A Review of the Birth of the Sultan's Children: The Birth of Sultan Abdulaziz

Yıl 2021, Sayı: 13, 60 - 82, 15.10.2021

Nermin Genç

https://doi.org/10.21021/osmed.935273

Cited By: 1

Öz

In the Ottoman Empire, the birth of sultan’s children, which is called veladet-i humayun, would cause great elation among the palace and people and the organisation various entertainments. Due to the birth, gifts were alloted. In this article, a child of sultan, Sultan Abdulaziz who would also become a sultan in the future, is discussed. Information is given about the birth of princes and sultans, the customs after their birth, in what way the birth of princes and sultans occur and how they were announced to the public. It is mentioned about the changes in ceromonials, which were implemented in the ceremonies, and some examples are given by referring to the importance of the birth of princes and sultans in the Ottoman Empire. Information is given about Sultan Abdulaziz’s date of birth and place, which is the main subject of this article, and the dates related to the birth of Sultan Abdulaziz have been demonstrated. The procedures applied along and after the birth of Sultan Abdulaziz have been discussed in details. Then, the gifts and the baksheesh alloted after the birth of Sultan Abdulaziz are discussed, and the handprint taken after the birth of prince is included in this framework.

Anahtar Kelimeler

19th. Century, Palace, Birth Ceremony, Ceremonies, Tradition, Abdulaziz

Padişah Çocuklarının Doğumu Üzerine Bir İnceleme: Sultan Abdülaziz’in Velâdeti

Öz

Osmanlı Devleti’nde veladet-i hümayun adı verilen padişah çocuklarının doğumları hem saray hem de halk arasında büyük sevinçlerin yaşanmasına ve çeşitli eğlencelerin tertip edilmesine neden olurdu. Doğum vesilesiyle ihsanlar dağıtılırdı. Bu makalede bir padişah çocuğunun aynı zamanda ileride padişah olacak olan Sultan Abdülaziz’in doğumu ele alınmıştır. Şehzade ve sultanların doğumu, doğum sonrasında yapılan adetler, şehzade ve sultan doğumlarının ne şekilde gerçekleştiği ve halka nasıl duyurulduğu hakkında bilgiler verilmiştir. Osmanlı Devleti’nde şehzade ve sultan doğumlarının öneminden bahsedilerek örnekler verilmiş ve merasimlerde uygulanan bazı teşrifat değişikliklerinden söz edilmiştir. Makalenin konusunu oluşturan Sultan Abdülaziz’in doğum tarihi, doğum yeri hakkında bilgiler verilmiş ve Sultan Abdülaziz’in doğumuna düşürülen tarihler gösterilmiştir. Sultan Abdülaziz’in doğumu sırasında ve doğum sonrasında yapılan işlemler ayrıntılarıyla ele alınmıştır. Daha sonra Sultan Abdülaziz’in doğumundan sonra verilen hediyeler, dağıtılan bahşişler ele alınmakta, şehzadenin doğumundan sonra alınan el izi bu çerçevede konu içinde yer almaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Abdülaziz, 19. yüzyıl, Saray, Velâdet-i Hümâyun, Teşrifat.

