Aki Kaurismäki’nin Le Havre ve Umudun Öteki Yüzü filmlerinde gündelik hayat bağlamında ‘öteki’

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 53, 375 - 384, 30.05.2023

Merve Engür , Tuğba Elmacı

https://doi.org/10.26466/opusjsr.1245475

Öz

İskandinav Sineması’nın auteur kabul edilen yönetmeni Aki Kaurismäki’nin sineması ezilen, hor görülen ötekilerin sineması olarak dünya sinemasında kendine özel bir yer edinmiştir. Filmlerini genellikle üçlemeler olarak devam ettiren Aki Kaurismäki’nin henüz tamamlanmamış olan liman şehri üçlemesine ait, göçmen ötekiler üzerine çektiği önemli filmleri Umut Limanı ve Umudun Öteki Yüzü bu çalışma bağlamında incelenmiştir. Bu iki film, yakın dönemin en önemli insanlık trajedilerini de beraberinde getiren göçmenlik kavramı ve batılı toplumların etnisite üzerinden ötekileştirerek geliştirdikleri nefret söylemini hümanist bir odaktan yıkmayı hedeflemiştir. Kaurismäki’nin bu yaklaşımı Michel de Certeau ve Erving Goffman’ın güçlü iktidarlar karşısında toplumsal aktörlerin kaçış taktikleri geliştirmeleri üzerine kurdukları teoriler ile örtüşmektedir. Bu iki filmdeki göçmen ötekiler ve onlarla dayanışan yerel ötekiler, otoriteye karşı De Certeau’nun pek dürüst olmayan, arka kapıdan dolanan ve açık oynamayan taktikçileridir. Dahası bu taktikçi failler otoritenin yani stratejinin içinden suç ortakları bularak sistemi kendi lehlerine kullanırlar ve amaçlarına ulaşarak mutlu sonu hak ederler. Kaurismäki, sosyolog De Certeau’nun toplumsal aktörler için belirlediği tüm taktikleri kendi karakterlerine uygulatarak, iktidarlardan kaçmanın hümanist bir dünya düzenini mümkün kılacağına ilişkin güçlü söylemini sinemasal bir anlatı üzerinden kurmuştur. Kaurismäki sinemasının ötekilerini açıklarken Lacancı psikanaliz ve öteki karakterlerin gündelik hayat içerisindeki eylemlerini çözümlerken de sosyolojik film eleştiri metodu temel çözümleme yöntemleri olarak kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aki Kaurismäki, ‘öteki’, gündelik hayat sosyolojisi, göçmen filmleri

The ‘other’ in the context of everyday life in Kaurismäki’s Le Havre and The Other Side of Hope

Öz

The cinema of Aki Kaurismäki has a special place in world cinema as the synergy of the oppressed and the rabble. Le Havre and The Other Side of Hope, which belong to the unfinished Harbor Town Trilogy of Aki Kaurismäki, are important films of the director on refugee others. Both films aimed to destroy the perception of immigration and the hate speech that Western societies develop by marginalizing ethnicity from a humanist focus. Kaurismäki’s approach coincides with the theories of Michel de Certeau and Erving Goffman, based on the fact that social actors develop tactics in the face of powers. The local others, who stand in solidarity with the refugee others, are De Certeau’s dishonest and unclear tacticians against authority. Moreover, these perpetrators find partners in crime within the strategy and use the system to their advantage. Kaurismäki has built a strong narrative, that escaping from power will make a humanistic world order possible, by applying all the tactics to his characters. As basic analysis methods; Lacanian psychoanalysis was used to examine the others of the cinema of Kaurismäki and the sociological criticism approach was used to analyze the actions of others in everyday life.

