A Decision Model for Supplier Selection based on Business System Management and Safety Criteria and Application of the Model

Yıl 2015, Cilt: 21 Sayı: 4, 134 - 144, 31.08.2015

Semih Coşkun , Olcay Polat , Bayram Kara

Öz

In modern market conditions, sustainable and effective management of main manufacturers, suppliers and customer relationship is a necessity for competitiveness. Suppliers must satisfy customers’ expectations such as cost minimization, quality maximization, improved flexibility and achieved deadlines; which is also required for systematic management of products, work and environmental safety. The supplier selection process is consistently getting more complicated by the effect of increasing amount of suppliers and supplier selection criteria. Supplier selection decisions which take an important role in efficient supplier management will be more consistent by the application of decision making models which integrate the quantitative and qualitative evaluation factors. In this study, a dynamic process is designed and modeled for supplier selection. For this purpose, evaluation criteria are established according to the Balanced Scorecard perspectives, system sustainability and safety requirements. Fuzzy Analytic Hierarchy Process method is used for evaluating the importance of supplier selection criteria. A utility range-based interactive group decision making method is used for the selection of the best supplier. In order to test the proposed model, a representative from airport operation sector is selected. Finally, it is revealed that the application of the proposed model generates consistent results for supplier selection decisions.

Anahtar Kelimeler

Supplier selection, Balanced scorecard, Fuzzy analytic hierarchy process, Utility range-based interactive group support system for multi-attribute decision making, System safety

Tedarikçi Seçiminde İşletmelerde Sistem Yönetimi ve Güvenliği Kriterlerine Dayalı Bir Karar Modeli ve Modelin Uygulaması

Öz

Modern piyasa şartlarında rekabet gücünü devam ettirebilmek için tedarik zincirlerinde ana üretici, tedarikçi ve müşteri ilişkilerinin etkin ve sürdürülebilir bir şekilde yönetimini gerektirmektedir. Tedarikçi rolü, bir taraftan müşterisi konumundaki işletmenin taleplerini istenilen maliyette, kalitede, zamanda ve esneklikte sağlayabilmeyi gerektirirken, aynı zamanda sistem, ürün ve çevre güvenliği şartlarını sistematik bir şekilde yönetmesini gerektirmektedir. Etkin bir tedarik zinciri yönetiminde önemli bir yere sahip olan tedarikçi belirleme kararları, nitel ve nicel faktörlerin bir arada değerlendirildiği karma yönetim karar destek modelleri ile daha tutarlı olacaktır. Bu doğrultuda yapılan çalışmada, sistem bütünlüğü esas alınarak, dinamik bir tedarikçi seçim sürecinin tasarlanması ve modellenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Balanced Scorecard perspektifleri temelli ve sistem güvenliği esaslı değerlendirme kriterleri oluşturulmuştur. Kriterlerin önem derecelerinin belirlenmesinde Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi yönteminden faydalanılmıştır. Alternatif tedarikçiler arasından sistem güvenliği esasına göre en uygun olan tedarikçinin seçilmesi ise Fayda Aralığı Temelli Etkileşimli Grup karar verme yöntemi ile belirlenmiştir. Önerilen modelin sınanması için hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir havaalanı işletmecisi seçilmiştir. Sonuç olarak sunulan modelin uygulamada tutarlı sonuçlar üreten bir tedarikçi seçim karar modeli olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tedarikçi seçimi, Balanced scorecard, Bulanık analitik hiyerarşi Prosesi, Fayda aralığı temelli etkileşimli grup karar verme yöntemi, Sistem güvenliği

