Kaynaştırma Eğitiminde Sınıf ve Rehber Öğretmenlerinin Yaşadıkları Güçlüklerle İlgili Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 51 - 70, 01.03.2024

Elvan Baran Karalar , Atlas Bogenç Tevhide Kargın

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1078468

Öz

Giriş: Kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biri şüphesiz öğretmenlerdir. Özel eğitime ihtiyacı olan birey ve akranları arasında sosyal uyumun sağlanması, ailelerin sürece aktif olarak dahil edilmesi gibi konularda sınıf ve rehber öğretmenlerinin rolü yadsınamaz. Bu araştırmada da İstanbul ilinde bulunan ilkokullarda görev yapan sınıf ve rehber öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasında yaşadıkları güçlüklere ilişkin görüş ve önerilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması modelinin kullanıldığı çalışmada; sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan yedi sınıf öğretmeni ve okulunda kaynaştırma öğrencisi olan altı rehber öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen verilere içerik analizi uygulanarak, ana tema ve alt temalar oluşturulup bulgulara ulaşılmıştır.
Bulgular: Araştırma bulguları sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programını (BEP) rehber öğretmenden yardım alarak hazırladıklarını, okul idaresinin kaynaştırma uygulaması hakkında yeterli bilgiye sahibi olmadığını, sınıf mevcutları kalabalık olduğu için akademik beceri kazandırmada zorlandıklarını göstermektedir. Rehber öğretmenler ise BEP geliştirme biriminde tüm sorumlulukların kendilerine yüklendiğini, okul idaresinin kaynaştırmayla ilgili iş birliği sağlamadığını hem sınıf öğretmenleri hem de rehber öğretmenlerin; öğrencinin destek eğitim aldığı kurumlarla kurdukları iletişim ve iş birliğinin tek taraflı olduğunu, kendilerine öğrenciyle ilgili geri dönüş sağlanmadığını belirtmişlerdir. Ailelerin çocuklarının yetersizlik durumunu kabullenmemeleri sınıf ve rehber öğretmenleri için iş birliğini güçleştiren diğer bir bulgu olarak ortaya çıkmaktadır.
Tartışma: Araştırmadan elde edilen bulgular kaynaştırma uygulamasında sınıf ve rehber öğretmenlerinin okul, aile ve öğrenciye destek eğitim sunan paydaşlar ile iş birliği içinde olmalarının gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu iş birliği öğrencinin eğitim sürecinin daha sağlıklı ilerlemesini sağlayacaktır. Yapılacak benzer çalışmalarda okul-aile iş birliğine dayalı deneysel çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, kaynaştırma uygulaması, özel gereksinimli öğrenci, sınıf öğretmeni, rehber öğretmen

An Investigation on the Opinions of Class and Guidance Teachers About the Challenges in Mainstream Education

Öz

Introduction: One of the most important factors in mainstreaming practices is the teacher. The role of the created class and psychological guidance, such as ensuring social cohesion between students with special educational needs and their peers, and the active inclusion of families throughout their life, cannot be denied. It is expected that the opinions and expectations regarding the inclusion difficulties and experiences of the classroom and guidance teachers working in primary schools in the province of Istanbul are reached.
Method: In the study in which the case study model, which is one of the qualitative research methods, was used; semi-structured interviews were conducted with seven classroom teachers who have inclusion students in their classroom and six psychological counselor/guidance teachers who have inclusion students in their school. By applying content analysis to the data obtained from the interviews, the main themes and sub-themes were formed and the findings were reached.
Findings: Research findings show that classroom teachers prepare the individualized education program (IEP) with the help of the guidance teacher. The school administration does not have enough information about the inclusion practice because the classrooms are crowded. Thus the teachers have difficulty in gaining academic skills, as well as finding and adapting appropriate materials for mainstreaming students. Counselors, on the other hand, state that the IEP development unit remains on paper, that all responsibilities related to IEP are assigned to them, and that the school administration does not cooperate on inclusion. In addition, both classroom teachers and guidance teachers stated that the communication and cooperation they established with the institutions where the student received support education was one-sided and they did not receive any feedback regarding the student. The fact that families do not accept their children's inadequacy, and do not have enough information about inclusion, is another finding that makes cooperation difficult for classroom and guidance teachers.
Discussion: The findings obtained from the research revealed the necessity of the classroom and guidance teachers to be in cooperation with the school, family and stakeholders who provide support education to the students in the inclusive practice. This cooperation will enable the student's educational process to improve their learning better. It is recommended to conduct experimental studies based on school-family cooperation in similar studies.

