COVID-19-Related Stress and Anxiety Levels of Individuals with Chronic Diseases: The Case of Karaman Province

Yıl 2022, , 286 - 297, 05.12.2022

Demet Çelik , Ayşe Türkmen

https://doi.org/10.38108/ouhcd.952646

Öz

Objective: This study was conducted to determine the stress and anxiety levels of individuals with chronic diseases during the COVID-19 pandemic.
Methods: The population of this descriptive and relational study consisted of individuals with chronic diseases living in Karaman. In the study, 211 participants were reached by snowball sampling method. Data were collected through a data collection form consisting of 54 questions.
Results: The mean age of the participants was 45.77±14.64 years. With COVID-19; more than half of the participants reported that hand washing (69.2%) and weight gain (64.9%) increased, their job opportunities (80.1%) and their presence in social environments (69.7%) decreased. It was determined that the participants' PSS and HAS mean scores were moderate. It was observed that some participants had higher levels of stress (women, hypertensive, having the disease, increasing the number of hand washing, decreasing family-friend meetings, sleep and nutrition, etc.) and self-efficacy (non-working, living with a disease, increasing family-friend meetings and sleep time, etc.) than others (p<0.05). In addition, it was determined that some factors such as non-working, follow the information of the Ministry of Health about the disease etc. increased the perception of health (p<0.05).
Conclusion: It has been revealed that the stress perception and anxiety levels of individuals with chronic disease are moderate and affected by many factors. For this reason, it is recommended to support individuals with chronic diseases (women, hypertensive patients, those who have had COVID-19 disease) with stress management issues, especially those with higher levels of stress and anxiety.

Anahtar Kelimeler

Anxiety, Chronic illness, Covid-19, Stress

Kronik Hastalığı Olan Bireylerin COVID-19 Kaynaklı Stres ve Anksiyete Düzeyleri: Karaman İli Örneği

Öz

Amaç: Bu çalışma, COVID-19 pandemi sürecinde kronik hastalığı olan bireylerin stres ve anksiyete düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişkisel türde yapılan bu çalışmanın evrenini Karaman’da yaşayan kronik hastalığı olan bireyler oluşturmuştur. Araştırmada kartopu örneklem yöntemi ile 211 katılımcıya ulaşılmıştır. Veriler 54 sorudan oluşan veri toplama formu aracılığı ile toplanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların yaşları ortalaması 45.77±14.64 yıl olup en fazla görülen kronik hastalıklar sırasıyla diyabet (%29.9) ve hipertansiyon (%26.1) olarak belirlenmiştir. COVID-19 ile birlikte meydana gelen değişimler değerlendirildiğinde; katılımcıların yarıdan fazlası el yıkama (%69.2) ve kilo alımında (%64.9) artış olduğunu, iş bulma ve çalışma durumunda (%80.1), sosyal ortamlarda bulunmalarının (%69.7) azaldığını bildirmiştir. Katılımcıların Algılanan Stres Ölçeği stres ve öz yeterlilik algısı ile Sağlık Anksiyetesi Ölçeği aşırı duyarlılık ve hastalıkların olumsuz sonuçları puan ortalamalarının orta değerde olduğu belirlenmiştir. Bazı katılımcıların stres (kadın, hipertansif, hastalığı geçiren, el yıkama sayısı artan, aile-arkadaş görüşmeleri, uyku ve beslenmesi azalan vb.) ve özyeterlik (çalışmayan, birlikte yaşadığı biri hastalığı geçiren, aile-arkadaş görüşmeleri, uyku süresi artan vb.) düzeyinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Ayrıca çalışmama, hastalık hakkında Sağlık Bakanlığı bilgilerini takip etme gibi bazı unsurların sağlık algısını arttırdığı saptanmıştır (p<0,05).
Sonuç: Kronik hastalığa sahip bireylerin stres algılarının ve anksiyete düzeylerinin orta düzeyde olduğu ve birçok faktörden etkilendiği ortaya konulmuştur. Bu nedenle özellikle stres ve anksiyete düzeyleri daha yüksek olan kronik hastalıklı bireylere (kadınlar, hipertansif hastalar, COVID-19 hastalığını geçirenler gibi) yönelik stres yönetimi konularında destek olunması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anksiyete, Covid-19, Kronik hastalık, Stres

