BURSA’DA KENTSEL GELİŞİME YÖN VERME AMACIYLA DÜZENLENMİŞ MİMARLIK YARIŞMALARI

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 1, 119 - 145, 08.04.2020

Hatice Kübra Toprakoğlu , Selen Durak

Öz

Mimari tasarım
yarışmaları, nitelikli proje elde etme yöntemi olarak mimarlık kültürünün  gelişimine 
önemli ölçüde katkı sağlamıştır. Mimarlık ortamına veri sağlamak adına
sahip olduğu potansiyel dolayısıyla sürekli gündemde olan bir konu olmuştur.

Cumhuriyetin ilanıyla
yeniden şekillenen kentlerde, yeni kimliği temsil eden kamusal yapıların üretilmesine
ortam sağlayan yarışmalar, kentlerin mimari gelişiminde etkili olmuştur. Türkiye’deki
 ilk mimarlık yarışmasının düzenlendiği
şehir olan Bursa’da, 1930’lardan günümüze kadar çok sayıda mimarlık yarışması açılmıştır.
Yarışmaya açılan alanlar, kentsel gelişim perspektifinden ele alındığında, bazı
yarışmaların ön plana çıktığı görülmektedir. Araştırmanın amacı; bu yarışmaların,
kent dokusunda bıraktığı izlerin ortaya konmasıdır.

Bu çalışmada, Bursa’da
kentsel gelişime yön vermek amacıyla düzenlenmiş mimari proje yarışmaları
araştırılmıştır. Yarışmalar kronolojik sırayla incelenirken; yarışmaya açılan
kentsel alanın tarihsel süreç içerisindeki dönüşümü, yarışma şartnamesinde
belirtilen hedefler ve ihtiyaç programı, birincilik kazanan projenin mimari
özellikleri ve bu alanın yarışma sonrası süreçteki kentsel gelişimi ele
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Gelişim, Mimarlık Yarışmaları, Bursa

