Morkaraman Irkı Kuzuların Mer’ada Performans Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 24 - 32, 25.02.2022

Özge Bozgüllü Muhlis Macit

Öz

Sütten kesilmeyerek analarıyla beraber mer’ada otlatılan (sınırsız emzirme, S’sız E), 75 günlükken sütten kesilerek ayrı bir sürü şeklinde mer’ada otlatılan (sınırlı emzirme, S’lı E) ve yine 75 günlükken sütten kesilerek merada otlatılıp akşam karma yemle (KY) desteklenen (S’lı E + KY) Morkaraman kuzu gruplarını mer’a başı ve mer’a sonu ağırlıkları ile mer’adaki günlük canlı ağırlık artışı açısından mukayese etmek gayesiyle yürütülen araştırmada, performans parametrelerini etkileyen faktörler doğum tipi, ananın yaşı, cinsiyet ve muamele grubundan (S’sız E, S’lı E, S’lı E + KY) oluşmuştur. Genelde performans parametreleri söz konusu faktörlerden önemli derecede etkilenmiştir (P<0.05; P<0.01). Morkaraman kuzuları performansla ilgili karakterler açısından mukayese edildiğinde erkek kuzular dişi kuzulara, tekizler ikiz doğanlara, üç yaşlı anaçlardan doğanlar diğer yaş grubundaki anaçlardan, sınırsız emzirtilen grupta bulunanlar da sınırlı emzirtilen grup ile mer’a dönüşü konsantre yemle takviye edilen grupta bulunanlara üstünlük sağlamışlardır. Genel olarak Morkaraman kuzuların doğum-merabaşı, doğum-merasonu ve meradaki günlük canlı ağırlık artışına ait ortalamalar sırasıyla 258.26±25.76, 256.10±24.18 ve 253.60±31.47 g olarak tespit edilmiştir. Aynı özellikler S’lı E, S’sız E ve S’lı E +KY desteklenen deneme gruplarında yine aynı sırayla 239.38±20.33, 232.71±14.77 ve 225.41±27.28 g; 278.49h22.35, 279.88±13.56 ve 281.13±13.23 g; 256.91±17.68, 255.72±15.47 ve 254.26±22.38 g olarak bulunmuştur. Mevcut çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, sınırsız emzirtilen gruptaki (S’sız E) kuzular mer’a sonu canlı ağırlık artışı ile mer’ada toplam ağırlık artışı ve günlük canlı ağırlık artışı açısından, sınırlı emzirtilip mer’a dönüşü akşam karma yemle (KY) desteklenen gruptaki (S’lı E + KY) kuzulara, S’sız E ve S’lı E + KY grubundaki kuzular da 2.5 aylıkken sütten kesilip sadece mer’ada otlatılanlara (S’lı E) üstünlük sağlamışlardır. Sonuç olarak, deneme gruplarındaki kuzuların tamamı mer’alama sezonu sonunda tavsiye edilen kesim ağırlığının üzerinde bir canlı ağırlığa ulaşmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Morkaraman, Sınırlı ve sınırsız emzirme, Mera, Performans özellikleri, Morkaraman, Sınırlı ve sınırsız emzirme, Mera, Performans özellikleri