Kaynakça

• Altundağ Y. (2021). Erken dönem COVID-19 pandemisinde COVID-19 korkusu ve psikolojik dayanıklılık. Ekev Akademi Dergisi, 85(25), 499-516.
• Artan T, Karaman M, Atak I, Cebeci F. (2020). COVID-19 salgınına yönelik algı ve tutumları değerlendirme ölçeği’ nin değerlendirilmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(2), 101-107.
• Aşkın R, Bozkurt Y, Zeybek Z. (2020). COVID-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi COVID-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19(37), 304-318.
• Aydemir Ö, Kırpınar I, Sati T, Uykur B, Cengisiz C. (2013). Sağlık Anksiyetesi Ölçeği’nin Türkçe için güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(4), 325-331. https://doi.org/10.4274/npa.y6383
• Bilge Y, Bilge Y. (2020). Koronavirüs salgını ve sosyal izolasyonun psikolojik semptomlar üzerindeki etkilerinin psikolojik sağlamlık ve stresle baş etme tarzları açısından incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23 (Ek 1), 38-51. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.66934
• Buana DR. (2020). Analisis perilaku masyarakat ındonesia dalam menghadapi pandemi virus corona (COVID-19) dan kiat menjaga kesejahteraan jiwa. Salam: Jurnal Sosial dan Budaya Syar-i, 7(3), 217-226. https://doi.org/10.15408/sjsbs.v7i3.15082
• Cao W, Fang Z, Hou G, Han M, Xu X, Dong J, Zheng, J. (2020). The psychological impact of the COVID-19 epidemic on college students in China. Psychiatry Research, 287, 112934. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112934
• Ekici E. (2020). COVID 19 pandemisi sürecinde yaşlı bireylerin bakım yönetimi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 145-152.
• Ekiz T, Ilıman E, Dönmez E. (2020). Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile COVID-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 139-154.
• Erbil N, Kahraman A, Bostan Ö. (2006). Hemşirelik öğrencilerinin ilk klinik deneyim öncesi anksiyete düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 10-16.
• Erdoğdu Y, Koçoğlu F, Sevim C. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde anksiyete ile umutsuzluk düzeylerinin psikososyal ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23 (Ek 1), 24-37. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.35403
• Eryılmaz A. (2009). Ergenlik döneminde stres ve başa çıkma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 20-37.
• Eskin M, Harlak H, Demirkıran F, Dereboy Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçe ’ye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. Yeni Sempozyum Dergisi, 51(3), 132-140.
• Evliyaoğlu O. (2020). Kronik hastalığı olan çocuklar ve COVID-19. Türk Pediatri Arşivi, 55(2), 93–94. Doi: 10.14744/TurkPediatriArs.2020.57805
• Gencer N. (2020). Pandemi sürecinde bireylerin koronavirüs (Kovid-19) korkusu: Çorum örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(4), 2687-2641.
• Göger S, Çevirme A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlik düzeyinin eğitim stresi üzerine etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(4), 306-313.
• Güloğlu B, Yılmaz Z, İstemihan YF, Arayıcı NS, Yılmaz S. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde bireylerdeki anksiyete ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Kriz Dergisi, 28(3), 135‐150
• Hekler EB, Lambert J, Leventhal E, Leventhal H, Jahn E, Contrada RJ. (2008). Commonsense illness beliefs. adherence behaviors. and hypertension control among African Americans. Journal of Behavioral Medicine, 31,391-400. https://doi.org/10.1007/s10865-008-165-4.
• Keskin A, Ünlüoğlu İ, Bilge U, Yenilmez Ç. (2013). Ruhsal bozuklukların yaygınlığı, cinsiyetlere göre dağılımı ve psikiyatrik destek alma ile ilişkisi. Nöropsikiyatri Arşivi, 50, 344-351.
• Lwanga SK, Lemeshow S. World Health Organization. (1991). Sample size determination in health studies: A practical manual. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665//40062
• Rossi R, Socci V, Talevi D, Mensi S, Niolu C, Pacitti F ve ark. (2020). COVID-19 pandemic and lockdown measures impact on mental health among the general population in Italy. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00790
• Sağlık Bakanlığı Günlük vaka sayıları. Erişim Tarihi:08.11.2020, COVID19.saglik.gov.tr.
• Sançar B, Ançel G, İlhan Erkal S. (2021). Acil serviste çalışan hemşirelerin öz etkililik-yeterlik inançları ile problem çözme becerilerinin araştırılması. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(2), 54-67.
• Shanmugaraj B, Balamurugan K. (2020). Perspectives on monoclonal antibody therapy as potential therapeutic intervention for Coronavirus Disease-19 (COVID-19). Asian Pacific Journal of Allergy and Immunology, 38(1), 10-18. https://doi.org/10.12932/AP-200220-0773
• Şahin M. (2019). Korku, kaygı ve kaygı (anksiyete) bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.
• Taş AM, Tortumlu M. (2021). Esnek çalışma ortamındaki çalışanlarda öz kontrol ve öz yönetim, içsel motivasyon ve mutluluk ilişkisine dair bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(31), 940-954.
• Townsend MC. (2016). Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliğinin temelleri. Çev. Ed: C. T. Özcan & N. Gürhan. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi, s.461.
• Türkiye’de COVID-19 etkilerinin toplumsal cinsiyet açısından değerlendirilmesi. Erişim Tarihi:10.12.2020, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int.
• Uçar A, Arslan Ş, Manap HS, Gürkan T, Çalışkan M, Dayıoğlu A ve ark. (2020). Türkiye’de COVID-19 pandemisinin monitörizasyonu için interaktif ve gerçek zamanlı bir web uygulaması: TurCOVID 19. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1), 154-155. https://doi.org/10.21673/anadoluklin.726347
• Yılbaş B. (2021). COVID-19 tanısı ile tedavi gören bireylerin iyileşme dönemi sonrasında psikiyatrik tanı açısından değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 24, 239-245. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.89156
• Yüce Erdoğan G, Muz G. (2021). COVID-19 pandemisinin yetişkinlerin diyet davranışları, fiziksel aktivite ve stres düzeyleri üzerine etkisi. Çukurova Med Journal, 46(1), 283-291. https://doi.org/10.17826/cumj.794585
• Zaki NF, Sidiq M, Qasim M, Aranas B, Hakamy A, Ruawis NA et al. (2020). Stress and psychological consequences of COVID‑19 on health‑care workers. Journal of Nature Science of Medicine, 3, 299-307. https://doi.org/10.4103/JNSM.JNSM_86_20
• Wang C, Pan R, Wan X, Tan Y, Xu L, Ho CS, Ho RC. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5), 1729. https://doi.org/10.3390/ijerph17051729