Kaynakça

• Atanur S. G. ( 2011). Bir Cumhuriyet Projesi Olarak Kent Parkları ve Bursa Kültürpark. Cumhuriyet Döneminde Bursa’da Kentleşme Sempozyumu Kitabı, Bursa: Uludağ Üniversitesi KETAM, ss. 171-181.
• Atatürk Kültür Merkezi ve Merinos Parkı. 27 Aralık 2018 tarihinde http://www.arkiv.com.tr/proje/ataturk-kultur-merkezi-ve-merinos-parki/83 adresinden erişildi.
• Başbuğ, E. (2007). Bursa Kızyakup Mahallesi İçin Bir Dönüşüm Stratejisi Üzerinden Günümüz Kentleri İçin Bir Mekânsal Müdahale Modeli. Güney Marmara Mimarlık Dergisi, 25, 8-11.
• Batkan, Ö. (1996). Bursa Kentsel Gelişim ve Planlama Süreci, Bir Masaldı Bursa, (ed.) Engin Yenal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 247-259.
• Beşli, F. (2008). “Santral Garaj’dan Terminale”, ...Nereden Nereye...Faytonlardan Otobüslere, Arabacı Hanlarından Terminale..., Bursa: BOYKOOP , ss.19-20.
• Bursa Büyüksehir Belediyesi Orhangazi Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Projesi Yarışma Şartnamesi. (2011). Bursa Büyükşehir Belediyesi Etüt ve Projeler Dairesi Başkanlığı. 2 Ocak 2019 tariihinde http://kolokyum.com/files/osfiles/9/2011-12/1323873316yarisma_sartname.pdf adresinden erişildi.
• Bursa, Kızyakup Kent Parkı Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması. 29 Aralık 2018 tarihinde http://v3.arkitera.com/yp96-bursa-kizyakup-kent-parki-kentsel-tasarim-ve-mimari proje-yarismasi.html?year=&aID=669 adresinden erişildi.
• Bursa Kültürpark ve Çevresi Planlama ve Tasarım Yarışması Bilgi Kitabı ve Yarışma Alan Tanıtımı. (2001). Bursa Büyükşehir Belediyesi. 27 Aralık 2018 tarihinde http://sartname.arkitera.com/Main.php?MagID=154&MagNo=512 adresinden erişildi.
• Bursa Kültürpark ve Çevresi Kentsel Tasarım Yarışması 2002. (2004). Ankara: Mimarlar Odası.
• Bursa Kültürpark ve Çevresi Planlama/ Tasarım Yarışması. Planlama Dergisi, 1, ss.73-86. 27 Aralık 2018 tarihinde http://www.spo.org.tr/yayinlar/dergi_goster.php?kodu=47&dergi= 3?ynrgdnrpluoarpeg adresinden erişildi.
• Bursa’nın Vitrini Yenileniyor. 31 Aralık 2018 tarihinde https://www.bursa.bel.tr/?sayfa =haber&id=22024 adresinden erişildi.
• Bursa Orhangazi Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Yarışması. (2012). Mimarlık Dergisi, 366, s. 20. Aralık 2018 tarihinde http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=380&RecID=2977 adresinden erişildi.
• Bursa Santral Garaj Kent Meydanı Mimari ve Kentsel Tasarım Proje Yarışması Genel Bilgi ve Alan Tanımı.(2005). Bursa Büyükşehir Belediyesi. 28 Aralık 2018 tarihinde http://sartname.arkitera.com/Main.php ?MagID=164&MagNo=552 adresinden erişildi.
• Bursa Santral Garaj Kent Meydanı Mimari ve Kentsel Planlama Proje Yarışması.(2006).29 Aralık 2018 tarihinde http://v3.arkitera.com/yp79-bursa-santral-garaj-kent-meydani-mimari-ve-kentsel-planlama-proje-yarismasi.html?year=&aID=498 adresinden erişildi.
• Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali Mimari Proje Yarışması Sonuçlandı.( 1987). Mimarlık Dergisi,224(3) , s.23. 20 Aralık 2018 tarihinde http://dergi.mo.org.tr/dergiler/4/539/7963.pdf adresinden erişildi.
• Bursa Uluslararası Fuar Alanı Kongre ve Kültür Merkezi Konaklama-Ağırlama Tesisleri Mimari Proje Yarışması. (1997). Mimarlık Dergisi, 278(6), ss. 20-25. 29 Aralık 2018 tarihinde http://www.mimarlik dergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=337, adresinden erişildi.
• Bursa Uluslararası Fuar Merkezi.27 Aralık 2018 tarihinde http://www.btso.org.tr/?page=investment/fairground.asp adresinden erişildi.
• Çekirge Meydanı Kentsel Tasarım Projesi.21 Aralık 2018 tarihinde http://www.osmangazi.bel.tr /tr/proje/cekirge-meydani-kentsel-tasarim-projesi adresinden erişildi.
• Dostoğlu, N. (2010). Ulusal Mimarlık Yarışmaları 2 Sempozyumu. TMMOB Mimarlar Odası, 30 Mayıs 2009. Ankara: Mimarlar Odası Genel Merkezi, Mimarlar Odası İzmir Şubesi. 20 aralık 2018 tarihinde http://www.izmimod.org.tr/v2/uploads/files/Ulusal%20 Mimarlik%20Yarismalari%20Sempoz2.pdf adresinden erişildi.
• Dostoğlu, N. (1999). Bursa’da Orhangazi Meydanı ve Arolatlar’ın Katkısı. Mimar-Anlam-Beğe¬ni, (ed) G. Güvenç, ss.86- 95. İstanbul: YEM Yayınları.
• Eriçok, A. (2014). Bursa Tarihi Ticaret Merkezinde 16. Yüzyıldan Günümüze Ticari Fonksiyonların Değişimi. Planlama Dergisi, 24(3), s.178. doi: 10.5505/planlama.2014.66375
• Gönül, A., Durak, S., Arslan, T. V. (2017). Analysis Of Urban Identity Of A Palimpsest City: Bursa City Center as a Case. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji Ve Politika Dergisi, 13, Özel Sayı-1, ss.3-14. Gündüz, O. (2004). Küreselleşme Sürecinde Değişen Yaşam Tarzları, Dönüşen Tüketim Kalıpları: Bursa Örneğinde Mekan ve Kültür Ekseninde Farklılaşan Kimlikler. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.Kaplanoğlu, R. (2008) .Bursa’nın Kentsel Gelişmesi. Bursa Defteri Dergisi, Mayıs 2008, s.39-52. 2 Ocak 2019 tarihinde https://www.academia.edu/5413102/Bursa_n%C4%B1n Kentsel_Geli%C5%9Fmesi_ve_%C5%9Eehir_Haritalar%C4%B1 adresinden erişildi.