Kaynakça

• Özdemir A. Tedarikçi Seçiminde Karar Modelleri ve Bir Uygulama Denemesi. Basılmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir, Türkiye, 2007.
• Ünver C. Tedarikçi Seçimine Bulanık AHP Yaklaşımı ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. İstanbul, Türkiye, 2010.
• Özal MÖ. Yalın Tedarik Zinciri Yönetimi ve İmalat Sektöründe Tedarikçi Seçimi Uygulaması. Hava Harp Okulu Komutanlığı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, Türkiye, 2011.
• Dickson GW. “An Analysis of Vendor Selection: Systems and Decisions”. Journal of Purchasing, 1(2), 5-17, 1966.
• William Ho, Xiaowei Xu, Prasanta K. Dey. “Multi-Criteria Decision Making Approaches for Supplier Evaluation and Selection: A Literature Review”. European Journal of Operational Research, 202(1), 16-24, 2010.
• Chai Junyi, James NK, Liu. Eric WT Ngai. “Application of Decision-Making Techniques in Supplier Selection: A Systematic Review of Literature”. Expert Systems with Applications, 40(10), 3872-3885, 2013.
• Özyörük B, Özcan EC. “Otomotiv Sektöründe Tedarikçi Seçimine Etki Eden Faktörler ve Tedarikçi Seçimi”. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu. İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 25-27 Kasım 2005.
• Baynal K, Yüzügüllü E. “Tedarik Zinciri Yönetiminde Analitik Ağ Süreci ile Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(1), 77-92, 2013.
• Kapar. K. “Bir Üretim İşletmesinde Analitik Hiyerarşi Süreci ile Tedarikçi Seçimi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 197-231, 2013.
• Güner H, Mutlu Ö. “Bulanık AHP ile Tedarikçi Seçim Problemi ve Bir Uygulama”. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu. İstanbul, Türkiye, 25-27 Kasım 2005.
• Akman. G, Alkan. A. “Tedarik Zinciri Yönetiminde Bulanık AHP Yöntemi Kullanılarak Tedarikçilerin Performansının Ölçülmesi: Otomotiv Yan Sanayiinde Bir Uygulama” İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9(1), 23-46, 2006.
• Göksu A, Güngör İ. “Bulanık Analitik Hiyerarşik Proses ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulanması”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 1-26, 2008.
• Dağdeviren M, Dönmez N, Kurt M. “Bir İşletmede Tedarikçi Değerlendirme Süreci İçin Yeni Bir Model Tasarımı ve Uygulaması”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21(2), 247-255, 2006.
• Dağdeviren M, Eraslan E. “PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 69-75, 2008.
• Şenkayas H, Hekşmoğlu H. “Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi Problemine PROMETHEE Yöntemi Uygulaması”. Verimlilik Dergisi, 2013(2), 63-80, 2013.
• Öz E, Baykoç ÖF. “Tedarikçi Seçimi Problemine Karar Teorisi Destekli Uzman Sistem Yaklaşımı”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3), 275-286, 2004.
• Özel. B. ve Özyürük. B. “Bulanık Aksiyomatik Tasarım ile Tedarikçi Firma Seçimi”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(3), 415-423, 2007.
• Özdemir A, Deste M. “Gri İlişkisel Analiz ile Çok Kriterli Tedarikçi Seçimi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2), 147-156, 2009.
• Ayyıldız G, Çetin Demirel N. “Fuzzy Choquet Integral Approach for Multi Criteria Supplier Evaluation Problem”. Sigma, 28(3), 214-223, 2010.
• Akyüz G. “Bulanık VIKOR Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 197-215, 2012.
• Soner S, Önüt S. “Multi-Criteria Supplier Selection: An ELECTRE-AHP Application”. Sigma, 4, 110-120, 2006.
• Supçiller AA, Çapraz. O. "AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması". İstanbul Üniversitesi Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (13), 1-22, 2011.
• Ağırgün B. “Supplier Selection Based on Fuzzy Rough-AHP and VIKOR”. Nevşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü Dergisi, 1(2), 1-11, 2012.
• Kilgour DM, Chen Y, Hipel KW. “Multiple Criteria Approaches to Group Decision and Negotiation”. Trends in Multiple Criteria Decision Analysis. International Series in Operations Research & Management Science, 142, 317-338, 2010.
• Xu Z. “Approaches to Multi-Stage Multi-Attrıbute Group Decision Making”. International Journal of Information Technology & Decision Making, 10(1), 121-146, 2011.
