Türkiye’de Göç Eden Yabancılara Uygulanan Sosyal Uyum ve Yaşam Eğitimi Programı’nın Eğitici Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi: Kütahya İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 124 - 180, 27.06.2024

Ali Ünlü , Oğuzhan Yıldız

https://doi.org/10.31834/ortadoguvegoc.1385949

Öz

Türkiye, yaklaşık 3 milyon 136 bin 353’ü kayıtlı Suriye uyruklu olmak üzere 320.000 kadarı da diğer uyruklardan oluşan toplamda üç buçuk milyona yakın yabancıya ev sahipliği yapmaktadır. Bu yabancıların Türkiye’nin sosyal, ekonomik ve kültürel hayat koşullarına olumlu bir şekilde uyum sağlamaları ve Türk kültürüyle bütünleşmeleri, potansiyeli yüksek sağlıklı bir ülke geleceğini inşa etme açısından önemlidir. Bu noktada İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü arasındaki iş birliği protokolü kapsamında 27 Ekim 2019 tarihinden itibaren halk eğitim merkezlerinde tercümanların da katılımı ile “Sosyal Uyum ve Yaşam Eğitimi (SUYE) Programı’’ Türkiye’de yaşayan 17-65 yaş arasındaki yerleşik yabancılara yönelik olarak uygulamaya konulmuştur. Bu araştırmayla, mevcut SUYE Programı’nın uygulayıcısı olarak yabancılara eğitim veren eğiticilerin görüşleri alınarak uygulama sürecinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. 2022 Ocak SUYE Eğitici Eğitimi’ne katılarak eğitici unvanını alan ve usta öğretici kimliğiyle eğitim veren 6 SUYE Programı eğiticisi araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Veriler Kütahya ili merkezinde ve Gediz, Simav, Tavşanlı ilçelerinde bulunan Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu’nda eğitim veren eğiticilerin katılımıyla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formuna verdikleri cevaplara göre elde edilmiştir. Araştırma sonucunda SUYE Programı’nın sığınmacıların yaşamlarını kolaylaştırdığı, Türkiye’de yaşama dair bilgi seviyelerini arttırdığı, programın uyum ve tek başına iş yapabilme konusunda faydalı olduğu ve programın çeşitli etkinlikler ve olası paydaşların aktif katılımı ile daha yaygın ve etkin bir biçimde uygulanması gerektiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal uyum, Türkiye’deki sığınmacıların eğitimi, Sosyal Uyum ve Yaşam Eğitimi Programı, Program Değerlendirme, Eğitici.

Kaynakça

• Albarosa, E., & Elsner, B. (2023). Forced Migration and Social Cohesion: Evidence from the 2015/16 Mass Inflow in Germany. Retrived from https://docs.iza.org/dp15850.pdf.
• Alefesha, H., & Al-Jamal, D. (2019). Syrian refugees’ challenges and problems of learning and teaching English as a foreign language (EFL): Jordan as an example. Journal of Ethnic and Cultural Studies, 6(1), 117–29.
• Allport, G. W., Clark, K., & Pettigrew, T. (1954). The nature of prejudice. Garden City: NY: Anchor. Apak, H. (2015). Suriyeli göçmenlerin gelecek beklentileri: Mardin örneği. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 125-142.
• Avdeenko, A., & Gilligan, M. J. (2015). International interventions to build social capital: evidence from a field experiment in Sudan. American Political Science Review, 109(3), 427-449.
• Aydın, H., Gündoğdu, M. & Akgül, A. (2019). Integration of Syrian refugees in Turkey: Understanding the educator’s perception. Journal of International Migration and Integration, 1-12.
• Aydıner, N. (2016). Eğitim Programı ve Öğretim. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ed: Saracaloğlu, A.S. ve Küçükoğlu, A. 2. Baskı. Pegem A Yayınları, Ankara.
• Babajanian, B. (2012). Social protection and its contribution to social cohesion and state building. Retrived from https://www.socialcohesion.info/fileadmin/user_upload/Social_Protection_and_its__Contribution_to_Social_Cohesion_GIZ.pdf.
• Baban, F., Ilcan, S. & Rygiel, K. (2017). Syrian refugees in Turkey: Pathways to precarity, differential inclusion and negotiated citizenship rights. Journal of Ethnic and Migration Studies, 43 (81), 41–57.
• Bauer, C. A., Boemelburg, R., & Walton, G. M. (2021). Resourceful actors, not weak victims: Reframing refugees’ stigmatized identity enhances long-term academic engagement. Psychological science, 32(12), 1896-1906.
• Bayrak, H. C. (2018). Suriyeli mültecilerin sosyal uyumunda sivil toplum kuruluşlarının rolü: İzmir örneği (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Berman, P., & McLaughlin, M. W. (1978). Federal programs supporting. Educational change, 8, Implementing and sustaining innovations. Santa Monica, CA: Rand.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2022). Global trends. Forced displacement in 2018. UNHCR. Erişim adresi https://www.unhcr.org/5d08d7ee7.pdf. (Erş.Trh.:01.4.2023).
• Bostancı, P. (2022) Yerel kapsayıcı politika ve uygulamaların Suriye kökenli göçmenlerin sosyal uyumu üzerindeki etkisi: Zeytinburnu örneği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Boytsun, A., Deloof, M., & Matthyssens, P. (2011). Social norms, social cohesion, and corporate governance. Corporate Governance: An International Review, 19(1), 41-60.
• Boztepe, V. (2017). Televizyon haberlerinde Suriyeli mültecilerin temsili. ILEF Journal, 4 (1), 91–122.
• Castleberry, A., & Nolen, A. (2018). Thematic analysis of qualitative research data: Is it as easy as it sounds?. Currents in pharmacy teaching and learning, 10(6), 807-815.
• Cete, H. (2021). Geçici koruma altındaki Suriyelilerin sosyal uyumunda Türk Kızılay’ın rolü: Ankara ve Mardin toplum merkezleri örneği (Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
• Çağış, P. (2022). Geçici koruma altındaki Suriyeli çocukların sosyal uyumunda spor faktörünün incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Çalışkan-Sarı, A., Ok, G., Aksanyar, Y., Kadıoğlu, A. K., ve Uylaş, T. (2021). Türkiye’ye göç eden yabancılara uygulanan sosyal uyum ve yaşam eğitimi programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Göç Araştırmaları Dergisi, 7(2), 186-206.
• Çebi, E. (2017). Suriyelilerin uyum sürecinde Türk STK’larının rolü. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi,1 87-107.
• Çınar, F. (2016). Ceza infaz kurumlarında din eğitimi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(29), 131-149.
• Demirel, Ö. (2004). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Pegem A Yayınları, Ankara.
• Demirel, Ö. (2012). Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya. Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Demirhan, G., Bulca, Y., Saçlı, F., Ve Kangalgil, M. (2014). Beden eğitimi öğretmenlerinin uygulamada karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-2), 57-68.
• Dinçer, B, O., Federici, V., Ferris, E., Karaca, S., Kirişci, K. and Çarmıklı, E.Ö. (2013). Turkey and Syrian refugees: The limits of hospitality. Washington: USAK: Brookings.
• Dix, K., Ahmed, S. K., Carslake, T. & Sniedze-Gregory, S. (2021). Evidence of impact underpinning Life Education Programs. Report for Life Education Australia. Australian Council for Educational Research.
• Duğan, Ö., ve Gürbüz, S. (2018). Suriyeli sığınmacıların sosyal entegrasyonuna yönelik bir araştırma. Turkish Studies, 13(26), 529-546. DOI: 10.7827.
• Duman, T. (2019). Toplumsal uyum için eğitimin önemi: Türkiye’deki Suriyeliler örneği. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (41), 343-368.
• Easterly, W., Ritzen, J., & Woolcock, M. (2006). Social cohesion, institutions, and growth. Center for Global Development Working Paper, (94).
• Efe, İ. (2015). Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar. SETA Yayınları. Turkuaz Haberleşme ve Yayıncılık, İstanbul. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü/OECD.(2012). Perspectives on Global Development 2012: Social Cohesion in a Shifting World: OECD.
• Ekşi, A. (2002). Sığınmacı ve göçmelerde psikopatoloji. Türk Psikiyatri Dergisi, 13( 3), 215-221.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Erdoğan, M. M.(2014). Türkiye’deki Suriyeliler: toplumsal kabul ve uyum araştırması. Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Ankara.
• Erdoğan, M. M. (2020). Syrians barometer-2019: A framework for achieving social cohesion with Syrians in Turkey. Ankara: Orion Kitabevi.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Eyüp, B., Arslan, N., ve Cevher, T. Y. (2017). Mültecilere ‘Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretilmesine Yönelik Uyum Kursu’na katılan öğreticilerin kurs hakkındaki görüşleri ve hazırbulunuşluk durumları. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(4), 174-200.
• Fonseca, X., Lukosch, S., & Brazier, F. (2019). Social cohesion revisited: a new definition and how to characterize it. Innovation: The European journal of social science research, 32(2), 231-253.
• Forrest, R., & Kearns, A. (2001). Social cohesion, social capital and the neighbourhood. Urban studies, 38(12), 2125-2143.
• Gelen, İ. ve Beyazıt, N. (2007). Eski ve yeni ilköğretim programları ile ilgili çeşitli görüşlerin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51(51), 457-476.
• Glaeser, E. L., Laibson, D. I., Scheinkman, J. A., & Soutter, C. L. (2000). Measuring trust. The quarterly journal of economics, 115(3), 811-846.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2021): Sosyal Uyum ve Yaşam Eğitimi Programı Eğitici Rehberi. T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Uyum Ve İletişim Dairesi Başkanlığı.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2024). Geçici koruma, uluslararası koruma, düzensiz göç. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/goc-istatistikler.
• Green, A., Janmaat, J. G., & Han, C. (2009). Regimes of social cohesion. London: Centre for Learning and Life Chances in Knowledge Economies and Societies. Institute of Education.
• Gültekin, M. (2017). Program geliştirmeye ilişkin temel kavramlar. Pegem Atıf İndeksi, 2-37. Hainmueller, J. & Hopkins D. J. (2014). Public attitudes toward immigration. Annual review of political science 17, 225–249.
• Hopkins, D. J. (2010). Politicized places: Explaining where and when immigrants provoke local opposition. American political science review, 40–60.
• İçduygu, A. (2015). Syrian refugees in Turkey: The long road ahead. Washington, DC: Migration Policy Institute. Jansen, T., Chioncel, N., & Dekkers, H. (2006). Social cohesion and integration: Learning active citizenship. British journal of Sociology of education, 27(02), 189-205.
• Johnson, G., & Howell, A. (2005). Attitude toward instructional technology following required versus optional WebCT usage. Journal of Technology and Teacher Education, 13(4), 643-654.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2011). Online Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: İhtiyaç Yayıncılık.
• Karasu, M. A. (2016). Şanlıurfa’da yaşayan Suriyeli sığınmacıların kentle uyum sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 995-1014.
• Kayabaşı, Y. (2012). Öğretmenlerin öğretim sürecinde kullandıkları öğretim yöntem ve teknikleri ile bunları tercih etme nedenleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 45-65.
• Kemertaş, İ. (2001). Uygulamalı genel öğretim yöntemleri: Öğretimde planlama ve değerlendirme. Birsen Yayınevi, İstanbul.
• Kim, J., Sheely, R., & Schmidt, C. (2020). Social capital and social cohesion measurement toolkit for community-driven development operations. Washington, DC: Mercy Corps and The World Bank Group. King, E., Samii, C. & Snilstveit, B. (2010). Interventions to promote social cohesion in sub-Saharan Africa. Journal of Development Effectiveness 2, 336–370.
• Koçan, A., ve Kırlıoğlu, M. (2020). Suriyeliler ve sosyal uyum: Scudder’in çerçevesinden bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1855-1885.
• Köse, D. ve Özsoy, D. (2019). Göçmenlere dil öğretimi Almanya Türkiye Örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 2(1), 112-125.
• Köse, S. (2022). Geçici koruma statüsündeki Suriyeli kadınların sosyal uyumu “Gaziantep, Şanlıurfa ve Kilis örneği” (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gaziantep.
• Kütahya Halk Eğitimi Merkezi ve Akşam Sanat Okulu. (2023). Sosyal Uyum ve Yaşam Eğitimi Kursu. Erişim adresi https://kutahya.meb.gov.tr/www/kutahya-halk-egitim-merkezinde-devam-eden-kurslarimiz/icerik/3717.
• Lazarev, E. & Sharma, K. (2017). Brother or burden: An experiment on reducing prejudice toward Syrian refugees in Turkey. Political Science Research and Methods, 5 (2), 201–219.
• Mac Fadden, I., Santana, M., Vázquez-Cano, E., & López-Meneses, E. (2022). A science mapping analysis of ‘marginality, stigmatization and social cohesion’in WoS (1963–2019). Quality & Quantity, 55, 275-293.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Erişim adresi https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf.