Anahtar Kelimeler

Special education, inclusive practice, students with special needs, classroom teacher, guidance counselor

Kaynakça

• Akcan, E. (2013). Genel Eğitim Sınıflarındaki Kaynaştırma Öğrencileri İçin Milli Eğitim Bakanlığı Tarafından Belirlenen Eğitim-Öğretim Etkinliklerinin Uygulanma Düzeyinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, (Danışman: Yrd.Doç.Dr. Lütfü Ilgar).
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihin Engelliler Sınıf Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlamaya İlişkin Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, 12(1), 39-53. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000156
• Avramidis, E., & Norwich, B. (2002). Teachers’ Attitudes Towards İntegration/ İnclusion: A Review Of Literature. European Journal Of Special Education, 17 (2), 129-147.
• Babaoǧlan, E.,Yılmaz, (2010). Öǧretmenlerinin Kaynaştırma Eǧitimindeki Yeterlilikleri. Kastamonu Eǧitim Dergisi, 18 (2), 345-354.
• Batmaz, G , Çermı̇ k, H . (2019). Sınıf Öğretmenlerinin Kaynaştırma Öğrencilerine Yönelik Yaptıkları Öğretimsel Düzenlemelerde Karşılaştıkları Engeller ve Aldıkları Destekler Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi , 5 (1) , 27-38 .
• Batu, S. (2000). Özürlü Öǧrencilerin Kaynaştırıldıǧı Bir Kız Meslek Lisesindeki Öǧretmenlerin Kaynaştırmaya İlişkin Görüş Ve Önerileri. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Batu, S., & Topsakal, M. (2003). Özel Eğitim Danışmanlığı Süreci Ve Bir Danışmanlık Örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(1), 19-29. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000071
• Batu, S., Kırcaali İftar, G. (2011). Kaynaştırma (6.Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bender, W. N., Vail, C. O. ve Scott, K. (1995). Teachers’ Attitudes Toward Increased Mainstreaming: Implementing Effective Instruction For Students With Learning Disabilities. Journal Of Learning Disabilities, 28(2), 87-94.
• Boer, A., Pijl, S.J. & Minnaert, A. (2011). Regular primary school teachers’ attitudes towards inclusive education: A review of the literature. International Journal of Inclusive Education, 15(3), 331-353.
• Bradshaw, K. (2009). Teachers’ attitudes and concerns towards integrating students with special needs in regular classrooms: A United Arab Emirates perspective. The Journal of the International Association of Special Education, 10(1), 49-55.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F., (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi. Cardona, C.M. (2009). Teacher Education Students’ Beliefs Of İnclusion And Perceived Competence To Teach Students With Disabilities İn Spain. The Journal Of The International Association Of Special Education, 10(1), 33-41.
• Cavkaytar, A. ve Diken, İ. H. (2005). Özel Eğitime Giriş. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Demir, M. K. & Açar, S. (2011). Kaynaştırma Eğitimi Konusunda Tecrübeli Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri . Kastamonu Eğitim Dergisi , 19 (3) , 719-732 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49049/625711
• Fakalode,O., & Adeniyi,S., (2009). Attitude of Teachers Toward the Inclusion of Children with Special Needs in the General Education Classroom: The Case of Teachers in Selected Schools in Nigeria. The Journal of the International Association of Special Education, 10 (1), 60-64
• Ficus, E., D. And Mandell, C., J. (2002) Developing Individualized Education Programs. (Çev. H.G. Şenel & E. Tekin,). (Ed. Akçamete) 2. Baskı, Ankara. Akıl Yayınları
• Friend, M. , & Cook, L. (2003). Interactions: Collaboration skills for school professionals (4th ed.). Boston : Allyn & Bacon.
• Güzel, N. (2014). “Kaynaştırma Öğrencisi Olan İlköğretim Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yaşadıkları Sorunlar (Beykoz İlçesi Örneği)”. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, (Danışman: Yrd.Doç.Dr. Mustafa Otrar).
• Hwang, Y. & Evans, D. (2011). Attitudes toward an inclusion: Gaps between belief and practice. International Journal of Special Education, 26(1), 136-146.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma Eğitimi Programının Öğretmenlerin Kaynaştırma Uygulamalarındaki Mesleki Yeterliliklerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Konya, (Danışman: Prof. Dr. Hakan Sarı).