Kaynakça

• Kaynakça Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Ali Emiri Mahmud II (AE. SMHD.II), 8/41.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Askeriye (C. AS.), 782/33109.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Dahiliye (C. DH.), 206/10289.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet Saray (C. SM.), 49/2477; 114/5715.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR. TO.), 516/54.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Mabeyn-i Hümayun Evrakı (MB), 939/60.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Mektubi Kalemi Evrakı Umum Vilayat Evrakı (A. MKT. UM.), 542/27.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Plan-Proje-Kroki Plan-Projeler (PLK, p.) 1076/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadaret Defterleri (A.d.), 363, s. 4.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defter (TSMA, D.), 66/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defter, 118/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defter, 5252/4.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defter, 239/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defter, 2476/8.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak (TSMA, E.), 125/51.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak, 690/4.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak, 597/14.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak, 281/26.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak, 860/31.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Mabeyn Erkanı ve Saray Görevlileri Maruzatı (Y. PRK. SGE.), 1/2.
• Acar, Funda, “Osmanlıda Padişah Oğulları ve Kızlarının Eşitlendiği Alan: Teşrifat”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/XXVII (2015): 183-202.
• Ahmed Cevdet Paşa, Târîh-i Cevdet, haz. Şevki Nezihi Aykut, II. Cilt-I. Kitap, Ankara: TTK, 2018.
• Ahmet Lütfî Efendi, Târih-i Lütfî, II, İstanbul: Matbaa-i Amire, 1291.
• Akyıldız, Ali, “Müsrif, Fakat Hayırsever: Pertevniyal Valide Sultan”, Osmanlı Araştırmaları, XLVII (2016): 307-352.
• Akyıldız, Ali, “Pertevniyal Vâlide Sultan”, TDV İslâm Ansiklopedisi XXXIV (İstanbul 2007), ss. 239-240.
• Akyıldız, Ali, “Modern Bir Geleneğin Tarihteki İzdüşümü: Bebek (Sultan) Abdülaziz’in Elinin İzleri”, Toplumsal Tarih, 324 (Aralık 2020): 62-67.
• Ali Seydi Bey, Teşrifat ve Teşkilatımız, İstanbul: Tercüman yay., tarihsiz.
• Alikılıç, Dündar, Osman’da Devlet Protokolü Ve Törenler İmparatorluk Seremonisi, İstanbul: Tarih Düşünce Kitapları yay., 2004.
• Arslan, Mehmet, Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri “Haşmet Sûrnâmesi”, 6-7, İstanbul: Çamlıca yay., 2011.
• Beydilli, Kemal, “Mustafa III”, TDV İslâm Ansiklopedisi XXXI (İstanbul 2006), ss. 280-283.
• Beydilli, Kemal,“III. Mustafa (1757-1774). Kaynarca Öncesi Bir Padişah Portresi”, Ottoman Studies, band 8 (2019): 189-245.
• Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, V, İstanbul: Türkiye yay., 1971.
• Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), haz. Adbülkadir Özcan, Ankara: TTK, 1995.
• Duran, Türkan, “I. Abdülhamid’in Kızı Esma Sultan’ın Hayatı (1778-1848)”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.
• Eroğlu, Haldun, “Şehzade”, TDV İslâm Ansiklopedisi XXXVIII (İstanbul 2010), ss. 480-483.
• Göleç, Mustafa, “II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet Devri Tarih Ders Kitapları ile İlgili Monografilerde Abdülaziz’in Katli Yahut İntiharı Meselesi”, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu 12-13 Aralık 2013, Ankara Ordu ve Siyaset Bildiriler, (2014): 33-63.
• Hâfız Hızır İlyas Ağa, Osmanlı Sarayında Gündelik Hayat Letâif-i Vekâyi’-i Enderûniyye, haz. Ali Şükrü Çoruk, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2011.
• Küçük, Cevdet, “Abdülaziz”, TDV İslâm Ansiklopedisi I (İstanbul 1988), ss. 179-185.
• Nâîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Na‘îmâ (Ravzatü’l-Hüseyn Fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn), haz. Mehmet İpşirli, I-II-III-IV, Ankara: TTK, 2007.
• Râşid Mehmed Efendi Çelebizâde İsmail Âsım Efendi, Târîh-i Râşid ve Zeyli (1071-1141/1660-1729), haz. Abdülkadir Özcan vd., c. I-II-III, İstanbul: Klasik yay., 2013.
• Özcan, Ahmet, “Sultan Abdülaziz Öldürüldü mü, İntihar mı Etti?”, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu 12-13 Aralık 2013, Ankara Ordu ve Siyaset Bildiriler, TTK yay, Ankara 2014, 1-13.
• Subaşı, Turgut, “Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz”, Türkler, XII (Ankara 2002), ss. 753-781.
• Tarım, Zeynep, “Osmanlı İstanbul’unda Merasim ve Teşrifata Dair Kaynaklar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 8/XVI (2010): 131-148.
• Tarım, Zeynep,“Osmanlı Devleti’nde Resmî Törenler ve Birkaç Örnek”, Osmanlı, IX (Ankara 1999), ss. 133-142.
• Tayyâr-zâde Atâ, Osmanlı Saray Tarihi-Târîh-i Enderûn, haz. Mehmet Arslan, I-V, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2010.
• Uluçay, Çağatay, Harem, İstanbul: Ötüken yay., 2011.
• Uluçay, Çağatay, Padişahın Kadınları ve Kızları, Ankara: TTK, 2001.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Saray Teşkilâtı, Ankara: TTK, 1988.
• Ünlü, Hasan, “Veliahd Yusuf İzzeddin Efendi (1857-1916)”, (Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul 2019).