Yerel Siyasette Toplumsal Cinsiyet Asimetrisi: Türkiye Cumhuriyeti'nde Yerel Seçimlerde Kadın Temsili

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 99 - 117, 29.10.2023

Özlem İngün Karkış

Öz

Kadınların siyasete katılımı ve temsili konusu, yerel siyasetin çoğulcu ve katılımcı demokrasi ile olan bağı nedeniyle yerel siyasette daha da önem kazanmaktadır. Kadınlar, ulusal ve yerel siyaset mekanizmaları içerisinde erkeklere oranla daha az yer aldıkları için, politikaların yapımı ve uygulanması süreçleri çoğunlukla erkekler tarafından belirlenmektedir. Kadınların siyasal alandaki varlıkları, tüm dünyada istenilen seviyeye ulaşabilmiş değildir. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti'nde kadınların yerel siyasete katılımı ve yerel siyasette temsili konusu analiz edilecektir. Çalışmada, betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verildiği 1930 yılından 2019 yılındaki son seçime kadar yapılan tüm yerel seçimler analize dahil edilmiştir. Veriler, resmî kurumların (Türkiye İstatistik Kurumu, Yüksek Seçim Kurulu) online seçim arşivlerinden, alanda yapılan bilimsel çalışmalardan, ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan raporlardan yararlanılarak derlenmiştir. Çalışmanın, yerel siyasette kadın temsilinin artırılması için siyasetçilere, sivil toplum kuruluşlarına ve bu alanda çalışan akademisyenlere sorunun boyutu hakkında detaylı bilgi sunması ve çözüme yönelik politika ve projeler geliştirme konusunda katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yerel siyasette kadın temsili, Yerel siyaset, Türkiye

Etik Beyan

Çalışma etik rapor gerektirmemektedir.

Gender Asymmetry in Local Politics: Women's Representation in Local Elections in The Republic of Turkey

Öz

The issue of women's participation and representation in politics gains more importance in local politics due to the link between local politics and pluralist and participatory democracy. Since women are less involved in national and local political mechanisms than men, policymaking and implementation processes are determined mainly by men. Women's presence in the political sphere has not reached the desired level in worldwide. In this study, the issue of women's participation in local politics and their representation in local politics in the Republic of Turkey will be analyzed. The descriptive analysis method was used in the study. All local elections held between 1930, when women were given the right to vote and be elected, and till the last election in 2019, were included in the analysis. Data were compiled based on the online election archives of official institutions (Turkish Statistical Institute, Supreme Electoral Council), scientific studies in the field, and reports prepared by national and international organizations. It is thought that the study will contribute to all stakeholders working in this field to provide information on the extend of the problem and to develop policies and projects for solution to increase the representation of women in local politics.

Anahtar Kelimeler

Representation of women in local politics, Local politics, Turkey

Kaynakça

• Akdoğan, Y., and Dursun, D. (2008). Yerel siyaset-kavramlar. Yalçın Akdoğan, Davut Dursun (Ed.), Yerel siyaset (pp. 9-15) içinde. Okutan Yayınları.
• Aksu, H., and Taştekin, A. (2020). Kent konseylerinin yerel demokrasiye katkısı: Kent konseyleri üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, TBMM’nin 100. Yılı ve Milli İrade Özel Sayısı, 190-203.
• Al-Ali, N. (2012). Gendering the Arab spring. Middle East Journal of Culture and Communication, 5(1), 26-31.
• Alkan, A. (2004). Yerel siyaset kadınlar için neden önemli? Birikim, 179, 71-77.
• Alkan, A. (2005). Yerel yönetimler ve cinsiyet: Kadınların kentte görünmez varlığı. Dipnot Yayınları.
• Bozkurt, B., and Bozkurt, İ. (2014). Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı Müfide İlhan ve Mersin’deki çalışmaları. CTAD, 10(19), 51-75.
• Broockman., D. E. (2014). Do female politicians empower women to vote or run for office? A regression discontinuity approach. Electoral Studies, 34, 190-204.
• Bulut, Y., and Tanıyıcı, Ş. (2008). Türkiye’de belediye meclis üyelerinin temsil ediciliği: Erzincan örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 171-194.
• Büyüktosunoğlu, T. (2013). Selçuk ve Dicle üniversitesi öğrencilerinin siyasal katılma davranışları üzerine uygulamalı bir çalışma. (Tez No. 354818). [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=zuwKMq8ouhgbtIrFRBCl6g&no=62WeTmYamlMWI6poRwSwSg
• Çakır, S. (2013). Erkek kulübünde siyaset-kadın parlamenterlerle sözlü tarih. Versus Yayınları.
• Çelik, A., and Uluç, A. V. (2009). Yerel siyasette temsil üzerine bir çalışma: Şanlıurfa örneği. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41, 215-231.
• Çitçi, O. (1996). Temsil, katılma ve yerel demokrasi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(6), 5-14.
• Dahl, R. (1976). Modern political analysis. Prentice Press.
• Eriş. V., and Akıncı, A. (2019). 21. yüzyılda demokrasilerde siyasal katılım: Türkiye örneği. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 35-55.
• Eser, H. B., and Sarışahin, P. (2016). Cinsiyet-siyasal katılım ilişkisi: SDÜ örnek olayı. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(15), 38-58.
• Global Gender Gap Report. (2023). World economic forum insight report June 2023. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2023.pdf
• Gökçimen, S. (2008). Ülkemizde kadınların siyasal hayata katılım mücadelesi. Yasama Dergisi, 10, 5-59.
• Huntington, S. P., and Nelson, J. M. (1976). No easy choice political participation in developing countries. Harvard University Press.
• KADER. (2021). Yerel siyasette kadının neden adı yok? Kadın Adayları Destekleme Derneği Yayınları. https://www.stgm.org.tr/sites/default/files/2022-02/yerel-siyasette-kadinin-adi-neden-yok_0.pdf
• Kalaycıoğlu, E. (1983). Karşılaştırmalı siyasal katılım. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Kentworhy, L., and Malami, M. (1999). Gender inequality in political representation: Worldwide comparative analysis. Social Forces, 78(1), 235-268.
• Krook, M. L., and Sanin, JR. (2020). The cost of doing politics? Analyzing violence and harassment against female politicians. Perspective on Politics, 18(3), 740-755.
• Kurtoğlu, A. (2004). Hemşehrilik ve şehirde Siyaset-Keçiören örneği. İletişim Yayınları.
• Örs, B. (2006). Siyasal Temsil. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35, 1-22.
• Özbudun, E. (1975). Türkiye’de sosyal değişme ve siyasal katılma. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Paxton, P., Hughes, M. M., and Kunovich, S. (2007). Gender in politics. Annual Review of Sociology, 33, 263-284.
• Resmî Gazete (2005). İl özel idaresi kanunu (Tarih: 4/3/2005, Sayı: 25745, Tertip: 5, Cilt: 44). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5302.pdf
• Sancar, S. (2008). Siyasal katılım. M. Tan, Y. Ecevit ve S. Acuner, S. Sancar (Ed.), Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve çözüm önerileri (s. 215-293) içinde. TÜSİAD ve KAGİDER Yayını.
• Sancar, S. (2018). Siyasal kararlara katılımda toplumsal cinsiyet eşitliği haritalama ve izleme çalışması. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin izlenmesi projesi. Ceid Yayınları. http://www.ceidizleme.org/medya/dosya/94.pdf
• Sumbas, A. (2015). Kadının politik temsil meselesi üzerine bir tartışma. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53, 103-121.
• Şehitoğlu, R., and Çarkçı A. (2022). Yerel siyaset ve katılımcı yerel demokrasi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 245-260.
• TÜİK. 2014 mahalli idareler seçim sonuçları. https://biruni.tuik.gov.tr/secimdagitimapp/yerel.zul
• TÜİK. (2021). Toplumsal cinsiyet istatistikleri 2021. https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/toplumsal_cinsiyet_istatistikleri_2021.pdf
• Türkiye Belediyeler Birliği. (2014). 6360 sayılı on dört ilde büyükşehir belediyesi ve yirmi yedi ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanuna ilişkin rehber. https://www.tbb.gov.tr/storage/userfiles/rehber_ve_bilgi_notlari/6360_torba_personel_rehber.pdf.
• TÜSİAD, KAGİDER. (2008). Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği: “Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset” (Yayın No. TÜSİAD-T/2008-07/468, Yayın No. KAGİDER-001).
• UN Women-IPU. (2023). Women in politics: 2023 map. https://www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2023/03/women-in-politics-map-2023
• Üste, B. (2017). Yerel seçimlerin cinsiyeti: seçimler ve kadın temsili. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 18(1), 101-131.
• Weiner, M. (1971). Political participation: crisis of the political process. L. Binder, S. Verba, J. Coleman (Ed.), in Crises and Sequences in political development (pp. 159-204). Princeton University Press.
• Yadav, P. (2023). Do political quotas work? Gender quotas and women’s political participation in Nepal. European Journal of Politics and Gender. XX(XX), 1-19.
• Yaraman, A. (1999). Türkiye’de kadınların siyasal temsili (1935-1999). Bağlam Yayınları.
• Yıldırım, S. (1993). Yerel yönetim ve demokrasi: Kavramlar, yaklaşımlar. T. C. Başbakanlık TOKİ Başkanlığı Yayınları.
• YSK. Mahalli idareler genel seçimler arşivi. https://www.ysk.gov.tr/tr/mahalli-idareler-genel-secimleri-arsivi/2650
• YSK. (2019). 31 Mart mahalli idareler genel seçimleri seçim istatistikleri bülteni. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/31_Mart_2019_Mahalli_Idareler_Genel_Secimi_Secim_Istatistikleri_Bulteni.pdf