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, Gelişimi Ve İlkeleri. Ankara Üniversitesi Eǧitim Bilimleri Fakültesi Özel Eǧitim Dergisi, 5(2), 1-13. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000080
• Kargın, T. (2007). Eğitsel Değerlendirme ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Süreci . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 8 (01) , 1-15 . https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000103
• Kargın, T. ve Sucuoǧlu, B. (2006). Ilköǧretimde Kaynaştırma Uygulamaları. Morpa Yayıncılık.
• Kırcaali-Iftar, G. (1998). Kaynaştırma Ve Destek Hizmetleri. Süleyman Eripek (Ed). Özel Eǧitim. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Kuyini, A.B. & Mangope, B. (2011). Student teachers’ attitudes and concerns about inclusive, education in Ghana and Botswana. International Journal of Whole Schooling, 7(1), 20-37.
• Kuz, T. (2001). Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Tutumların İncelenmesi. Uzmanlık
• Kuzu, S. (2011). Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Tutumları ve Öz Duyarlılık Düzeylerinin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Lindsay, G. (2007). Educational Psychology and the Effectiveness of Inclusive Education/Mainstreaming. British Journal of Educational Psychology, 77, 1-24. https://doi.org/10.1348/000709906X156881
• MEB (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Resmi Gazete. 26184: 31 Mayıs 2006.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010). İlköğretim Okullarındaki Kaynaştırma Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Orhan, M. (2010). Okul Öncesi Kaynaştırma Öğrencileriyle Normal Gelişim Gösteren Öğrencilerin Sosyal Beceri Ve Problem Davranışlarının Düzeyi İle Öğretmenlerin Kaynaştırmaya İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir (Danışman: Doç.Dr.Halil İbrahim Diken).
• Özen, A. (2008). Aile eğitimi. İ.H.Diken (Ed.). Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 109-133). Ankara: PEGEM.
• Özgüneş, A. (2016). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Sınıfında Kaynaştırma Öğrencisi Bulunan Sınıf Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitiminde Yaşanan Sorunlara İlişkin Görüşleri.: Girne Amerikan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Girne (Danışman: Yrd.Doç.Dr. Ülkü Pişkin Abdioğlu)
• Parmaksız, İ , Gök, A . (2018). Okul Psikolojik Danışmanlarının Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Hizmetlerinin Yürütülmesinde Karşılaştıkları Güçlükler . Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , (47) , 247-265. https://doi.org/10.21764/maeuefd.359595
• Salend, S. J. (2011) Creating İnclusive Classrooms: Effective And Reflective Practices (Seventh Edition). Boston, MA: Pearson.
• Sütçü, Z. (2007). Yasal Düzenlemeler Açısından Rehber Öğretmenlerin / Psikolojik Danışmanların Özel Eğitimle İlgili Görevlerini Uygulamaya Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Konya (Danışman: Yrd.Doç.Dr. Hakan Sarı) Tezi. Ankara: T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları/17.
• Ünal, F , İflazoğlu Saban, A . (2014). Kaynaştırma Uygulamasına Devam Eden Engelli Öğrencilerin Velilerinin Kaynaştırmaya Yönelik Tutumları-II . Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 23 (1) , 466-417 . https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/371444
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı) Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yılmaz, E. (2015), Bir İlkokuldaki Öğretmenlerin Kaynaştırma Uygulamaları Hakkındaki Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, Eskişehir, (Danışman: Doç. Dr. E. Sema Batu).
• Yılmaz, E., Batu, E. (2016). Farklı Branştan İlkokul Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı, Yasal Düzenlemeler Ve Kaynaştırma Uygulamaları Hakkındaki Görüşleri. Ankara Özel Eğitim Dergisi, 17 (03), 247-268. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.267316
• Yüksel, H., & Tanrıverdi, A. (2019). Özel gereksinimli çocuğa sahip olan ailelerin yaşadıkları sosyal sorunlar ve baş etme yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(3), 535-559. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.493089