İTİCİ GÜÇLERİ VE SONUÇLARI İLE YEŞİL AKLAMANIN KAVRAMSAL ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 84 - 102, 31.12.2022

Erdem Akkan

Öz

Dünya genelinde çevresel felaketlerinin etkilerinin daha görünür olmasıyla birlikte, çevresel hassasiyetler artmıştır. Yatırımcılar, reklamverenler, kamu yöneticileri ve tüketiciler işletmelerden çevreye verilen zararlarını minimize etmelerini beklemektedirler. Tüketiciler, çevreye duyarlı bir ürün veya hizmete, olmayan muadillerine göre daha fazla ödemeye isteklidir. Bunu göre bazı işletmeler, öyle olmadıkları halde, çevreye duyarlı bir imaj çizmeye çalışmaktadırlar. Yeşil aklama adı verilen ve bir tür aldatıcı reklam türü olan davranış biçimi; örgütlere, tüketicilere ve topluma önemli zararlar vermektedir. Bu çalışmada yeşil aklama kavramı; geniş bir literatür incelemesi yoluyla, doğuşu, itici güçleri, sonuçları ve önlenmesi kavramsal düzeyde incelenmeye çalışılmış; değerlendirme ve öneriler bölümünde konunun tüm olası paydaşlarına yönelik pratik çıkarımlarda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yeşil Aklama, Sürdürülebilirlik, Yeşil Pazarlama, Aldatıcı Reklam

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Abbas, M.A.H. (2019). Consumer Reactions to Manipulative Act “Greenwashing” in the Lodging Industry (Unpublished Doctorate Thesis), Anadolu University, Institute of Social Sciences.
• Acaroğlu, L. (2019, July 8). What is Greenwashing? How to Spot it and Stop it, https://medium.com/disruptive-design/what-is-greenwashing-how-to-spot-it-and-stop-it-c44f3d130d5, (Erişim tarihi: 16.09.2022).
• Akkan, E. ve Bozyiğit, S. (2020). Bir Niş Pazar Olarak Türkiye'deki Vegan Ürünler: Tüketici Bakış Açısından Keşfedici Bir Araştırma, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 12(1), 101-149.
• Akyüz, A. M. (2020). Reklamlarda Algılanan Yeşile Boyamanın Yeşil Tüketicilerin Tüketim Değerlerinin Farklılaşmasındaki Olası Rolü, The Journal of International Scientific Researches, 5(1), 22-37.
• Avrupa Komisyonu (2011). Yeşil Alım El Kitabı, https://rec.org.tr/wp-content/uploads/2013/03/ysa_elkitabi_low.pdf, (Erişim tarihi: 15.09.2022).
• Bowen, F., and Aragon-Correa, J. A. (2014). Greenwashing in Corporate Environmentalism Research and Practice: The Importance of What We Say and Do, Organization & Environment, 27(2), 107-112.
• Bozyiğit, S. ve Akkan, E. (2013). Kişisel Satışta Etik: Adana İlindeki Tıbbi Satış Temsilcilerinin Etik Tutumlarının İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 49-79.
• Bradley, T. C. (2011). Likelihood of eco-Friendly Confusion: Greenwashing and The FTC “Green Guides”, Landslide, 4(1), 1-5.
• Butt, A., Khan, S. N., Zakir, M. M., Rana, W., & Laila, A. (2021). Firms Greenwashing Practices and Consumers’ Perception: Role of Marketing and Non-Marketing External Stake Holders in Firms Greenwashing Practices. Indian Journal of Economics and Business, 20(3), 689-706.
• Carlson, L., Grove, S. J., and Kangun, N. (1993). A Content Analysis Of Environmental Advertising Claims: A Matrix Method Approach. Journal of Advertising, 22(3), 27-39.
• Carr, N. (2019, Oct. 24). Biodegradable vs Compostable- What's the Difference?, https://www.teapigs.co.uk/blogs/news/whats-the-difference-between-biodegradable-and-compostable, (Erişim tarihi: 11.09.2022).
• Carson, R. (2011). Sessiz Bahar (Ç. Güler, Çev.), Ankara: Palme Yayıncılık.
