According to the Waqfs Book No. 20237 Money Foundations on the Island of Rhodes

Yıl 2022, Sayı: 14, 61 - 94, 15.04.2022

Arzu Baykara Taşkaya

https://doi.org/10.21021/osmed.1058361

Cited By: 1

Öz

Waqfs were created by Muslims in the name of Islamization of the conquered areas and various locations in the Ottoman Empire since the establishment period. The idea of charity for Islamic purposes prevailed in the creation of these institutions, and the state had many municipal services in the cities without any expense with the foundation works created. Salaries of religious servants and officials such as imams, preachers, muezzins, mudarris, and mutevellies were given through the foundations established by these benevolent people. On the island, there are foundations established by individuals among the normal reaya, as well as the founders consisting of ümera and ülema holding the titles of agha, sultan, sheikh, master, bey. 48 of a total of 61 foundations were formed from reaya. How the general needs of foundations are met from the ledger; We were able to observe that some foundations gave loans to individuals, and some allotted fees to sects and shehys belonging to various sects. Some of the foundations are known to have connections with sects. We learn that Murat Baba (Reis) is a Bektashi from the information given by Evliya Çelebi. In our article, the function of the cultural and social structure that the foundation created on the island was emphasized by explaining how 61 foundations served as a source of finance on the island of Rhodes during the Ottoman period, their mutevellies and expenditure items, debts and income items.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Rhodes Island, Foundation, Mutevelli, Philanthropy

Rodos Adası’nda Para Vakıfları

Öz

Vakıflar ,Osmanlı Devleti’nde kuruluş döneminden beri fethedilen bölgelerde ve çeşitli mevkilerde ele geçen yerlerin İslamlaşması adına Müslümanlar tarafından meydana getirilmiştir. Bu kurumların oluşturulmasında İslami amaçlarla hayır düşüncesi hakim olmuş, meydana getirilen vakıf eserleriyle şehirlerdeki birçok belediye hizmetine devlet masraf yapmadan sahip olmuştur.Adada bir yıl süreyle hizmet veren cami,mescit,medrese,su yolu,kuyu gibi farklı unsurları barındıran birçok sosyal vakfın içeriği açıklanmıştır. İmam ,hatip, müzezzin,müderris, mütevvellli gibi dini hizmetli ve görevlilerin maaşları bu hayırsever kişilerin kurduğu vakıflar aracılığıyla verilmiştir. Ada üzerinde ağa,sultan, şeyh, efendi, bey ünvanına sahip ümera ve ülemadan oluşan kurucular yanında; normal reaya arasından şahısların kurduğu vakıflara yer verilmiştir. Toplam 61 adet vakfın 48 ‘i reaya tarafından kurulmuştur. Defterden vakıfların genel ihtiyaçlarının nasıl karşılandığını ; bazı vakıfların şahıslara borç verdiğini ,bazılarının da çeşitli mezheplere ait tarikat ve şehylere ücret ayırdığını izleyebildik.Vakıfların bazılarının tarikatlarla olan bağlantıları görülmüştür. Murat Baba (Reis )’in Bektaşi olduğunu Evliya Çelebi’nin verdiği bilgilerden öğreniyoruz. Makalemizde Rodos Adası üzerinde Osmanlı döneminde bir finansman kaynağı olarak 61 adet vakfın ne şekilde hizmet verdiği, mütevellisi ve harcama kalemleri,borçları ve gelir kalemleri açıklanarak, vakfın ada üzerinde meydana getirdiği kültürel ve sosyal yapının işlevi üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Rodos Adası, Vakıf, Mütevelli, Hayırseverlik

Kaynakça

• Gökbilgin, M. Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,1977.
• Cuinet Vital, La Turquie D 'Aise Paris, Yay. E. Leroux, Cilt 1,France, 1892.
• Çelik, B. - Ünen, U., XVIII. Yüzyılda Rodos’un Sosyo-Ekonomik, Dinî ve Kültürel Durumu . Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 2 (2) , 2015,ss. 52-73.
• Çelikkol, Zeki, Rodos’taki Türk Eserleri ve Tarihçe,Ankara , TTK, 1992.
• Erdoğru, M .Akif,” The Island of Rhodes under Ottoman Rule , Military, Stuation, Population ,Trade an Taxation “Arab Historical Review For Ottoman Studies ,October , 1996,ss.29-41.
• Erdoğru, M. A. ,“Rodos Adası’ndaki Osmanlı Evkafı (1522-1711)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XV, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını: İzmir, 2000,ss. 9-30.
• Ertem, Adnan, “Osmanlı’dan Günümüze Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 36, 2011, ss. 25-65.
• Genç, Mehmet , “Klâsik Osmanlı Sosyal-İktisadî Sistemi ve Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 42, 2014,ss. 9-18.
• Gökbilgin, M. Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,1977.
• İşbilir, Ö,” Kalebend”, TDVİA, C. EK-2, 2016,ss.5-7.
• Kodaman, B.” Vakfın Sosyal Yönü”, Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3,Samsun, 1988,ss.1-4.
• Köprülü, Fuat , “L’insitution de Vakf”, Vakıflar Dergisi, Ankara Cilt:2., 1942,ss.5–12,.