Aytül Akal’ın çocuk kitaplarının eğitsel iletiler açısından incelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 110 - 123, 31.12.2019

Abdullah Tekin , Kadir Kaan Büyükikiz

https://doi.org/10.35233/oyea.662748

Cited By: 6

Öz

Özet
Bu araştırmanın amacı, Aytül Akal’ın çocuk kitaplarını eğitsel iletiler açısından incelemektir. Araştırmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden doküman (belge) incelemesidir. Araştırmada örneklem seçiminde rastgele örneklem yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada Aytül Akal’ın 8 masal, 8 öykü ve 8 roman kitabı rastgele örneklem metoduyla seçilmiştir. Belirlenen yapıtlar doküman incelemesi ilkeleri doğrultusunda eğitsel iletileri, bu iletilerin sunuluş biçimleri ve amaçları bakımından sınıflandırılmıştır. İncelenen kitaplarda tespit edilen eğitsel iletiler sunuluş biçimlerine göre “Doğrudan Aktarılan İletiler (Açık İletiler)”ve “Dolaylı Yoldan Aktarılan İletiler (Örtük İletiler)” şeklinde sınıflandırılmıştır. Sunuluş biçimlerine göre dolaylı/doğrudan aktarılan iletiler şeklinde tasnif edilen iletiler amaçlarına göre ise 1.Kişisel Gelişimi Destekleyen Eğitsel İletiler, 2.Toplumsal Gelişimi Destekleyen Eğitsel İletiler, 3.Ulusal Düşüncenin Gelişimini Destekleyen Eğitsel İletiler, 4.Çevre Bilinci Gelişimini Destekleyen Eğitsel İletiler, 5. Evrensel Düşüncenin Gelişimini Destekleyen Eğitsel İletiler biçiminde gruplandırılmıştır. Aytül Akal’ın incelenen 24 kitabının cümle ve paragraflarında toplam 230 eğitsel ileti tespit edilmiştir. Bu iletilerden 181’i örtük ileti olup dolaylı aktarım yoluyla okuyucuya aktarılmıştır. Tespit edilen iletilerden 49’u ise açık ileti olup doğrudan aktarım yoluyla okuyucuya aktarılmıştır. Yazarın kitaplarında en çok tespit edilen eğitsel ileti grubu “Kişisel Gelişimi Destekleyen Eğitsel İletiler”dir. Söz konusu kitaplarda en az tespit edilen eğitsel ileti grubu ise “Ulusal Düşüncenin Gelişimini Destekleyen Eğitsel İletiler”dir. Aytül Akal, kaleme aldığı eserlerinde yarattığı karakterler, işlediği konu, seçtiği anlatım biçimi, cümle ve paragrafların içinde sunduğu iletilerle çocuk okurların ve eğitimcilerin dikkatini çekebilmiş bir yazardır. Yazarın yapıtlarında işlediği konular günlük hayatta yaşadığımız herhangi bir olay veya durum olabilmektedir. Akal, ailemizden birini veya çevremizdeki herhangi bir kişiyi anımsatan karakterlerini, mizahi bir anlatımla okuruna sunar. Yazar, yapıtlarının olay örgüsünde sosyal hayatımızda yaşadığımız herhangi bir çatışma durumundan hareketle okuruna çeşitli yaşam alanlarına yönelik eğitici iletiler sunmaktadır. Yazarın zengin eğitsel iletiler içeren yapıtları, çocukların karakter ve değerler eğitiminde, gerek ebeveynlerin gerekse eğitimcilerin işlevsel olarak yararlanacağı ürünler olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aytül Akal, eğitselileti, çocuk edebiyatı

Kaynakça

• Akçay, S. (2015). Samed Behrengi’nin hikâyelerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Cesur, E. (2015). Mavisel yener’in çocuklara yönelik öykülerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Demirel, Ş., Geçen, M. A., Seven S., Tozlu, N ve Uludağ, M. A. (2011). Edebî metinlerle çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Derman, S. & Tekin, A. (Nisan, 2017). Aytül Akal'ın “Kızım Nerdesin” isimli kitabında eğitsel iletiler, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi, Antalya.
• Hamzadayı, E. & Çetinkaya, G. (2013). Çocuk okurların bilişsel, duyuşsal ve toplumsal gelişimlerindeki işlevleri açısından Aytül Akal’da mizah öğesinin kullanımı. Turkish Studies, s. 489-498.
• Gülgönül, B. (2014). Bilgin Adalı’nın hikâye ve romanlarında yer alan eğitsel iletiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kaplan, K. (2013). Hidayet Karakuş’un roman ve hikâyelerinde yer alan eğitsel iletiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Küçük, E. E. (2005). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıflarda okutulan Türkçe kitaplarındaki düz yazı metinlerinin çocuğa görelik ilkesine ve metinlerin içerdiği eğitsel iletilere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Özdemir, E. (2007). Eleştirel okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özaslan, P. (2012). Muzaffer İzgü’nün çocuklara yönelik hikâye ve romanlarındaki eğitsel iletiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (Kasım 2017). Büyük Türkçe sözlük. 22 Kasım 2017, www.tdk.gov.tr
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.