Bektaşiliğe Ait Bir İkrar Erkânnâmesi: “Erkân-ı Sultân Abdal Mûsâ”

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 77 - 89, 21.12.2021

Kenan Ziya Taş

Öz

Abdalan-ı Rum zümresinden sayılan Abdal Musa, Bursa’nın fethinden önce Buhara’dan gelen kırk abdal arasında gösterilir. Orhan Gazi zamanında gazalara katılmış daha sonra Teke civarına yerleşmiştir. Tekkesi ve türbesi, Antalya'nın Elmalı ilçesine bağlı Tekke (Teke) köyündedir. Onun birkaç şiiri ve Nasihatname adlı kısa bir risalesi günümüze kadar ulaşmıştır. Kısaca erkân, Babagan Bektaşiliği'nde “tarikat kurallarında ve ibadetlerinde yerine getirilmesi gereken tören kısımlarıdır. Ayrıca ayn’ül cemde yerine getirilmesi gereken on iki hizmetin her biri erkân olarak adlandırılır. Bunların anlatıldığı eserlere “erkânnâme” denilir. Bu yazıda, Ankara’da bulunan Milli Kütüphane’de Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi’nde bulunan Erkân-ı Sultân Abdâl Musa’ kısaca değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bektaşi, erkanname, Abdal Musa, ikrar, erkân

Kaynakça

• Akçay, İlhan (1972). “Abdal Musa Tekkesi”, VII. Türk Tarih Kongresi. Kongreye Sunulan Bildiriler c. I. Ankara 25-29 Eylül 1970: 360-373.
• Alay, Okan (2019). “Velilik ve Keramet Bağlamında Abdal Musa’nın Gerçek ve Menkıbevi Hayatı-Şahsiyeti”, TARR: Turkish Academic Research Review IV/2: 267-278.
• Âşık Paşazade (2003). Osmanoğulları'nın Tarihi. İstanbul: K Kitaplığı.
• Cebecioğlu, Ethem: (2005). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları.
• Doğan, Sadık (1999). “Abdal Musa Erkânı”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi VI/10:115-138.
• Doğan, Sadık (2001). “Abdal Musa'da İkrar Nedir?”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi VII/18:251-267.
• Güzel, Abdurrahman (1999). Abdal Musa Velâyetnamesi, Ankara: TTK Yayınları.
• Kaplan, Doğan (2008). Buyruklara Göre Kızılbasşlık, Doktora Tezi, Konya Selçuk Üniversitesi.
• Köprülü, Orhan F. (1988). “Abdal Musa”, TDV İslâm Ansiklopedisi, 1/64-65, İstanbul: TDV Yayınları.
• Noyan, Bedri (2010). Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik Cilt 8. Ankara: Ardıç Yayınları.
• Oytan, M. Tevfik: (1956). Bektaşiliğin İçyüzü: Dibi. Köşesi. Yüzü ve Astarı Nedir?. İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi.
• Özdemir, Ali Rıza (2021). “Alevi-Bektaşi Yolunda Anlam ve Özellikleriyle ‘Erkan’ Kavramı”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBARD) 37: 111-130.
• Özmen, İsmail (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi c. 1. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Soyyer, A. Yılmaz (2019). Hünkâr: Ansiklopedik Bektaşilik Sözlüğü. İstanbul: Post Yayınları.
• Şahin, Ali Rıza (2002). “Muhammed Ali Cemaatinde Abdal Musa Cem Erkânı”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi VIII/23: 181-236.
• Teber, Ömer Faruk (2009). “Bektaşi Dervişinin Yol Haritası: Bektaşi Erkannâmeleri”, Doğumunun 800. Yıldönümünde Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, Nevşehir, 17-18 Ağustos 2009: 359-371.
• Yaman, Mehmet (2001). Alevilik: İnanç, Edeb, Erkan. İstanbul: Garipdede Türbesi Koruma Onarma ve Yaşatma Derneği Yayınları.