Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı Bireylerin Akılcı İlaç Kullanım Davranışları

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 10 - 20, 18.04.2021

Mekiye İlhanlı Yaramış Sevim Ulupınar

https://doi.org/10.38108/ouhcd.804379

Cited By: 4

Öz

Amaç: Araştırma, bir aile sağlığı merkezine kayıtlı bireylerin akılcı ilaç kullanımına yönelik davranışlarını belirlemeyi amaçlamaktadır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırmanın örneklemini 530 kişi oluşturdu. Veriler, sosyo-demografik özellikler ve ilaç kullanım davranışlarını içeren anket formu kullanılarak toplandı.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 34.6±10 yıldır; %72.6’sı kadın, %29.4’ü lise mezunudur. Katılımcıların %68.1’i akılcı ilaç kullanımı kavramını duymadığını belirtmiştir. Katılımcıların, %75.3’ü yakınlarının tavsiyesiyle ilaç kullanmadığını, %71.2’si ilaçların kullanma talimatını okuduğunu ifade etmiştir. Katılımcıların %76.8’i evde ilaç bulundurduğunu ve en fazla ağrı kesici (%92.5) bulundurduğunu, %78.1’i ilaçları kullanma talimatına uygun koşullarda sakladığını, %61.1’i kullanılmayan ilaçları isteyen tanıdıklarına verdiğini, %40.2’si çöpe/tuvalete attığını belirtmiştir.
Sonuç: Gelir durumu asgari ücretin altında olanlar, ilaçları ücretli temin etmede daha çok sorun yaşamaktadır. Akılcı ilaç kullanımı kavramı üniversite mezunları ve kronik hastalığı olanlar tarafından daha fazla bilinmektedir. Kadınlar ilaçların kullanma talimatını daha fazla okumaktadır. Okur-yazarlar ilaçlar hakkında hekim tarafından daha az bilgilendirilmektedir, ilkokul mezunları ilaç dozunda kendine göre değişiklik yapmaktadır. Akılcı ilaç kullanımı konusunda toplumun bilgilendirilmesi ve farkındalık çalışmalarının sürdürülmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı, Aile sağlığı merkezi, birey, ilaç

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Rational Drug Use Behaviors of Individuals Registered with a Family Health Center

Öz

Objective: The study aims to determine the behaviors of individuals enrolled in a family health center towards rational drug use.
Methods: 530 people constituted the sample of the descriptive research. The data were collected using a questionnaire including socio-demographic characteristics and drug use behaviors.
Results: The average age of the participants is 34.6±10 years; 72.6% of them are women, 29.4% of them are high school graduates. 68.1% of the participants did not hear the concept of rational drugs use. 75.3% of the participants did not use drugs with the advice of their relatives, and 71.2% read the instructions for use of the drugs. 76.8% of the participants stated that they had medicines at home and the most painkillers (92.5%), 78.1% of them stated that they kept the medicines in accordance with the instructions for use. 61.1% of the participants stated that they gave unused drugs to their acquaintances who wanted them, 40.2% of them said that they threw them in the trash/toilet.
Conclusion: Those whose income is below the minimum wage have more problems in obtaining medicines for a fee. The concept of rational drug use is more familiar to university graduates and those with chronic diseases. Women read more on the instructions for use of the drugs. Those who are literate are less informed about drugs by their physicians, primary school graduates make changes in their drug dosage. It was concluded that the society should be informed more about rational drug use and awareness studies should be continued.