• Chen, Y. S., and Chang, C. H. (2013). Greenwash and Green Trust: The Mediation Effects of Green Consumer Confusion and Green Perceived Risk, Journal of Business Ethics, 114(3), 489-500.
• Clow, K. E., and Baack, D. (2018). Integrated Advertising, Promotion and Marketing Communications, 8th Global Edition, Pearson Education Limited.
• Dagher, G. K., and Itani, O. (2014). Factors Influencing Green Purchasing Behaviour: Empirical Evidence from the Lebanese Consumers, Journal of Consumer Behaviour, 13(3), 188-195.
• Dahl, R. (2010). Green Washing. Do You Know What You’re Buying? Environmental Health Perspectives, 118(6), A246–A252
• de Freitas Netto, S. V., Sobral, M. F. F., Ribeiro, A. R. B., and Soares, G. R. D. L. (2020). Concepts and Forms of Greenwashing: A Systematic Review, Environmental Sciences Europe, 32(1), 1-12.
• Delmas, M. A., and Burbano, V. C. (2011). The Drivers of Greenwashing, California Management Review, 54(1), 64-87.
• Demirci, K. (2021). Sürdürülebilir Geleceğin Önündeki Tehdit: Yeşil Boyama (Greenwashing) Türkiye Kentleri Üzerinden Bir Değerlendirme, Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 3(2), 34-55.
• Dickie, G. (2022, Oct. 31). Greta Thunberg: COP27 an Opportunity for “Greenwashing, Lying and Cheating”, https://www.reuters.com/business/environment/greta-thunberg-cop27-an-opportunity-greenwashing-lying-cheating-2022-10-30/, (Erişim tarihi: 13.09.2022).
• Doğan, S. ve Tüzer, M. (2011). Küresel İklim Değişikliği ve Potansiyel Etkileri, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 21-34.
• Erden, O., ve Öktem Erkartal, P. Ö. (2019). Greenwashing in Turkey: Sustainability as an Advertising Strategy in Architecture, A+ Arch Design, 5(1), 1-13.
• Erdoğan Tarakçı, İ. ve Göktaş, B. (2019). Pazarlamanın Yeni Rengi: Yeşil Aklama, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1095-1113.
• Ferrón‐Vílchez, V., Valero‐Gil, J., and Suárez‐Perales, I. (2021). How Does Greenwashing Influence Managers’ Decision‐Making? An Experimental Approach under Stakeholder View, Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 28(2), 860-880.
• Furlow, N. E. (2010). Greenwashing in the New Millennium, The Journal of Applied Business and Economics, 10(6), 22-25.
• Gallicano, T. D. (2011). A Critical Analysis of Greenwashing Claims, Public Relations Journal, 5(3), 1-21. Hatipoğlu, Y. Z. (2012). Davranışsal İktisat: Bilişsel Psikoloji ile Krizi Anlamak, ICE TEA-International Conference of Economics Turkish Economic Association.
• Kalkan, S. (2008). Quality of Information Produced by Producers: Greenwashing or Can We Really Trust? Consumer Citizenship, 4, 93-107.
• Kärnä, J., Juslin, H., Ahonen, V., and Hansen, E. (2001). Green Advertising: Greenwash or A True Reflection of Marketing Strategies? Greener Management International, 33, 59-70.
• Laricchia, F (2022, Jul. 22). Green Technology and Sustainability Market Size Worldwide from 2021 to 2030, https://www.statista.com/statistics/1319996/green-technology-and-sustainability-market-size-worldwide/, (Erişim tarihi: 10.09.2022).
• Leblebici Koçer, L. ve Delice, T. (2016). Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumların Çevresel Duyarlılığa Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü, Humanities Sciences, 11(2), 112-139.
• Lyon, T. P., and Maxwell, J. W. (2011). Greenwash: Corporate Environmental Disclosure under Threat of Audit, Journal of Economics & Management Strategy, 20(1), 3-41.
• Lyon, T. P., and Montgomery, A. W. (2013). Tweetjacked: The İmpact of Social Media on Corporate Greenwash, Journal of Business Ethics, 118(4), 747-757.
• Lyon, T. P., and Montgomery, A. W. (2015). The Means and End of Greenwash, Organization & Environment, 28(2), 223-249.
