Corporate Sustainability Performance Assessment: CRITIC-ARAS Integrated Model

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 42, 5208 - 5229, 13.10.2021

Tuba Özkan , Alirıza Ağ

https://doi.org/10.26466/opus.913777

Cited By: 4

Öz

In today's world, businesses struggle to survive in an intense competitive environment as a result of changes and developments that occur due to globalization. In this competitive environment, the importance of not only economic indicators but also social indicators is increasing day by day for businesses to gain competitive advantage. Therefore, businesses will be able to reveal their competitive advantage in their economic, social and environmental aspects in their sustainability reports. In this context, the main purpose of corporate sustainability and sustainability accounting is to meet the information needs of the business stakeholders and to measure and evaluate the corporate performances of the enterprises as a result of their activities for sustainability purposes.
In today's world, businesses struggle to survive in an intense competitive environment as a result of changes and developments that occur due to globalization. In this competitive environment, the importance of not only economic indicators but also social indicators is increasing day by day for businesses to gain competitive advantage. Therefore, businesses will be able to reveal their competiti-ve advantage in their economic, social and environmental aspects in their sustainability reports. In this context, the main purpose of corporate sustainability and sustainability accounting is to meet the information needs of the business stakeholders and to measure and evaluate the corporate perfor-mances of the enterprises as a result of their activities for sustainability purposes.The aim of this study was to evaluate the corporate sustainability performance of the companies registered at Borsa İstanbul, operating in the production sector, as per various economic, environmental, and social indicators. An algorithm based on the integrated use of CRITIC and ARAS methods was used in the performance assessment of businesses, and corporate sustainability performance ranking results were presented. The CRITIC method, which is one of the objective weighting methods, was used to de-termine the weight of the criteria, while the ARAS method was used to determine the performance rankings of alternatives. As a result of the analysis in terms of corporate sustainability, OTKAR has been determined as the company with the best economic performance, AYGAZ with the best environmental performance, and KERVT with the best social performance.

Anahtar Kelimeler

Corporate Sustainability, BIST, Manufacturing Sector, CRITIC, ARAS

Kurumsal Sürdürülebilirlik Performans Değerlendirmesi: CRITIC-ARAS Bütünleşik Modeli

Öz

Günümüz dünyasında işletmeler küreselleşmeye bağlı olarak meydana gelen değişim ve gelişimler sonucu yoğun bir rekabet ortamında yaşam mücadelesi vermektedirler. Bu rekabet ortamında işletmelerin rekabet avantajı elde edebilmeleri için sadece ekonomik göstergelerin değil aynı zamanda sosyal göstergelerinde önemi gün geçtikçe artmaktadır. Dolayısıyla işlet-meler sahip oldukları rekabet üstünlüklerini ekonomik, sosyal ve çevresel yönleriyle yayınlamış oldukları sürdürülebilirlik raporlarında ortaya koyabileceklerdir. Bu bağlamda kurumsal sürdürülebilirliğin ve sürdürülebilirlik muhasebesinin temel amacı işletme paydaşlarının bilgi ihtiyaçlarını karşılayarak işletmelerin sürdürülebilirlik amaçlarına yönelik gerçekleştirdikleri faaliyetleri sonucu ortaya çıkan kurumsal performanslarını ölçmek ve değerlendirmek-tir.Çalışmada; Borsa İstanbul imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin ekonomik, çevre-sel ve sosyal göstergeler doğrultusunda kurumsal sürdürülebilirlik performanslarını değerlendirmek amaçlanmıştır. İşletmelerin performans değerlendirmesinde CRITIC ve ARAS yöntemlerinin bütünleşik kullanımına dayalı bir algoritma kullanılmış ve kurumsal sürdürülebilirlik performans sıralama sonuçları ortaya konulmuştur. Objektif ağırlıklandırma yöntemlerinden biri olan CRITIC yöntemi kriterlerin ağırlığını belirlemek için kullanılırken, ARAS yöntemi ise alternatiflerin performans sıralamalarını belirlemek için kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda kurumsal sürdürülebilirlik açısından; OTKAR en iyi ekonomik performansı, AYGAZ en iyi çevresel performansı ve KERVT en iyi sosyal performansı gösteren işletme olarak belirlenmiştir. Çalışmada; Borsa İstanbul imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin ekonomik, çevresel ve sosyal göstergeler doğrultusunda kurumsal sürdürülebilirlik performanslarını değerlendirmek amaçlanmıştır. İşletmelerin performans değerlendirmesinde CRITIC ve ARAS yöntemlerinin bütünleşik kullanımına dayalı bir algoritma kullanılmış ve kurumsal sürdürülebilirlik performans sıralama sonuçları ortaya konulmuştur. Objektif ağırlıklandırma yöntemlerinden biri olan CRITIC yöntemi kriterlerin ağırlığını belirlemek için kullanılırken, ARAS yöntemi ise alternatiflerin performans sıralamalarını belirlemek için kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda kurumsal sürdürülebilirlik açısından; OTKAR en iyi ekonomik performansı, AYGAZ en iyi çevresel performansı ve KERVT en iyi sosyal performansı gösteren işletme olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Sürdürülebilirlik, BIST, İmalat Sektörü, CRITIC, ARAS