Anahtar Kelimeler

Rational Drug Use, Family health center, Individual, Drug

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akıcı A. (2013). Akılcı İlaç Kullanımı. 1. Baskı, Ankara, T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Yayını, s. 8-21.
• Akıcı A, Alp Fİ, Ayanoğlu Dülger G, Elçioğlu K, Gümüşel B, Gündüz Ö ve ark. (2009). Serbest eczanelerde ilaç sunumu sürecinde karşılaşılan sorunlar: Akılcı ilaç kullanımı yönünden değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 29(1), 75-80.
• Akıcı A, Kalaça S. (2013). Topluma Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı. 1. Baskı, Ankara: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, SGK Yayın No: 92. s. 17-19.
• Akıcı A, Kalaça S, Uğurlu MÜ, Çalı Ş, Oktay Ş. (2001). Pratisyen hekimlerin yaşlılarda akılcı ilaç kullanımı alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Geriatri, 4(3),100-105.
• Akıcı A, Mollahaliloğlu S, Özgülcü Ş, Dönertaş B, Alkan A. (2015). Birinci basamak sağlık merkezlerine ve devlet hastanelerine başvuran hastaların aldıkları sağlık hizmetinin akılcı ilaç kullanımı açısından değerlendirilmesi. Turkish Family Psycisian, 6(1), 30-39.
• Akıcı A, Ulupınar S. (2013). Hemşire ve Diğer Sağlık Çalışanları İçin Akılcı İlaç Kullanımı. 1. Baskı, Ankara: T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, SGK Yayın No: 104. s. 13, 30-31.
• Aksoy M, Alkan A, İşli F. (2015). Sağlık Bakanlığı’nın akılcı ilaç kullanımını yaygınlaştırma faaliyetleri. Türkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics, 3(1); 19-26.
• Altındiş S. (2017). Akılcı ilaç kullanımına sistematik bir bakış. J Biotechnoland Strategic Health Res, 2; 34-38.
• Beggi B, Aşık Z. (2019). Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların akılcı ilaç kullanımı yönünden değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 19(2), 251-260.
• Bilgili N, Karatay G. (2005). Sait Yazıcı sağlık ocağı bölgesinde yaşayan bireylerin ilaç tüketimi ile ilgili bazı uygulamalarının değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 39-48.
• Gökçe T. (2017). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran hastaların antibiyotik kullanımı konusundaki davranış ve bilgi düzeylerinin araştırılması. (Uzmanlık Tezi). Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Denizli.
• Gürhan B. (2016). Bir üniversite hastanesine başvuran hastaların akılcı ilaç kullanım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. (Uzmanlık Tezi). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Ankara. Ekenler Ş, Koçoğlu D. (2016). Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(3):44-5.
• Erdoğdu T, Karataş Y, Kıroğlu O, Sürmelioğlu N. (2015). Akılcı olmayan ilaç kullanımını önlemeye yönelik tedbirler, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 24(4), 452-462.
• Erol H, Özdemir A. (2014). Türkiye’de sağlık reformları ve sağlık harcamalarının değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(1); 9-34.
• Hatipoğlu S, Özyurt Cengiz B. (2016). Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 1-8.
• Holloway K, Van Dijk L. (2011). The World medicines situation 2011 rational use of medicines. (3rd ed) Geneva: Word Health Organization.
• Karataş Y, Dinler B, Erdoğdu T, Ertuğ P, Seydaoğlu G. (2012). Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’ne başvuran hasta ve hasta yakınlarının ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 37(1): 1-8.
• Kotwani A, Holloway K. (2011). Trends in antibiotic use among outpatients in New Delhi, India. BMC Infectious Dis, 11, 99.
• Mahmood A, Elnour AA, Abdel Azim A, Nageeb H, Shehab A, Bhagavathula AS. (2015). Evaluation of rational use of medicines (RUM) in four government hospitals in UAE. Saudi Pharmaceutical Journal, 24(2):189-196.
• Mollahaliloğlu S, Özgülcü Ş, Alkan A, Öcül HG. (2011). Toplumun akılcı ilaç kullanımına bakışı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayın No: 856.
• Oğuz E, Alaşehirli B, Demiryürek AT. (2015). Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nde yatan hastaların akılcı ilaç kullanımı ile ilgili davranışlarının değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(2), 240-254.
• Oktay Ş. (2006). Akılcı ilaç kullanımının genel ilkeleri. Turkish Journal of Geriatrics Özel Sayı, 15-18.
• Özçelikay G. (2001). Akılcı ilaç kullanımı üzerine bir pilot çalışma. Ankara Ecz. Fak. Dergisi, 30(2), 9-18.
• Palaz Türker Ö. (2017). Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi polikliniklerine başvuran hastaların polifarmasi ve akılcı ilaç kullanım durumları. (Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Ankara.
• Pınar N. (2010). Adana ilindeki insanların ilaç kullanım alışkanlıkları. (Uzmanlık Tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı, Adana.
• Şendir M, Çelik Z, Güzel E, Büyükyılmaz F. (2015). Aile sağlığı merkezlerine başvuran bireylerde akılcı ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(1), 15-22.
• Ulupınar S, Akıcı A. (2015). Hemşirelik uygulamalarında akılcı ilaç kullanımı. Turkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics, 3(1), 84-93.
• Utli H, Turan M. (2020). 0-12 yaş arası çocuğa sahip ebeveynlerin akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumlarının incelenmesi. EGEHFD, 36(2), 87-95.
• Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. (2011). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Tıp Dergisi, 38(4), 458-465.
• Yılmaz M, Ariç Z, İltuş Kırbıyıkoğlu F, Kurşun B. (2014). Bir diş hekimliği fakültesi hastanesine başvuran bireylerin akılcı ilaç kullanımlarının belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 39-47.
• Yılmaz M, Güler N, Güler G, Kocataş S. (2011). Bir grup kadının ilaç kullanımı ile ilgili bazı davranışları: Akılcı mı? Cumhuriyet Medical Journal, 33(3), 266-277.
• 2019 Bütçesine Genel Bakış. Erişim tarihi: 25.09.2020, http://www.sbb.gov.tr/saglik/