COVID-19 pandemi etkisinden sonra toplu taşıma sistemleri yatırımlarına yeni bir bakış açısı: Metropol, küçük & orta ölçekli şehirler için metrobüs

Yıl 2022, Cilt: 28 Sayı: 3, 363 - 371, 30.06.2022

Fatih Yıldızhan

Öz

COVID-19 pandemisinden en çok etkilenen sektörlerden biri de toplu taşımadır ve toplu taşıma kullanan yolcu sayısı bu süreçte %50-%90 oranında düşmüştür. Bu yolculardan bir kısmının pandemi stabil olduğunda bile toplu taşıma kullanmaması beklenmektedir. Toplu taşımada bulaş riskinin fazla olması, sosyal mesafe ve maske kuralına belirli oranda uyulmamasından dolayı toplu taşımada yeni düzenlemelerin belirlenmesi gerekmektedir. Metrobüs, düşük yatırım maliyeti ve kısa yapım süresi sayesinde son yıllarda hem metropol hem de orta ölçekli şehirlerde yaygın olarak tercih edilen yüksek kaliteli bir toplu taşıma sistemidir. Bu çalışmada, pandemi koşullarına göre sosyal mesafe dikkate alınarak planlanan metrobüsün ülke ekonomisi ve yatırımcı/işletmeci kurumlar açısından ekonomik etkileri incelenmiştir. Hesaplamalar metropol ve küçük & orta ölçekli şehirlere göre iki ayrı şehir tipi için yapılmıştır. Pandemiden dolayı toplu taşımanın kaybettiği imaja ve artan trafik yoğunluğuna acil çözüm bulunması amacıyla öncelikle 1, 2 ve 3 yıllık yapım süresinin fizibilite çalışmalarına etkisi araştırılmıştır. Pandeminin etkisini en aza indirmek için yoğun saatlerde doluluk oranları, literatürde sosyal mesafe için belirtilen %70 ve fizibilite etüdlerinde kullanılan %90 olarak alınmıştır. Metrekare başına yolcu sayısı ise 4 ve 6 olarak belirlenerek dört farklı senaryo oluşturulmuştur. Her iki şehir türü (metropol ve küçük & orta ölçekli şehirler) için de ülke ekonomisi ve yatırımcı/işletmeci kurumlar açısından metrobüsün bir yılda yapılmasının daha uygulanabilir sonuçlar verebileceği belirlenmiştir. Ülke ekonomisi açısından, %70 doluluk-4 yolcu/m2 senaryosunun iki şehir için de uygulanabileceği belirlenmiştir. İşletmeci kurumlar açısından, %70 doluluk-4 yolcu/m2 senaryosunun her iki şehir için de kârlı sonuçlar vermese de ülke ekonomisindeki kârlılık düşünülerek uygulanabileceği tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları, metrobüsün hem metropol hem de küçük & orta ölçekli şehirlerde uygulanabilir ve pandeminin toplu taşımaya etkisini en aza indirmek için tercih edilebilir bir sistem olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Sosyal mesafe, Toplu taşıma sistemleri, Metrobüs, Ekonomik değerlendirme

A new perspective on public transportation systems investments after the COVID-19 pandemic effect: Bus rapid transit (BRT) for the metropolis, small & medium-scale cities