• Sanayei A, Mousavi SF, Abdi MR, Mohaghar A. “An Integrated Group Decision-Making Process for Supplier Selection and Order Allocation Using Multi-Attribute Utility Theory and Linear Programming”. Journal of the Franklin Institute, 345(7), 731-747, 2008.
• Sanayei A, Mousavi SF, Yazdankhah A. “Group Decision Making Process for Supplier Selection With VIKOR Under Fuzzy Environment”. Expert Systems with Applications, 37(1), 24-30, 2010.
• Tan C, Wu DD, Ma B. “Group Decision Making with Linguistic Preference Relations with Application to Supplier Selection”. Expert Systems with Applications, 38(12), 14382-14389, 2011.
• Mishra S, Samantra C, Datta S, Mapatra SS. “Multi–Attribute Group Decision–Making (MAGDM) for Supplier Selection Using Fuzzy Linguistic Modelling Integrated with VIKOR Method”. International Journal of Services and Operations Management, 12(1), 67-89, 2012.
• Sadeghi M. Rashidzadeh Ma, Soukhakian Ma. “Using Analytic Network Process in a Group Decision-Making for Supplier Selection”. Informatica, 23(4), 621-643, 2012.
• Küçük O, Ecer F. “Bulanık TOPSIS Kullanılarak Tedarikçilerin Değerlendirilmesi ve Erzurum’da Bir Uygulama”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 3:45-65, 2007.
• Özçakar M, Demir HH. “Bulanık TOPSIS Yöntemiyle Tedarikçi Seçimi”. Yönetim-İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 69(1), 1-20, 2011.
• Vatansever K. “Tedarikçi Seçim Kararlarında Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanımı ve Bir Uygulama”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 155-168, 2013.
• Boran E, Genç S, Kurt M, Akay D. “A Multi-Criteria Intuitionistic Fuzzy Group Decision Making for Supplier Selection with TOPSIS Method”. Expert Systems with Applications, 36(8), 11363-11368, 2009.
• Ertay T, Kahveci A, Tabanlı RM. “An integrated Multi- Criteria Group Decision-Making Approach to Efficient Supplier Selection and Clustering Using Fuzzy Preference Relations”. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 24(12), 1152-1167, 2011.
• Şen H, Ayanoğlu M. “Fayda Aralığı Temelli Etkileşimli Grup Karar Verme Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi”. 13. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, Sakarya, Türkiye, 25-27 Eylül 2013.
• Kaplan RS, Norton DP. “The Balanced Scorecard: Measures that Drive Performance”. Harvard Business Review, 71-79, 1992.
• Bhattacharya A, Mohapatra P, Kumar V, Kumar Dey P, Brady M, Tiwari MK, Nudurupati S S. “Green Supply Chain Performance Measurement Using Fuzzy ANP-Based Balanced Scorecard: A Collaborative Decision-Making Approach”. Production Planning & Control, 25(8), 698-714, 2014.
• Tjader Y, May JH, Shang J, Vargas LG, Gao N. “Firm-Level Outsourcing Decision Making: A Balanced Scorecard- Based Analytic Network Process Model”. International Journal of Production Economics, 147, 614-623, 2014.
• Cebeci U. “Fuzzy AHP-Based Decision Support System for Selecting ERP Systems in Textile Industry by Using Balanced Scorecard”. Expert Systems with Applications, 36(5), 8900-8909, 2009.
• Azar A, Olfat L, Khosravani F, Jalali R. “A BSC Method for Supplier Selection Strategy Using TOPSIS and VIKOR: A Case Study of Part Maker Industry”. Management Science Letters, 1(4), 559-568, 2011.
• Brege S, Brehmer PO, Rehme J. “Managing Supplier Relations with Balanced Scorecard”. International Journal of Knowledge Management Studies, 2(1), 147-161, 2008.
• Kaplan RS, Norton DP. Balanced Scorecard Şirket Stratejisinin Eyleme Dönüştürmek. (Çev: Serra Egeli) İstanbul, Türkiye, Sistem Kitapevi, 2003.
• Kaplan RS, Norton DP. “Using the Balanced Scorecard As a Strategic Management System”. Harvard Business Review. 74(1), 75-85, 2007.
• Chang DY. “Applications of the Extent Analysis Method on Fuzzy AHP”. European Journal of Operational Research, 95(3), 649-655, 1996.
• Kim SH, Choi SH, Kim JK. “An Interactive Procedure for Multiple Attribute Group Decision Making with Incomplete Information: Range-Based Approach”. European Journal of Operational Research, 118(1), 139-152, 1999.
• Kim JK, Choi SH. “A Utility Range-Based Interactive Group Support System for Multiattribute Decision Making”. Computers and Operations Research, 28(5), 485-503, 2001.
• Choi SH, Cho YH. “An Utility Range-Based Similar Product Algorithm Recommendation Companies”. Expert Systems with Applications, 27(4), 549-557, 2004. for Collaborative