Kaynakça

• Aggarwal, P. (2013). Impact of sustainability performance of company on its financial performance: A study of listed Indian companies. Global Journal of Management and Business Research, 13(11), 60-70. Akbulut, O. Y. (2019). CRITIC ve EDAS yöntemleri ile İş Bankası’nın 2009-2018 yılları arasındaki performansının analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 249-263.
• Akçakanat, Ö., Aksoy, E. and Teker, T. (2018). CRITIC ve MDL temelli EDAS yöntemi ile TR-61 bölgesi bankalarının performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 1-24.
• Artiach, T., Lee, D., Nelson, D. and Walker, J. (2010). The determinants of corporate sustainability performance. Accounting and Finance, 50(1), 31-51.
• Ayçin, E. (2020). Çok kriterli karar verme: Bilgisayar uygulamalı çözümler. 2. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Balezentiene, L. and Kusta, A. (2012). Reducing greenhouse gas emissions in grassland ecosystems of the Central Lithuania: Multi-criteria evaluation on a basis of the ARAS method. The Scientific World Journal, 3, 1-11.
• Collison, D. J., Cobb, G., Power, D. M. and Stevenson, L. A. (2008). The financial performance of the FTSE4 good indices. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 15(1), 14-28.
• Çıtak, L. and Ersoy, E. (2016). Firmaların BIST sürdürülebilirlik endeksine alınmasına yatırımcı tepkisi: Olay çalışması ve ortalama testleri ile bir analiz. International Journal of Alanya Faculty of Business, 8(1), 43-57.
• Dahooie, J. H., Zavadskas, E. K., Abolhasani, M., Vanaki, A. and Turskis, Z. (2018). A novel approach for evaluation of projects using an interval–valued fuzzy additive ratio assessment (ARAS) method: A case study of oil and gas well drilling projects. Symmetry, 10(45), 1-32.
• Demircioğlu, E. N. and Demet, E. V. E. R. (2019). Sürdürülebilirlik muhasebesinin teorik açıdan incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3), 59-72.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G. and Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The CRITIC method. Computers and Operations Research, 22(7), 763-770.
• Fettahoğlu, S. (2013). İşletmelerde sosyal sorumluluk ile finansal performans arasındaki ilişki: İMKB’ye yönelik bir uygulama. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 6(1), 11-20.
• Fülöp, G. and Hernádi, B. H. (2013). Sustainability accounting: A success factor in corporate sustainability strategy. New Challenges of Economic and Business Development, 4(1), 229-241.
• Gladwin, T., Kennely, J. J. and S.T. Krause (1995). Shifting Paradigms for sustainable development: Implications of management theory and research. Academy of Management Review, 20(4), 874-904.
• Kiracı, K. and Bakır, M. (2019). CRITIC temelli EDAS yöntemi ile havayolu işletmelerinde performans ölçümü uygulaması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 157-174.
• Koçaslan, G. (2010). Sürdürülebilir kalkınma hedefi çerçevesinde Türkiye’nin rüzgar enerjisi potansiyelinin yeri ve önemi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 53-61.
• Lamberton, G. (2005). Sustainability accounting—a brief history and conceptual framework. Accounting forum, 29(1), 7-26.
• Lo, S. F. and Sheu, H. J. (2007). Is corporate sustainability a value‐increasing strategy for business?. Corporate Governance An International Review. 15(2), 345-358.
• Marti, C. P., Rovira‐Val, M. R. and Drescher, L. G. (2015). Are firms that contribute to sustainable development better financially? Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 22(5), 305-319.
• Önder, Ş. (2017). İşletme karlılığına kurumsal sürdürülebilirliğin etkisi: BIST’te bir uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi. 19(4), 937-956.
• Özdemir, Z. and Pamukçu, F. (2016). Kurumsal sürdürülebilir raporlama sisteminin Borsa İstanbul sürdürülebilirlik endeksi kapsamındaki işletmelerde analizi. Mali Çözüm Dergisi, 26(134), 13-35.
• Reddy, K. and Gordon, L. (2010). The effect of sustainability reporting on financial performance: An empirical study using listed companies. Journal of Asia Entrepreneurship and Sustainability, 6(2), 19-42.
• Sak, A. F. and Dalgar, H. (2020). Kurumsal sürdürülebilirliğin firmaların finansal performansına etkisi: BIST kurumsal sürdürülebilirlik endeksindeki firmalar üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 85, 173-186.
• Saufi, N. A. A., Daud, S. and Hassan, H. (2016). Green growth and corporate sustainability performance. Procedia Economics and Finance, 35, 374-378.
• Schaltegger, S. and Burritt, R. L. (2010). Sustainability accounting for companies: catchphrase or decision support for business leaders? Journal of World Business, 45(4), 375-384.
• Searchy, C. and Doaa, E. (2012). Corporate sustainability ratings: An investigation into how corporations use to Dow Jones Sustainability Index. Journal of Cleaner Production, 35(1), 79-92.
• Tıraş, H. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre teorik bir inceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 57-73.
• Tokgöz, N. and Once, S. (2009). Şirket sürdürülebilirliği: Geleneksel yönetim anlayışına alternatif. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 249-275.
• Tuan, K. (2019). Yönetim kurulu özelliklerinin sürdürülebilirlik raporlarına etkisi: Borsa İstanbul örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 233-242.
• Tüm, K. (2014). Kurumsal sürdürülebilirlik ve muhasebeye yansımaları. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 58-81.
• Wiengarten, F., Lo, C. K. and Lam, J. Y. (2017). How does sustainability leadership affect firm performance? The choices associated with appointing a chief officer of corporate social responsibility. Journal of Business Ethics, 140(3), 477-493.
• Yücel, T. S. (2016). Sürdürülebilirlik ve kurumsal sürdürülebilirlik kavramının incelenmesi ve muhasebe ile ilişkisi: Teorik bir araştırma. Kesit Akademi Dergisi, 5, 158-181.
• Zavadskas, E. K. and Turskis, Z. (2010). A new additive ratio assessment (ARAS) method in multicriteria decision‐making. Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172.