• Marciniak, A. (2009). Greenwashing as an Example of Ecological Marketing Misleading Practices, Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe, 12(1-2), 49-59.
• Mısır, M. ve Mısır, N. (2021). Orman Yangınlarının İklim Değişikliği Açısından Değerlendirilmesi, Forest Fires, 33, 63-87.
• Özel, A. P. (2015). Çevresel Aktivizm, Halkla İlişkiler ve Yeşil Aklama Üzerine Kuramsal Bir Bakış, Selçuk İletişim, 8(4), 73-89.
• Özhan, O. (2019). İletişim Boyutuyla Yeşil Pazarlama Kavramı ve Bir Kampanya Analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özkan, Y. (2020). AB'de Şarj Cihazı Karmaşası Sona Eriyor: Avrupa Parlamentosu ‘Tek Tip Şarj Aleti’ Önerisini Kabul Etti, https://www.bbc.com/turkce/articles/c807ey8n0y5o, (Erişim tarihi: 13.09.2022).
• Petro, G. (2022). Consumers Demand Sustainable Products and Shopping Formats, https://www.forbes.com/sites/gregpetro/2022/03/11/consumers-demand-sustainable-products-and-shopping-formats/?sh=170db59b6a06, (Erişim tarihi: 11.09.2022).
• Sapmaz Veral, E. S. (2022). Yeşil Yıkama ile Mücadele: Avrupa Birliği’nde Yeşil İddiaların Doğrulanması Girişimi, Sayıştay Dergisi, 33(124), 101-109.
• Scarborough, N.M. (2014). Girişimciliğin ve Küçük İşletme Yönetimin Temelleri, (Gamze Sart, Çev.), 7. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sevgi, O. (2020). Yeşil Terimler ve Anlamları, Avrasya Terim Dergisi, 8(1), 44-61.
• Stokes, S. A. (2009). Deception in Environmental Advertising: Consumers’ Reactions to Greenwashing (Unpublished Doctoral dissertation), Kansas State University.
• Şehitoğlu, Y., Bilgetürk M., (2020). Toplam Kalite Yönetimi ve Bilgi Paylaşımı Davranışı İlişkisinde Etik İklim Tiplerinin Düzenleyici Rolü, İş Ahlakı Dergisi, 13 (2), 171-202.
• Talu, B. (2018, 21 Mayıs). Ozonu Delen Kimyasalların Sinsi Dönüşü, https://www.gazeteduvar.com.tr/bilim/2018/05/21/ozonu-delen-kimyasallarin-sinsi-donusu, (Erişim tarihi: 11.09.2022).
• Tekelioğlu, N. (2016). Tüketicinin Korunması Açısından Hukuka Aykırı Reklamlar, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık A.Ş.
• Tekin, B. (2018). Firmaların Finansman ve Yatırım Kararları Üzerinde İyimserlik Önyargısının Etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 158-171.
• TerraChoice. (2009). The Seven Sins of Greenwashing, Ottawa, ON: TerraChoice Environmental Marketing Inc. Tezcan Bodur, İ. (2019). Yeşil Göz Boyama Sonucunda Oluşan Şüpheciliğin Turistlerin Davranışsal Niyetlerine Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TÜBA (t.y.). Yeşil Aklama. http://terim.tuba.gov.tr/, (Erişim tarihi: 13.09.2022).
• Türkan, A., ve Esmer, Y. (2019). Örgütsel Atalet Kavramına Teorik Bir Bakış. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 525-534.
• Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu (Kanun No. 2954). Resmî Gazete 18221 (11/11/1983).
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2954.pdf, (Erişim tarihi: 14.09.2022).
• Vogt, H. (2020). Fashion Companies Use Greenwashing to Lie to Consumers, https://dailyorange.com/2020/03/fashion-companies-use-greenwashing-lie-consumers/, (Erişim tarihi: 14.09.2022).
• Walker, K., and Wan, F. (2012). The Harm of Symbolic Actions and Green-Washing: Corporate Actions and Communications on Environmental Performance and Their Financial Implications. Journal of Business Ethics, 109(2), 227-242.
• Walsch, 2008, Eco-Buyer Beware: Green Can Be Deceiving, http://content.time.com/time/magazine/art, (Erişim tarihi: 13.09.2022).