Birinci Dünya Savaşı sürecinde Osmanlı Devleti’nin sınırları içinde yaşayan Rumlar ve Ermeniler, iç ve dış güvenlik kaygılarının belirleyici olduğu bir çerçeve içinde imparatorluk sınırları dâhilindeki değişik yerlere sevk ve iskân edildiler. Bursa Sancağı’nda yaşayan Rumlar ve Ermeniler de yukarıda betimlenen uygulamaların bir parçası olarak yakın ve uzak bölgelere sevk ve iskân edildiler. Öte yandan ağırlığını Balkanlardan ve Ege Adaları’ndan gelenlerin oluşturduğu Müslüman göçmenler, Rum ve Ermenilerin yerlerine iskân edildiler. Merkezi otoritece planlanıp yürütülen bu demografik hareketlilik sırasında, ulaşım ve sevk edilenlerin geride bıraktıkları menkul ve gayrimenkullerin kullanımı konusunda ciddi sorunlar yaşanmıştır. Merkezi ve yerel yönetim gerçekleştirdikleri idari, mâlî ve hukuki düzenlemelerle söz konusu problemlere çözüm üretmeye çalışmışlardır. Osmanlı Devleti’nin yenilgisiyle sonuçlanan savaşın sonunda Bursa’dan farklı yerlere sevk ve iskân edilen Rumlar ile Ermenilerin bir bölümünün geriye dönmeleri, bunlara ait menkul ve gayrimenkullerinin iade edilmeleri ile sevk ve iskân sürecinde işlenen suçların yargılanmasını içeren, idari ve hukuki bir süreci başlatmıştır. Bu bağlamda Bursa’daki gayrimüslimlerin yerlerine ikame edilen Müslüman göçmenlerin yeniden iskânı, geriye dönenlerin eski konumlarına ulaştırılmaları ve tehcir esnasında gerçekleşen suçlara karışanların yargılanmasına ilişkin, yabancıların da dâhil olduğu yeni bir dönemin kapıları açılmıştır. Bununla birlikte savaş sonrası dönemde Bursa’nın demografik, ekonomik ve sosyo-kültürel yapısı önemli ölçüde Türkleşirken gayrimüslim topluluklar, Tanzimat’tan beri ipek endüstrisinin belirleyici olduğu kent ekonomisindeki hâkimstatülerini kaybettiler. Kurtuluş Savaşı söz konusu olguyu daha da pekiştirmiş ve ulus-devlet projesinin gerçekleştirilmesini kolaylaştıran türdeş bir toplumsal yapılanma, pek çok yerde olduğu üzere, Bursa’da da gerçekleşmiştir
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2008 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2008 Sayı: 23 |