• Kara, G. (2007). Kentsel Dönüşüm Uygulamaları. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı.
• Kıyım, E. (2015). “Sağlıklı Kent Projeleri” Diğer Adıyla “Kentsel Dönüşüm” ve “Bursa’da Kentsel Dönüşüm Adı Altında Gerçekleştirilmiş ve Gerçekleştirilecek Projeler. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı Eğitimi Anabilim Dalı, Isparta.
• Özbay, H. (1988). Bursa-Zafer ve Sehreküstü Meydanları Arasındaki Alanda Kentsel Tasarım Ve Mimari Proje Yarışması Mimarlık Dergisi, 230(3), ss. 56-61. 20 Aralık 2018 tarihinde http://dergi.mo.org.tr/dergiler/4/561/8454.pdf adresinden erişildi.
• Özgüner, O. (1997). Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Bina Kompleksi Proje Yarışması Üzerine Düşünceler...., Mimarlık Dergisi, 278(10), ss.18-19. 22 Aralık 2018 tarihinde http://dergi.mo.org.tr/dergiler/4/509/7461.pdf adresinden erişildi.
• 'Panorama 1326 Bursa' Fetih Müzesi. 30 Aralık 2018 tarihinde http://www.osmangazi.bel.tr/tr/proje/panorama-1326-bursa-fetih-muzesi adresinden erişildi.
• Polat, S. (2005). Mimarlık ve Kentsel Yaşam Kalitesinin Sağlanmasında Dönüşüm Projelerinin Rolü: Bursa-Santral Garaj Bölgesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa.
• Polat, S., Dostoğlu, N. (2013). Short-Term Solutıons To Urban Regeneration: The Case Of Central Garage District In Bursa. e-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Engineering Sciences, 8, (1), 1-20.
• Shakur, T., Hafiz, R., Vural Arslan, T., & Cahantimur, A. (2012). Economy and Culture in Transitions: A Comparative Study of Two Architectural Heritage Sites of Bazaars and Hans of Bursa and Dhakka. Ar¬chNet-IJAR: ınternational Journal of Architectural research, 6(3), pp. 91-108.
• Sönmez, K. (2008). Kentsel Yenilemenin Fiziksel Ve Sosyal Görünümleri: Bursa Kamberler Kent Parkı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, Özel Sayı, ss.203-223. 1 Ocak 2019 tarihinde http://dergipark.gov.tr/download/article-file/69270 adresinden erişildi.
• Şube Görüşü: Bursa Büyükşehir Belediyesi Orhangazi Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması.(2012). Posta Dergisi, Temmuz-Ağustos, Bursa: Bursa Mimarlar Odası, s. 5.
• Tekeli, İ. (1999). Bursa’nın Tarihinde Üç Ayrı Dönüsüm Dönemi. Osmanlı Devletinin Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bursa ve Yöresi Uluslararası Kongre, 6-7 Mayıs 1999. Bursa: Mimarlar Odası Bursa Şubesi, s. 7-30.
• Tomruk, B. (2008). Bursa’nın Kentsel Mimari Dönüşüm Dinamikleri. Mimarlık Dergisi, 304, s.,20 Aralık 2018 tarihinde http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik &DergiSayi =357&RecID=2131 adresinden erişildi.
• Tomruk, B., Akpınar, İ. ,Y. (2009) . Bursa Interrogated: Search for a New Urban Identity. International Symposium Entitled Revitalising Built Environments: Requalifying Old Places for New Uses, 12-16 October, pp.43-57, İstanbul.
• Tomruk, B., Akpınar, İ. ,Y. (2010). Emerging Urban Dynamıcs: The Making Of Public Spaces in Bursa, 14th IPHS Conference, 12-15 July, İstanbul.
• TÜYAP Bursa Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi. 27 Aralık 2018 tarihinde http://www.bursa.com.tr/fuar-turizmi-tuyap-bursa-uluslararasi-fuar-ve-kongre-merkezi-2087.html adresinden erişildi.
• Uysal, M., Deringöl, T. (2014). Kent Kimliğinin Oluşmasında Mimari Proje Yarışmalarının Etkisi: Gaziantep Örneği, Yarışmalar ve Mimarlık Sempozyumu 2014, ss, 86-102, 20 Aralık 2018 tarihinde http://www.yarismaylayap.com/yarismalar-ve-mimarlik-sempozyumu-2014/yarismalar-ve-mimarlik-kitabi-sempozyumu-2014-kitabi/ adresinden erişildi.
• Vural, T. (2007). Tarihsel Süreklilik İçinde Bursa Kapalıçarşı. Bursa’nın Kentsel ve Mimari Gelişimi Sempozyum Kitabı, 07- 08 Nisan, (ed) Cafer Çiftçi, ss.302-305.
• Yarışma Bursa Santral Garaj Kent Meydanı. (2006) Mimarlık Dergisi, 329. 27 Aralık 2018 tarihinde http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi= 42&RecID=1053 adresinden erişildi.
• Yenal, E., (1996). Osmanlı Başkenti, Osmanlı Kenti Bursa. Bir Masaldı Bursa, (ed.) Engin Yenal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s.19-46.
• Yerleşim Planı. 30 Aralık 2018 tarihinde https://terminal.burulas.com.tr/yerlesim-plani.aspx adresinden erişildi.
• 1. Ödül - Bursa Büyükşehir Belediyesi Orhangazi Meydanı ve Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması. 20 Aralık 2018 tarihinde http://kolokyum.com/yazi/2796/1_odul__bursa buyuksehir belediyesi_orhangazi_meydani_ve_cevresi_kentsel_tasarim_proje_yarismasi adresinden erişildi.
• 1. Ödül, Çekirge Meydanı Mimari, Kentsel Tasarım ve Peyzaj Tasarımı Yarışması Proje Raporu. 2 Ocak 2019 tarihinde http://www.arkiv.com.tr/proje/1-odul-cekirge-meydani-mimari-kentsel-tasarim-ve-peyzaj-tasarimi-yarismasi/7834 adresinden erişildi.
• http://www.mimarlarodasiankara.org/yarismalardizini/
• http://sartname.arkitera.com/
• https://yarismo.org/ara.php?q=bursa