Anahtar Kelimeler

Aki Kaurismäki, ’the other’, everyday life sociology, refugee films

Kaynakça

• Abedkouhi, F. (2021). Lacan ve Levinas’ta Öteki ve Özne (664862), [Doctoral dissertation, Ankara University].
• Ahmed, S. (2009). Bu Öteki ve Başka Ötekiler, Cogito, 58, 173-192.
• Bacon, H. (2016). An Increasingly European Nation. In H. Bacon (Ed.), Finnish Cinema a Transnational Enterprise (187-190). Palgrave European Film and Media Studies. DOI10.1057/978-1-137-57651-4.
• Bhaskaran, G. (2015, December 16). Finnish legend Aki Kaurismäki returns with an immigrant tale, Refugee. Hindustan Times. https://www.hindustantimes.com/world-cinema/finnish-legend-aki-kaurismaki-returns-with-immigrant-tale-refugee/story-AxVOkKhajNSI3IrZXWIdFM.html
• Bourdieu, P. (1995). Pratik Nedenler. Kesit Yayıncılık.
• Bunbury, S. (2018, March 14). Director Aki Kaurismäki on The Other Side of Hope (and why he doesn't have much). The Sydney Morning Herald. https://www.smh.com.au/entertainment/movies/director-aki-kaurismaki-on-the-other-side-of-hope-and-why-he-doesnt-have-much-20180313-h0xf6y.html
• Chanter, T. (2009). Psikanalitik ve Post-Yapısalcı Feminizm ve Deleuze. Cogito, 58, 93-129.
• Cineuropa, (2013). Interview: Aki Kaurismäki Protagonist of European Cinema in Lecce. https://cineuropa.org/en/video/236430/
• De Certeau, M. (2008). Gündelik Hayatın Keşfi 1 – Eylem, Uygulama, Üretim Sanatları, Dost Kitabevi.
• Erkan, Ü. (2019). Lacan’da öznenin kurulumu ve ötekinin inşası psikanaliz ve oryantalizm, Turkish Studies, 14 (3), 1425-1440. 10.29228/TurkishStudies.22741
• Evans, D. (2006). An Introductory Dictionary of Lacanian Psychoanalysis, Routledge. https://www.davidbardschwarz.com/pdf/evans.pdf
• Gilbey, R. (2017, May 26). Aki Kaurismäki: ‘I can watch Marvel movies – if it’s Sunday and I’m hungover’, The Guardian. https://www.theguardian.com/film/2017/may/26/aki-kaurismaki-interview-the-other-side-of-hope
• Goffman, E. (1959). The Presentation of Self in Everyday Life. Doubleday.
• Gültekin, G. (2021). Umudun Öteki Yüzü Filminin Göstergebilimsel Çözümlemesi Bağlamında Mültecilik, Journal of Aksaray Communication, 3(1), 62-85. https://www.researchgate.net/publication/348759224
• Harkness, A. (2012, February, 23). Interview: Aki Kaurismäki, film director. The Scotsman. https://www.scotsman.com/arts-and-culture/film-and-tv/interview-aki-kaurismaki-film-director-2461834
• Holst-Knudsen, H. (2018). Picturing the Other: Teaching Migration and Community with Aki Kaurismaki’s Le Havre. The French Review, 92(1), 111-126. https://doi.org/10.1353/tfr.2018.0096
• Kabadayı, L. (2014). Film Eleştirisi, Ayrıntı Yayınları.
• Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat, Metis Yayınları.
• Mead, H. G. (1972). Me, Self, and Society, The University of Chicago Press.
• Nacak, O. (2019). Nefret ve Öteki https://www.oguzhannacak.com/post/nefret-ve-b%C3%BCy%C3%BCk-%C3%B6teki
• Nestingen, A. (2013). The Cinema of Aki Kaurismäki contrarian stories. Wallflower Press.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. İmge Kitabevi.
• Özensel, E. (2020). Farklılıkların Birarada Yaşamasında Bir Sorun Alanı Olarak Ötekinin Ötekileştirilmesi, SEFAD, (43), 369-378. https://doi.org/10.21497/sefad.756095
• Posos Devrani, A. E. (2017). Medyada Öteki’nin Temsili: Etnik Komediler, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergi, 5(2), 926-949.
• Rennison, N. (2001). The Pocket Essential Freud & Psychoanalysis. Pocket Essentials.
• Sahni, I. P. (2013). Reading Goffman: On the Creation of an Enigmatic Founder. In J. Low & G. Bowden (Ed.), The Chicago School Diaspora: Epistemology and Substance (150-166). McGill-Queen’s University Press.
• Schirato, T. & Webb, J. (1999). The Ethics and Economies of Inquiry: Certeau, Theory, and the Art of Practice. Diacritics, 29(2), 86-99. http://www.jstor.org/stable/1566456
• Şen, N. (2021). A comparative work: Lacanian reading of Korkuyu Beklerken and The Bell Jar on alienation (Publication No. 699254), [Master’s dissertation, İstanbul Aydın Üniversitesi].
• Tura, S. M. (2010). Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, Kanat Kitap.
• Türkoğlu, N. (2011). Psikanaliz ve sinema üzerine. In M. İri (Ed.), Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar (143-156). Derin Yayınları.