Orta Çağ Avrupa’sında Temizlik ve Hijyen

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 163 - 183, 07.07.2022

Ebru Emine Oğuz

Öz

XI. yüzyıldan itibaren Avrupa'da şehirler sayı ve yüzölçümü olarak büyüdükçe, temizlik ve hijyen konuları giderek daha fazla sorun yaratmaya başlamıştır. Büyük kentlerin çoğunun, ticareti kolaylaştırmak maksadıyla nehir veya kıyı şeritlerinin yakınında kurulması eğilimi, söz konusu problemleri nispeten azaltsa da, bu kez de tatlı su ve atık sorunları ortaya çıkmıştır. Nüfusu giderek artan kentlerde, bilhassa atık yönetimindeki eksiklikler, bir yandan salgın hastalıkların yayılmasına, öte yandan ise bazı enfeksiyon hastalıklarının görülmesine yol açmıştır. Ancak tüm bu olumsuzluklara halk tepkisiz kalmamış; neticesinde ise başta İskoçya olmak üzere İtalya, İngiltere gibi bazı Avrupa ülkelerinde çeşitli önlemler alınmış ve yaptırımlar uygulamaya konulmuştur. Kişisel temizlik hususunun da, hiç kuşkusuz ki yaşanan sıkıntılardaki yadsınamaz ölçüde büyük olmuştur. Bununla birlikte akan suyun çok nadir olduğu göz önünde bulundurularak, bir kuyu ya da yakınındaki su kaynağından bir kova dolusu su almanın fiziksel çaba gerektirmesi, her gün banyo yapmanın çoğu insan için uygun bir seçenek olmaması noktasında pek de şaşırtıcı değildir. Tüm bunlara karşılık, manastırlar ve elit tabaka arasında ise temizlik ve hijyen konusu, sıradan halka nazaran daha elverişlidir. Yabancı kaynaklar kullanılarak hazırlanan bu makalemizde, Orta Çağ boyunca kişisel, dolayısıyla da toplumsal temizlik ve hijyen konuları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orta Çağ, Avrupa, Temizlik, Hijyen, Su

Kaynakça

• AJITA, Rajkumari (2015), “Galen and His Contribution to Anatomy: A Review”, Journal of Evolution of Medical and Dental Sciences 4 (26), pp. 4509-4516.
• Ancient Laws & Customs of the Burghs of Scotland (1868), ed. Cosmo Nelson Unnes, Vol. 1, 1124-1424, Printed for the Scottish Burghs Records Society, Edinburgh.
• ARNDT, Brtty (2020), “Medieval and Post-Medieval Urban Water Supply and Sanitation”, De Gruyter, pp. 213-227.
• CIPPOLA, Carlo M. (1980), Before the Industrial Revolution: European Society and Economy 1000-1700, W. W. Norton and Company, London.
• Evolution of Sanitation and Wastewater Technologies through the Centuries (2014), ed. A. N. Angelakis and J. B. Rose, Iwo Publishing.
• EWERT, Christian Ulf (2007), “Water, Public Hygiene and Fire Control in Medieval Towns: Facing Collective Goods Problems while  Ensuring the Quality of Life”, Historical Social Research, Vol. 32, No. 4, pp. 222-251.
• FELLMETH, Aaron X. & Maurice Horwitz (2009), Guide to Latin International Law, Oxford University Press, New York.
• Fundementals of Medieval and Early Modern Culture (2017), Bodily and Spiritual Hygiene in Medieval and Early Modern Literature, ed. Albrecht Classen, Vol. 19, De Gruyter.
• GODDARD, Richard (2004), Lordship and Medieval Urbanisation, Coventry, 1043-1355, The Royal Historical Society, The Boydell Press, United Kingdom.
• “The Great Famine and the Black Death 1315-1317, 1346-1351, Lectures in Medieval History, ed. Dr. Lynn H. Nelson, https://www.vlib.us/medieval/lectures/blackdeath
• JØRGENSEN, Dolores Marie (2008), Private Need, Public Order: Urban Sanitation in Late Medieval England and Scandinavia, A Dissertation presented to the Graduate Faculty of the University of Virginia in Candidacy for the Degree of Doctor of Philosophy, United States of America.
• KLEINSCHMIDT, Harald (2005), Perception and Action in Medieval Europe, Boydell & Brewer.
• LANGMEAD, Donald & GARNAUT, Christine (2001), Encyclopedia of Architectural and Engineering Feasts, ABC-CLIO, Santa Barbara, California.
• LÜCK, Heiner (2014), “Aspects of Transfer of Saxon-Magdeburg Law to Central and Eastern Europe”, Rechts Geschichte, pp. 79-89.
• NEWMAN, Paul B. (1961), Daily Life in the Middle Ages, Mc Farland & Company, Inc., Publishers, Jefferson, North Carolina, London.
• “Roman Legal Tradition and the Compliation of Justinian” (2007), The Robbins Collection, pp. 1-7.
• ROUCH, D. A. (2019), “Industrial Development in Coventry UK: A Regional Case Study”, Working Paper No. 3, Clatenden Policy & Strategy Group, Melbourne, Australia, pp. 1-22.
• SQUATRITI, Paolo (2002), Water and Society in Early Medieval Italy, AD 400-1000, Cambridge University Press.
• THORNDIKE, Lynn (1928), “Sanitation, Baths, and Street-Cleaning in the Middle Ages and Renaissance”, Speculum, Medieval Academy of America, Vol. 3, No. 2 (Apr., 1928), pp. 192-203.
• THURLKILL, Mary (2016), Sacred Scents in Early Christianity and Islam: Studies in Body and Religion, Roman & Littlefield.
• YANNOPOULOS, Stavros & KAIAFA-SAROPOULOU, Mina (2017), “History of Sanitation and Hygiene Technologies in the Hellenic World”, Journal of Water Sanitation and Hygiene for Development, pp. 163-180.
• ZUPKO, Ronald E. & LAURES, Robert A. (1996), Straws in the Wind: Medieval Urban Environmental Law-The Case of Northern Italy, Boulder, CO: Westview Press.