• MEB (2019). Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Kişisel Gelişim ve Eğitim Alanı Sosyal Uyum ve Yaşam Kurs Programı. Ankara. Erişim adresi https://e-yaygin.meb.gov.tr/download.ashx?fileID=5204. Molina, E., Carella, L., Pacheco, A., Cruces, G. and Gasparini, L. (2017). Community monitoring interventions to curb corruption and increase access and quality in service delivery: A systematic review. Journal of Development Effectiveness 9, pp.462–499.
• Moralı, G. (2018). Suriyeli mülteci çocuklara Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 1426-1449.
• Moustakas, L. (2023). From Evangelical to Structural: A Typology of European Sport for Social Cohesion Programs. Journal of Global Sport Management, 1-21.
• Özdemir, S. M. (2015). Eğitimde program geliştirme ve program geliştirme süreçlerinin unsurları. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ocak, G. (Ed). 8. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 57-117.
• Özden, Ş. (2013). Syrian refugees in Turkey. MRC Research Report. Erişim adresi https://cadmus.eui.eu/bitstream/handle/1814/29455/MPC-RR-2013%2005.pdf, (Erişim 15 Nisan 2023).
• Öztürk, B. K. (2018). Evaluation of the grammar teaching process by using the methods used in Turkish language teaching as a foreign language: A case study. Universal Journal of Educational Research, 6(2), 278-288.
• Pandir, M., Efe, I. ve Paksoy, F.A. (2015). Türk basınında Suriyeli sığınmacı temsili üzerine bir içerik analizi. Marmara İletişim Dergisi, 24, 1-26.
• Patton, Q. M. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Newsbury Park, London, New Dehli: Sage Publications Inc.
• Pavanello, S., Watson, C., Onyango-Ouma, W., & Bukuluki, P. (2016). Effects of cash transfers on community interactions: Emerging evidence. The Journal of Development Studies, 52(8), 1147-1161.
• Rashid, A.W. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Afgan öğrencilerin konuşma kaygılarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Saracaloğlu, A. S. ve Küçükoğlu, A. (2015). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: PegemA Yayınları.
• Sarıbaş, S. ve Babadağ, G. (2015). Temel Eğitimin Temel Sorunları. AJELI-Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 3(1), 18-34.
• Schiefer, D., & Van der Noll, J. (2017). The essentials of social cohesion: A literature review. Social Indicators Research, 132(2), 579-603.
• Seyidov, I. (2021). Understanding social cohesion from the perspective of the host community: Turkey example. Journal of Economy Culture and Society, 63, 111-125.
• Sönmez, V. (2008). Türk eğitim sisteminin felsefi temelleri. A. Boyacı, (Ed.) Eğitim sosyolojisi ve felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Şen, F. (2017). Bir ‘öteki’olarak mülteciler: Suriyeli mültecilerin anaakım ve alternatif medyada temsili. Atatürk İletişim Dergisi, (12), 27-42.
• Şimşek, D. (2018) “Transnational Activities of Syrian Refugees in Turkey: Hindering or Supporting Integration”, İnternational Migration, basım öncesi çevirim içi yayınlanmış, 11 Temmuz 2018.
• Tamer, Y. (2021). Zorunlu göç ve sosyal uyum: Türkiye'de geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler için sosyal uyumu operasyonelleştirme girişimi (Yüksek Lisans Tezi). TED Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü, Ankara.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Temel istatistikler/nüfus ve demografi/nüfus istatistikleri/yıllara göre il nüfusları, tablo-1 illere göre il/ilçe merkezi belde/köy nüfusu ve yıllık nüfus artış hızı. Erişim adresi https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685.
• Unutulmaz, K. O. (2022). Suriyelilerin uyumunda bugün ve yarın: Toplumsal algıların dönüşümü ve yönetimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 21(Özel Sayı), 01-23.
• Ünlü, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin küresel vatandaşlık algıları ve sosyal bilgiler dersinde küresel vatandaşlık eğitimine yönelik görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Valli, E., Peterman, A., & Hidrobo, M. (2019). Economic transfers and social cohesion in a refugee-hosting setting. The Journal of Development Studies, 55(sup1), 128-146.
• Van der Meer, T. & Tolsma, J. (2014). Ethnic Diversity and Its Effects on Social Cohesion. Annual Review of Sociology 40(1), 459–478, doi:10.1146/annurev-soc-071913-043309.
• Yıldırım A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yin, R.B. (2003). Case study research - design and methods. California: Sage Publications.