Öz

Public transportation is one of the sectors most affected by the COVID19 pandemic and consequently public transportation ridership has decreased in the ratio of 50%-90% during this period. Some of these passengers are expected not to use public transportation even if the pandemic is stable. Due to the high risk of infection in public transportation and the fact that the social distance-face mask rule is not obeyed to a certain extent, new regulations in public transportation should be made evident. Bus rapid transit (BRT) is a high-quality public transportation system that has been widely preferred in both metropolis and medium-scale cities in recent years because of its low investment cost and short construction period. In this study, the economic effects of BRT system that is planned with the consideration of social distance according to the requirements of the pandemic were examined in terms of the country's economy and investor/operating institutions. Calculations were performed for the metropolis and small & medium-scale cities as two different types of cities. With the aim to find an urgent solution to the damaged image of public transportation due to the pandemic and the increasing traffic density, the effects of 1, 2 and 3 years of the implementation period on feasibility studies were investigated. In order to minimize the effect of the pandemic, occupancy rates during peak hours were assumed as 70%, which is the value specified for social distance in the literature, and the value of 90% used in feasibility studies. Four different scenarios were created by determining the number of passengers per square meter as 4 and 6. It was determined that the implementation period of BRT in one year could give more profitable results in terms of the country's economy and investor/operating institutions for both types of cities (the metropolis and small & medium-scale cities). In terms of the country's economy, it was determined that the scenario of 70% occupancy-4 passengers/m2 could be applied for both cities. In terms of operating institutions, although the scenario of 70% occupancy-4 passenger/m2 did not give profitable results for both cities, the findings have shown that this scenario could be applied by considering profitability in the country's economy. The results of this investigation show that BRT is a preferable system that could be applied both in the metropolis and small & medium-scale cities, and to minimize the impact of the pandemic on public transportation.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Social distance, Public transportation systems, Bus rapid transit (BRT), Economic evaluation

