explaining the effects of narrative in an entertainment television program: Overcoming resistance to persuasion. Human Communication Research, 36(1), 26-52.
• Önder, Ş. (2019). Yetişkin bağlanma boyutları ile parasosyal etkileşimin parasosyal ayrılık ve ayrılık anksiyetesi ile ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Rubin, A. M. & Perse, E. M. (1987). Audience activity and soap opera involvement: A Uses and effects investigation. Human Communication Research, 14(2), 246–268.
• Rubin, A. M. ve Step, M. M. (2000). Impact of motivation, attraction, and parasocial interaction of talk radio listening. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 44(4),635–654.
• Rubin, A. M., Perse, E. M. ve Powell, R. A. (1985). Loneliness, parasocial interaction and local television news viewing. Human Communication Research, 12(2), 155-180.
• Rubin, R. R. ve McHugh, M. P. (1987) Development of parasocial interaction relationships. Journal of Broadcasting & Elektronic Media, 31(3), 279-292.
• Rumpf, R.E. (2012). The predictors of parasocial ınteraction and their effects on perceived persuasivenes. San Diego State University, California.
• Schmid, H. e Klimmt, C. (2011). A magically nice guy: Parasocial relationships with Harry Potter across different cultures. The International Communication Gazette, 73(3), 252-269.
• Sekmen, M. (2010). Küreselleşme ve değerler bağlamında televizyon yarışma programlarının bir analizi: Biri Bizi Gözetliyor, Var Mısın Yok Musun, Pop Star yarışmalarıyla sınırlandırılmış olarak. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Shumacker, R. ve Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. NY: Taylor & Francis Group.
• Sood, S. & Rogers, E. M. (2000). Dimensions of parasocial interaction by letter-writers to a popular entertainment-education soap opera in India. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 44(3), 386-414.
• Sözen, A. I. (2014). Parasosyal etkileşim, terör yönetimi kuramı ve futbol fanatizmi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tsai, W. H. S. ve Men, L. R. (2017). Social CEOs: The effects of CEOs’ communication styles and parasocial interaction on social networking sites. New media & society, 19(11), 1848-1867.
• Tsiotsou, R. H. (2015). The role of social and parasocial relationships on social networking sites loyalty. Computers in Human Behavior, 48, 401-414.
• Yaman, E. (2014). Değerler eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları.