Bir Türkçe Kur’ân Sözlüğü Çalışması: Hasîrîzâde Mehmed Elif Efendi’nin “En-Nûru’l-Furkân” Adlı Eseri

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 138 - 144, 29.07.2021

Adem Görmüş

Öz

Kur’ân’ın anlaşılması güç olan kelimeleri hakkındaki çalışmalar erken dönemde başlamıştır. Bu ilmin kurucusunun İbn Abbâs (ö. 68/687-88) olduğu kabul edilir. Başlangıçta tefsir ilmi içerisinde beliren bu faaliyet zamanla müstakil bir alana dönüşerek daha sonraları ulumu’l-Kur’ân’ın bir kolunu oluşturmuştur. Garîbu’l-Kurân veya Garâibu’l-Kur’ân olarak bilinen bu ilim dalında çok sayıda eser yazılmıştır. Türk halkının Kur’ân-ı Kerim’i anlama konusundaki çalışmaları da İslam’a girmelerinin ardından başlamıştır. İlk olarak satır arası Kur’ân tercümeleriyle başlayan bu serüven günümüzde yüzlerce meâl ve onlarca tefsir kitabının yazılmasını sağlamıştır. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından bir Osmanlı âlimi Hasîrîzâde Mehmed Elîf Efendi (ö. 1927)’nin en-Nûru’l-Furkân adlı çeviri yazı- tıpkıbasım şeklinde neşredilen eseri Garâibu’l-Kur’ân sahasında öne çıkmaktadır. Bu çalışma, eserin Türk Dili ve Kültürü açısından önemine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Garîbu’l-Kur’ân, Tercüme, Sözlük.

Kaynakça

• Demir, M. (2020). Kur’ân’ın Aanlaşılmasında Garîbu’l-Kur’ân’ın Yeri (Kurtubî Tefsiri Örneği) [Doktora Tezi]. Harran Üniversitesi.
• Ebu Ya’lâ, A. b. A. el-Mevsılî. (1984). Müsned Ebî Ya’lâ (1. bs). Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs.
• Gürcan, A. (2008). Hasîrîzâde Elif Efendi ve En-Nûru’l-Furkan isimli Kur’an sözlüğü (Elif ve Bâ Babları) [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Hasîrîzâde Elif Efendi, M. (2015). En- Nûru’l-furkân fî şerhi lugati’l-Kurʼân (M. Koç & E. Tanrıverdi, Ed.). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• İbn Atiyye, E. M. A. b. G. el-Endelusî. (1993). El-Muharraru’l-veciz fî tefsiri’l-Kitâbi’l-Azîz (1. bs, C. 1-5). Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• İnan, A. (1961). Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme. Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Kurt, H. (2003). Hasirizade Mehmed Elif Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Sicistânî, E. B. M. b. U. (2010). Garîbu’l-Kur’ân (2. bs). Dâru Kuteybe.
• Yazır, M. H. (2016). Hak Dini Kur’ân Dili (Tıpkıbasım) (2. bs). Diyanet İşleri Başkanlığı.