Kaynakça

• [1] Acar İH. “Kentlerimiz için ‘metrobüs’ Çözümleri”. 6. Ulaştırma Kongresi, İstanbul, Türkiye, 23-25 Mayıs 2005.
• [2] Yıldızhan F. Monoray Sisteminin Eskişehir’de Uygulanabilirliğinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye, 2019.
• [3] Kocabaş N. Metrobüs Sistemlerinin Ülkemizde Uygulanabilirliğinin Araştırılması ve Antalya Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye, 2007.
• [4] Prayogi L. Technical Characteristics of Bus Rapid Transit (BRT) Systems That Influence Urban Development. MSc Thesis, The University of Auckland, Auckland, New Zealand, 2015.
• [5] Wu I, Pojani D. “Obstacles to the creation of successful bus rapid transit systems: The case of Bangkok”. Research in Transportation Economics, 60, 44-53, 2016.
• [6] Global BRT Data. “Panorama Per Year”. https://brtdata.org/panorama/year/ (03.05.2021).
• [7] Cervero R. “Bus Rapid Transit (BRT): An Efficient and Competitive Mode of Public Transport”. http://escholarship.org/uc/item/4sn2f5wc.pdf (05.01.2021).
• [8] Proboste F, Muñoz JC, Gschwender A. “Comparing social costs of public transport networks structured around an Open and Closed BRT corridor in medium scale cities”. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 138, 187-212. 2020.
• [9] UN Habitat. “Global Report on Human Settlements 2011: Cities and Climate Change”. United Nations Human Settlements Programme, London, England, 001/11E, 003/11E, 2011.
• [10] Stokenberga A. “Does bus rapid transit ınfluence urban land development and property values: a review of the literature”. Transport Reviews, 34, 276-296, 2014.
• [11] Wright L. “Bus Rapid Planning Guide”. GTZ, Eschborn, Germany, Division 44, 2003.
• [12] Levine J, Singer M, Merlin L, Grengs J. “Apples to apples: Comparing BRT and light rail while avoiding the “BRT-Lite” trap”. Transport Policy, 69, 20-34. 2018.
• [13] Alpkokin P, Ergun M. “Istanbul Metrobüs: first intercontinental bus rapid transit”. Journal of Transport Geography, Special Section on Theoretical Perspectives on Climate Change Mitigation in Transport, 24, 58-66, 2012.
• [14] Rizelioğlu M, Arslan T. “A comparison of LRT with an imaginary BRT system in performance: Bursa example”. Case Studies on Transport Policy, 8, 135-142, 2020.
• [15] Atik Ö. Lastik ve Çelik Alaşım Tekerlekli Metro Araçlarının Taşıma Maliyetleri Analizi ve Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
• [16] Pojani D, Stead D. “Sustainable urban transport in the developing world: beyond megacities”. Sustainability, 7, 7784-7805, 2015.
• [17] Zhang M, Yen BTH, Mulley C, Sipe N. “An ınvestigation of the open-system bus rapid transit (BRT) network and property values: the case of brisbane, Australia”. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 134, 16-34, 2020.
• [18] Pojani D, Stead D. The Urban Transport Crisis in Emerging Economies: An Introduction. The Urban Book Series. 1st ed. Cham, Switzerland, Springer, 2017.
• [19] Abbasi M, Hadji Hosseinlou M, JafarzadehFadaki S. “An investigation of Bus Rapid Transit System (BRT) based on economic and air pollution analysis (Tehran, Iran)”. Case Studies on Transport Policy, 8, 553-563, 2020.
• [20] Dzisi EKJ, Dei OA. “Adherence to social distancing and wearing of masks within public transportation during the COVID 19 pandemic”. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 7, 1-6, 2020.
• [21] Gkiotsalitis K, Cats O. “Public transport planning adaption under the COVID-19 pandemic crisis: literature review of research needs and directions”. Transport Reviews, 41(3), 374-92, 2021
• [22] Jenelius E, Cebecauer M. “Impacts of COVID-19 on public transport ridership in Sweden: Analysis of ticket validations, sales and passenger counts”. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 8, 1-8, 2020.
• [23] Bandyopadhyay S. “Public transport during pandemic”. Clean Technologies and Environmental Policy, 22, 1755-1756, 2020.
• [24] Przybylowski A, Stelmak S, Suchanek M. “Mobility behaviour in view of the ımpact of the COVID-19 pandemic-public transport users in gdansk case Study”. Sustainability, 13, 1-12, 2021.
• [25] Yazici MA, Levinson HS, Ilicali M, Camkesen N, Kamga C. “A bus rapid transit line case study: Istanbul’s metrobüs system”. Journal of Public Transportation, 16(1), 153–177, 2013.
• [26] Akman G, Alkan A. “İzmit kent içi ulaşımda alternatif toplu taşıma sistemlerinin aksiyomlarla tasarım yöntemi ile değerlendirilmesi”. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22(1), 54-63, 2016.
• [27] Ingvardson JB, Nielsen OA. “Effects of new bus and rail rapid transit systems - an international review”. Transport Reviews, 38(1), 96-116, 2018.
• [28] Mavi RK, Zarbakhshnia N, Khazraei A. “Bus rapid transit (BRT): A simulation and multi criteria decision making (MCDM) approach”. Transport Policy, 72, 187-197, 2018.
• [29] Lee DJ, “A multi-criteria approach for prioritizing advanced public transport modes (APTM) considering urban types in Korea”. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 111, 148-161, 2018.
• [30] Memiş E. Monoray Sistemleri, Türkiye’deki Yatırım Süreçleri ve Yerel Yönetimlerin Monoraya Yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2016.
• [31] Birol B. Kentiçi Raylı Sistemler ve Metrobüs İşletme Maliyeti Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2014.
• [32] Coşaran Ç. Otobüs ve Tramvay Benzeri Sistemlerin İncelenip İşletme Maliyetlerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2018.
• [33] Deng T, Ma M, Wang J. “Evaluation of bus rapid transit ımplementation in china: current performance and progress”. Journal of Urban Planning and Development, 139(3), 226-234, 2013.
• [34] Yılmaz Ş. Metrobüs Sisteminin İncelenmesi ve Sosyal, Çevresel, Ekonomik Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2012.
• [35] Aragão JJG , Yamashita Y, Filho RDO. “BRT in Brazil: Designing services in function of given infrastructure projects or designing infrastructure in function of established service quality patterns?”. Research in Transportation Economics, Competition and Ownership in Land Passenger Transport, 59, 304-312, 2016.
• [36] Hidalgo D, Pereira L, Estupiñán N, Jiménez PL. “TransMilenio BRT system in Bogota, high performance and positive impact-Main results of an ex-post evaluation”. Research in Transportation Economics, 39, 133-138, 2013.