MUHASEBE MANİPÜLASYONLARININ TESPİTİNDE KULLANILAN MODELLER

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 68 - 79, 30.06.2017

Mustafa Kıllı , Samet Evci

Öz

Muhasebe bilgi
sistemi tarafından üretilen finansal tablolar, finansal bilgi kullanıcıları
için temel bilgi kaynağıdır. Finansal tablo kullanıcıları, bilgi ihtiyacını
karşıladıkları finansal tabloların mümkün olan en iyi nitelik ve nicelikte olmasını
beklemektedirler. Son yıllarda dünyada yaşanan muhasebe ve denetim skandalları,
finansal tablo kullanıcılarının, finansal tablolara olan güvenini büyük ölçüde
sarsmıştır. Kar yönetimi, karın istikrarlı hale
getirilmesi, muhasebe hileleri, yaratıcı muhasebe uygulamaları ve agresif
muhasebe vb. yöntemlerle finansal
tablo ve raporların düzenlenme sürecine müdahale edilmesi ile işletmelerin
finansal durumu ve faaliyet sonuçları hakkında ilgili taraflara gerçek dışı
bilgi verilebilmektedir. Finansal tablolarda manipülasyon yapılıp yapılmadığını değerlendirmek
için son yıllarda çeşitli modeller geliştirilmiştir.

Bu çalışmanın
amacı, manipüle edilen finansal tabloların tespitinde kullanılan modelleri
incelemek, modeller arasında karşılaştırma yaparak aralarındaki farklılıkları
ortaya koymak ve muhasebe manipülasyonu tahmininde kullanılan bu modellerin
etkinliğini tartışmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Finansal Tablolar, Muhasebe Manipülasyonu, Muhasebe Manipülasyonlarının Tespiti

