Yetişkin Bireylerde Kanser Bilgi Yükü ve Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 677 - 684

İlknur Göl , Serap Açıkgöz

https://doi.org/10.38108/ouhcd.1398353

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, yetişkin bireylerde kanser bilgi yükü ve kanser taramalarına yönelik tutum arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Yöntem: Kesitsel tipteki çalışma, İç Anadolu Bölgesinde bir il merkezindeki iki aile sağlığı merkezine başvuran 243 bireyle yürütüldü. Veri, Ocak-Mayıs 2022 tarihleri arasında, Sosyo-demografik Özellikler Bilgi Formu, Kanser Bilgi Yükü Ölçeği ve Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği aracılığıyla toplandı. Veri değerlendirmede tanımlayıcı istatistiksel metotlar, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis-H testi ve Spearman Korelasyon Analizi uygulandı.
Bulgular: Katılımcıların %74.9’unun Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezi’ni bilmediği ve yeterli bilgiye sahip olmadığı, %49.8’inin kanser tarama programlarını bilmediği, %70’inin şimdiye kadar herhangi bir kanser taraması yaptırmadığı belirlendi. Katılımcıların Kanser Bilgi Yükü Ölçeği puan ortalaması 18.98±4.08, Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği puan ortalaması 68.78±10.48’dir. Kanser Bilgi Yükü Ölçeği ile Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olmadığı saptandı (p>0.05).
Sonuç: Katılımcıların kanser taramalarının yapıldığı yer ve kanser taramaları hakkında bilgi düzeyleri düşüktür. Ayrıca, kanserle ilişkili aşırı bilgi yükü ve kanser taramalarına yönelik olumlu tutumları orta düzeyde olup her iki değişken arasında ilişki belirlenmemiştir. Bireylerin kanserden korunmaya yönelik doğru ve güvenilir bilgilere sahip olmasını, erken tanı ve tedaviye yönelik uygulamalarının olumlu yönde gelişmesini sağlamak amacıyla sağlık profesyonelleri gerçek ve tutarlı bilgilerin sunulacağı eğitim müdahaleleri uygulamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi yükü, Kanser, Kanser tarama, Yetişkin

Association between Cancer Information Overload and Attitudes towards Cancer Screening in Adult Individuals

Öz

ABSTRACT
Objective: To determine the relationship between cancer information overload and attitudes towards cancer screening in adults.
Methods: The cross-sectional study was conducted with 243 adults who applied to two family health centers in a provincial center in the Central Anatolia Region between January and May 2022. Data were collected between January and May 2022 through the Socio-demographic Characteristics Information Form, Cancer Information Overload Scale” and “Attitude Scale for Cancer Screening”.
Results: 74.9% of the participants did not know the Cancer Early Diagnosis and Screening Center and did not have sufficient information, 49.8% did not know cancer screening programs, and 70.0% had not had any cancer screening yet. The mean score of the Cancer Information Load Scale is 18.98±4.08, and of the Attitude Scale Towards Cancer Screenings is 68.78±10.48. It was determined that there was no statistically significant relationship between the Cancer Information Load Scale and the Attitudes Towards Cancer Screening Scale scores (p>0.05).
Conclusion: Participants' level of knowledge about where cancer screenings are performed and about cancer screenings is low. In addition, cancer-related information overload and positive attitudes towards cancer screenings were moderate, and no relationship was found between both variables. In order to ensure that individuals have accurate and reliable information about cancer prevention and that their practices for early diagnosis and treatment develop positively, health professionals should implement educational interventions that provide real and consistent information.
Keywords: Adults, cancer, cancer screening, information overload