Kaynakça

• Akçapınar H, Özbeyaz C, Ünal N, Avcı M, 2000. Kuzu eti üretimsinde uygun ana baba hatlarının geliştirilmesinde Akkaraman, Sakız ve Kıvırcık koyun ırklarından yararlanma imkanları. I. Akkaraman koyunlarında döl verimi, SakızxAkkaraman F1 ve KıvırcıkxAkkaraman F1 kuzularda yaşama gücü ve büyüme. Türk J. Vet. Anim. Sci., (24): 71-79.
• Akman N, Aksoy F, Şahin O, Kaya ÇY, Erdoğdu G, 2007. Cumhuriyetimizin 100. yılında Türkiye’nin Hayvansal Üretimi. Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Yayınları, (4): 116.
• Aksakal V, 2004. Farklı yetiştirime sistemleri uygulanan İvesi ve Morkaraman kuzuların büyüme-gelişme ve yaşama gücü özellikleri bakımından karşılaştırılması. Doktora tezi Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Erzurum.
• Analla M, Montilla JM, Serradilla JM, 1998. Analyses of lamb weight and ewe litter size in various lines of Spanish Merino sheep. Small Rum. Res., 29(3): 255-259.
• Arnold AM, Meyer HH, 1988. Effects of gender, time of castration, genotype and feeding regimen on lamb growth and carcass fatness. J. of Anim. Sci., 66(10): 2468-2475.
• Çavuşoğlu SY, Akyürek H, 2018. Harran Üniversitesi Tarım ve Gıda Bilimleri. Ziraat Fak. Derg., 22(1): 137-151.
• Çolakoğlu N, Özbeyaz C, 1999. Akkaraman ve Malya koyunlarının bazı verim özelliklerinin karşılaştırılması. Türk J. Vet. Anim. Sci., 23: 351-360.
• Dayıoğlu H, Aksoy A, Doğru Ü, 1993. Sınırsız Emzirilen Morkaraman ve İvesi Kuzularının Mera Dönemi Sonunda Belirlenen Büyüme ve Gelişme Özellikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fak. Derg., 24(1).
• Doloksaribu M, Gatenby RM, Bradford GE, 2000. Comparison of Sumatra sheep and hair sheep crossbreds. III. Reproductive performance of F2 ewes and weights of lambs. Small Rum. Res., 38(2): 115-121.
• Eliçin A, Geliyi C, İlaslan M, Ertuğrul M, Cengiz F, 1989. Tuj kuzularının değişik miktarlarda kesif yem ile desteklenen merada besi gücü ve karkas özellikleri. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yıllığı.
• Esenbuğa N, Dayıoğlu H, 2002. İvesi ve Morkaraman Kuzularının Büyüme ve Gelişme Özelliklerine Kimi Çevre Faktörlerinin Etkileri. Türk J. Vet. Anim. Sci., (26): 145-150.
• Gökkuş A, 1999. Çayır ve Meralarda Yabancı Bitki Savaşı. Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı-Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Matsa Basımevi, Ankara.
• Kaya İ, Şahin T, Elmalı DA, Ünal Y, 2011. Merada otlatma ve meraya ilave konsantre yem verilmesinin kuzularda performans ve rumen parametrelerine etkisi. Kafkas Üniv. Vet. Fak. Derg., 17: 693-697.
• Kopuzlu S, Sezgin E, Yüksel S, Özlütürk A, Biberoğlu O, Esenbuga N, Bilgin OC, Bayram M, Keskin M, 2014. Phenotypic and genetic parameters for growth characteristics of morkaraman sheep. J. of Applied Anim. Res., 42: 97-102.
• Kopuzlu S, Sezgin E, 2017. Erzurum Meralarında Yetiştirilen Morkaraman, Morkaraman xAkkaraman ve RomanovxMorkaraman (F1) Melezi Kuzuların Bazı Büyüme Özellikler. Yüzüncü Yıl Üniv. Tarım Bil. Derg., 27(2): 259-267.
• Küçük M, Bayram D, Yılmaz O, 2002. Morkaraman ve Kıvırcık * Morkaraman GI melezi kuzularda Büyüme, Besi performansı, Kesim karkas özelliklerinin Araştırılması. Türk J. Vet. Anim. Sci., 26: 1321-1327.
• Macit M, Yaprak M, Aksoy A, 1996. A study on fattening performance, slaughter and carcass characteristics of Morkaraman male lambs under intensive farm conditions. Yüzüncü Yıl Üniv. Ziraat Fak. Derg., 6(2): 61-74.
• Macit M, Karaoğlu M, Esenbuğa N, Kopuzlu S, Dayıoğlu H, 2001. Growth Performance of Purebred Awassi, Morkaraman and Tush in Lambsand Their Crosses Under Semi-Intesive Management in Turkey. Small Rum. Res., 41: 177-180.
• Macit M, 2002. Growth and Carcass Characteristics of Male Lambs of The Morkaraman Breed. Small Rum. Res., 43: 191-194.
• Mavrogenis AP, 1996. Environmental and genetic factors influencing milk and growth traits of Awassi sheep in Cyprus. Heterosis and maternal effects. Small Rum. Res., 20(1): 59-65.
• Mundan D, Özbeyaz C, 2004. Akkaraman, KıvırcıkxAkkaraman GI ve Sakızx Akkaraman G1 koyunlarda süt verim özellikleri ile kuzularda büyüme ve yaşama gücü. Lalahan Hayvancılık Araşt. Enst. Derg., 44(2): 23-35.
• Munir M, Jasra AW, Mirza MA, 2007. Effects of feeding and management systems on body weight and reproductive performance of Balochi ewes. Pakistan Vet. Journal, 27(3): 126.
• Özmen Ö, Kul S, Gök T, 2015. Elazığ ilinde Halk Elinde Yetiştirilen Akkaraman ırkı Koyun ve kuzulara ait bazı Verim Özellikleri. Fırat Üniv. Sağlık Bil. Vet.Derg., 29(2): 81-85.
• Peeters R, Kox G, Van Isterdael J, 1996. Environmental and maternal effects on early postnatal growth of lambs of different genotypes. Small Rum. Res., 19(1): 45-53.
• Sarıçiçek BZ, Ocak N, Erener G, 1996. Mer’aya İlaveten Verilen Farklı Kesif Yemlerin Karakaya Kuzularının Besi Gücüne Etkileri. Tarım Bil. Derg., 2(1): 27-31.
• Serin Y, Tan M, 2001. Yem Bitkileri Kültürüne Giriş. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 206. 217s. Erzurum.
• Sezgin E, 2016. Halk Elinde Hayvan Islahı Ülkesel Projesi “Bingöl ilinde morkaraman koyun ırkı sonuç raporu”. Tarımsal Araşt. ve Politikalar Genel Müd., Proje No Tagem/06/08/01/01- 12mor2011-01 Ankara.
• Türkyılmaz D, 2014. Atatürk Üniversitesi Ziraat İşletmesinde Yetiştirilen Saf Morkaraman Ve Romanov X Morkaraman Melez Kuzuların Döl Verimi. Büyüme-Gelişme Ve Kesim-Karkas Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniv. Fen Bil. Enst. Zootekni Anabilim Dalı, Erzurum.
• Yakan A, Ünal N, Dalcı MT, 2012. Ankara şartlarında Akkaraman, İvesi ve Kıvırcık Irklarında Döl Verimi, Büyüme ve Yaşama Gücü. Lalahan Hay. Araşt. Enst. Derg., 52(1): 1-10.
• Yıldız N, Bircan H, 1991. Araştırma ve Deneme Metotları. Atatürk Üniversitesi. Yayın No:697, Ziraat Fakültesi Yayınları No:305, Ders Kitapları Serisi No:57, s:277 Erzurum.
• Zervas G, Hadjigeorgiou I, Zabeli G, Koutsotolis K, Tziala C, 1999. Comparison of a grazing-with an indoor-system of lamb fattening in Greece. Livestock Produc. Sci., 61(2-3): 245-251.