Kaynakça

• Ahmed, T. and Naima, J. (2016). Detection and Analysis of Probable Earnings Manipulation by Firms in a Developing Country, Asian Journal of Business and Accounting, 9(1), 59-81.
• Abdul Aris, N., Othman, R., Arif, S. M., Abdul Malek, M. A., ve Omar, N. (2013, June). Fraud Detection: Benford’s Law vs Beneish Model, IEEE Symposium on Humanities, Science and Engineering Research, Penang, Malaysia, Conference Paper,726-731.
• Aren, S. (2003). Yöneticilerin Kar Yönetimi İle İlgili Tutumları ve İMKB’de bir Uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze. Bekçi, İ. ve Avşargil, N. (2011). Finansal Bilgi Manipülasyonu Yöntemlerinden Yaratıcı Muhasebe Ve Bir Uygulama, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 13(2), 131-162.
• Bezirci, M. ve Karahan, N. S. (2015). Muhasebe Kayıt Sürecindeki Manipülasyonların Neden ve Sonuç İlişkisinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(29), 216-240.
• Bozkurt, N. (2009). İşletmelerin Kara Deliği Hile: Çalışan Hileleri, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Can, A. V. (2010). Krizin Muhasebesi ve Muhasebenin Krizi, Mali Çözüm Dergisi, 97, 21-47.
• Çıtak, N. (2009). Yaratıcı Muhasebe Hileli Finansal Raporlama mıdır?, Mali Çözüm Dergisi, 91, 81-109.
• Dalğar, H. ve Pekin, S. (2011). Kurumsal Yönetim İle Finansal Tablo Manipülasyonu Arasındaki İlişki: İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi’nde Yer Alan Şirketlerde Bir Araştırma, Mali Çözüm Dergisi, 107, 19-43.
• DeAngelo, L. E. (1986). Accounting Numbers As Market Valuation Substitutes: A Study of Management Buyouts of Public Shareholders, The Accounting Review, 62(3), 400-420.
• Dechow, P.M., Sloan, R. G. ve Sweeney, A. P. (1995). Detecting Earning Management, The Accounting Review, 70(2), 193-225.
• DeFond, M. L. and Park, C. W. (1997). Smoothing Income in Anticipation of Future Earnings, Journal of Accounting and Economics, 23, 115-139.
• Demir, V. ve Bahadır, O. (2007). Muhasebe Manipülasyonu - Yöntemler ve Teknikler, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58 (Nisan), 41-53.
• Erol, M. ve Aslan, M. (2016). Muhasebe Manipülasyon Yöntemlerinden Agresif Muhasebe ve Bir Uygulama, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 16(49), 19-28.
• Fındık, H. ve Öztürk, E. (2016). Finansal Bilgi Manipülasyonunun Beneish Modeli Yardımıyla Ölçülmesi: BIST İmalat Sanayi Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 483-499.
• Fudenberg, D. and Tirole, J. (1995). A Theory of Income and Dividend Smoothing Based on Incumbency Rents, Journal of Political Economy, 103(1), 75-93.
• Healy, P. M. (1985). The Effect Of Bonus Schemes On Accounting Decisions, Journal of Accounting and Economics, 7, 85-107.
• Kara, M. S. (2006). Sermaye Piyasası Aracılık Faaliyetlerinde Yatırımcının Korunması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi SBE, Ankara.
• Kara, S., Sakarya, Ş. ve Aksu, M. (2016), Beneish Modeli İle Kazanç Manipülasyonunun Tespit Edilmesi: BIST Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(2), 13-25.
• Kızıl, C., Çelik, İ. E., Akman, V. ve Şener, S. (2016). Yaratıcı Muhasebe Yöntemleri Ve Finansal Bilgilerin Manipülasyonu: Profesyonel Muhasebe Meslek Mensupları Üzerinde Örnek Bir Uygulama, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-18.
• Küçükkocaoğlu, G., Keskin Benli, Y. ve Küçüksözen, C. (2007). Finansal Bilgi Manipülasyonunun Tespitinde Yapay Sinir Ağı Modelini Kullanımı, İMKB Dergisi, 9(36), 1-30.
• Küçüksözen, C. (2004). Finansal Bilgi Manipülasyonu: Nedenleri, Yöntemleri, Amaçları, Teknikleri, Sonuçları Ve İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Küçüksözen, C. ve Küçükkocaoğlu, G. (2004). Finansal Bilgi Manipülasyonu: İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, 1st International Accounting Conference on the Way to Convergence’de sunulan bildiri, 3-5 November, İstanbul.
• Mahama, M. (2015). Detecting Corporate Fraud And Financial Distress Using The Altman And Beneish Models, International Journal of Economics, Commerce and Management, 3(1), 1-18.
• Nwoye, U.J., Okoye, E. ve Oraka, A. O. (2013). Beneish Model as Effective Complement to the Application of SAS No. 99 in the Conduct of Audit in Nigeria, Management and Administrative Sciences Review, 2(6), 640-655.
• Ocak, M. ve Güçlü, F. C.(2014). Muhasebe Manipülasyonu: Hile, Yaratıcı Muhasebe, Kâr ve İzlenim Yönetimine İlişkin Kavramsal Çerçeve, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 123-135.
• Önder, Ş. ve Ağca, A. (2013). Toplam Tahakkuk Modelleri İle Türkiye’de Kar Yönetiminin Ölçülmesi: İMKB’de yer alan İşletmeler Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, EYİ Özel Sayı, 35-47.
• Paolone, F.ve Magazzino, C. (2014). Earnings Manipulation among the Main Industrial Sectors: Evidence from Italy, Economia Aziendale Online, 5(4), 253-261.
• Saltoğlu, M. (2003). Yaratıcı Muhasebede Özel Amaçlı Şirketlerin Rolü ve Enron Örneği, Muhasebe ve Denetime Bakış, 10(1), 107-116.
• Spathis, C. T. (2002). Detecting false financial statements using published data: some evidence from Greece, Managerial Auditing Journal, 17(4), 179-191, doi: 10.1108/02686900210424321
• Stolowy, H. and Breton, G. (2000). A Framework For The Classıfıcatıon Of Accounts Manıpulatıons,http://www.hec.fr/var/fre/storage/original/application/ 456c089c66d95 79417b29c15bbbdc9f6.pdf (erişim tarihi: 06.05.2017).
• Şensoy, D. (2013). Manipülasyon; Piyasa Dolandırıcılığı Suçu, Uygulanacak Tedbirler ve Yaptırımlar, Ankara Barosu Dergisi, 2013/3,371-399.
• Tarjo and Herawati, N. (2015). Application of Beneish M-Score Models and Data Mining to Detect Financial Fraud, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 211, 924-930.
• Tepeli, Y. ve Kayıhan, B. (2016). Muhasebe Manipülasyonunun Beneish Modeli İle Tespit Edilmesi: Bist Gıda Maddeler Sanayi Sektöründe Bir Uygulama, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(4), 245-264.
• Uğurlu, M. ve Sevim, Ş. (2015). Finansal Tablolardaki Hile Riskinin Tahmin Edilmesinde Karma Modellerin Nispi Başarısı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 65-88.
• Uyar, M. (2014). The Impacts Of Earnıngs Management As An Aggressıve Accountıng Technıque On The Accountıng Data Qualıty, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 75-88.
• Varıcı, İ. (2012). Hileli Finansal Raporlama Açısından Denetçinin Sorumluluğu: İMKB’de Faaliyet Gösteren İşletmelerin Denetim Raporlarının İncelenmesi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 3(5), 122-144.
• Walsh, P., Craig, R., ve Clarke, F. (1991). Big Bath Accounting’ Using Extraordinary Items Adjustments: Australian Empirical Evidence, Journal of Business, Finance & Accounting, 18(2), 173-189.
• Weidman, C. I. (1999). Instructional Case: Detecting Earnings Manipulation, Issues in Accounting Education, 14(1), 145-176.