Anahtar Kelimeler

Adults, Cancer, Cancer screening, Information overload

Kaynakça

• Al-Hammadi FA, Al-Tahri F, Asma Al-Ali, Nair SC, Abdulrahman M. (2017). Limited understanding of pap smear testing among women, a barrier to cervical cancer screening in the United Arab Emirates. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 18(12), 3379-3387.
• American Cancer Society. Cancer Facts & Figures 2023. Atlanta: American Cancer Society; 2023. Erişim tarihi: 15.11.2023. https://www.cancer.org/content /dam/cancer-org/research/cancer-facts-and-statistics/annual-cancer-facts-and-figures/2023/2023-cancer-facts-and-figures.pdf
• Babaoğlu A, Büyüközmen E, Fatma C. (2021). İzmir’de toplumda kanser tarama testleri farkındalığı ve bireylerin kanser tarama testlerine katılımını etkileyen faktörler. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 5(2), 173-181.
• Bayçelebi G, Aydın F, Gökosmanoğlu F, Tat T, Varım C. (2015). Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. Journal of Human Rhythm 1(3), 90–94.
• Chae J. (2016). Who avoids cancer information? Examining a psychological process leading to cancer information avoidance. Journal of Health Communication, 21, 837–844. https://doi.org/ 10.1080/10810730.2016.1177144
• Cullati S, Charvet-Bérard AI, Perneger TV. (2009). Cancer screening in a middle-aged general population: factors associated with practices and attitudes. BMC Public Health 9,118. https://doi.org/10.1186/1471-2458-9-118
• Çürük GN, Kaçmaz HY. (2017). Kolorektal kanserden korunma ve hemşirenin sorumlulukları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 224-233.
• Değer MS, Zoroğlu G. (2021). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranlarda sağlık okuryazarlığı ile kanser bilgi yükü ilişkisi. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 26(1), 108-117. https://doi.org/10.21673/anadoluklin.760739
• Doğan MD, Kurt S, Ertin B. (2023). The correlation between individuals’ attitudes toward cancers creening, cancer information overload, and healthy life awareness: a cross-sectional study. Journal of Public Health, 1-6. https://doi.org/10.1007/s10389-023-01852-1
• Erdem SS, Yılmaz M, Yıldırım H, Mayda A, Bolu F, Durak AA, Şener Ö. (2017). Düzce’de yaşayanların kanser ve kanser risk faktörleri hakkında bilgi düzeyi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 7, 1–10. Ersin F, Kıssal A, Polat P, Koca B, Erdoğan M. (2017). Perception of female medical personnel toward cervical cancer and the affecting factors. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 18, 31–43
• Uğur HG, Aksoy Derya Y, Yılmaz Yavuz A, Şılbır MF, Öner A. (2019). Aile sağlığı merkezlerine başvuran 30-70 yaş grubu kadınların ulusal kanser taramalarına yönelik bilgi tutum ve davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde bir il örneği. STED, 28(5), 340-352. Göl İ, Erkin Ö. (2019). Yetişkinler kanser tarama programları hakkında ne biliyor? Türkiye Aile Hekimliği ve Birinci Basamak Dergisi, 13(2), 167-176.https://doi.org/10.21763/tjfmpc.569706
• IARC. Global Cancer Observatory. CancerToday 2020. Erişim tarihi: 16.11.2023, https://gco.iarc.fr/today/ data/factsheets/populations/900-world-fact-sheets. pdf
• İnci FH, Başkale, H, Ak PS. (2019). Kanser Bilgi Yükü Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik-güvenilirlik çalışması. Cukurova Medical Journal, 44, 127-135. https://doi.org/10.17826/cumj.423997
• Jensen JD, Carcioppolo N, King AJ, Scherr CL, Jones CL, Niederdieppe J (2014). The cancer information overload (CIO) scale: Establishing predictive and discriminant validity. Patient Education Counseling, 94, 90–96. https://doi.org/10.1016/j.pec.2013.09.016
• Jensen JD, Shannon J, Iachan R, Deng Y, Kim SJ, Demark-Wahnefried W, Shete S. (2022). Examining rural-urban differences in fatalism and information overload: Data from 12 NCI-Designated Cancer Centers. Cancer Epidemiol Biomarkers Prevention, 31(2), 393-403. https://doi.org/10.1158/1055-9965. EPI-21-0355
• Karasar N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri: kavramlar, teknikler ve ilkeler. Ankara: Nobel Yayınevi. Kelly B, Hornik R, Romantan A, et al (2010) Cancer information scanning and seeking in the general population. Journal of Health Communication, 15(7), 734–753. https://doi.org/10.1080/10810730.2010 .514029
• Kim K, Lustria ML, Burke D, Kwon N. (2007). Predictors of cancer information overload: findings from a national survey. Information Research, 12, 4.
• Kim S, Hwang J. (2016). Assessment of trends in socio economic inequalities in cancer screening services in Korea, 1998–2012. International Journal for Equity in Health Equity, 15, 30. https://doi.org/10.1186/s12939 -016-0319-7 Majidi S, Salimzadeh S, Khazaee-Pool M, Sadjadi A, Salimzadeh H, Delavari A. (2017). Cancer screening awareness and practice in a middle income country; a systematic review from Iran. Asian Pacific Journal Cancer Prevention 18(12), 3187–3194. https://doi.org/10.22034/APJCP.2017.18.12.3187
• Niederdeppe J, Lee T, Robbins R, Kim HK, Kresovich A, Kirshenblat D. (2014). Content and effects of news stories about uncertain cancer causes and preventive behaviors. Health Communication, 29, 332–346. https://doi.org/10.1080/10410236.2012.755603
• Öztoprak FS, Ege E (2021). Kadın işçilerin kanser bilgi yükü ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları ilişkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(2), 141-156. https://doi.org/10.53490 /egehemsire.809621
• Ramaiah R, Jayarama S. (2018). Knowledge, attitude and practices about cervical cancer among rural married women: A cross sectional study. International Journal of Community Medicine Public Health, 5(4), 1466-1470.
• Serçekuş P, Gencer H, Özkan S. (2020). Finding useful cancer information may reduce cancer information overload for Internet users. Health Information& Libraries Journal, 37(4), 319-328.
• Tekpınar H, Aşık Z, Özen M. (2018). Evaluation of the patients who apply to family medicine policlinic. Turkish Journal Family Practice 22(1), 28–36. https://doi.org/10.15511/tahd.18.00128
• Öztürk ENY, Uyar M, Şahin, TK. (2020). Development of an attitude scale for cancer screening. Turkish Journal of Oncology, 35, 394-404. https://doi.org/10.5505/tjo.2020.2341