Güney Doğu Anadolu Bölgesi Sığırcılık İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı: Şanlıurfa İli Merkez Eyyubiye İlçesi Örneği

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 13 - 21, 13.04.2023

Soner Doğanay , Mete Yanar

https://doi.org/10.5152/JASE.2023.1165020

Öz

Bu araştırmada Şanlıurfa ili merkez Eyyubiye ilçesinde bulunan sığırcılık işletmelerinin sosyo-ekonomik durumu hakkında bilgi edinmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada 378 işletmeciyle yüz yüze görüşülerek anket yapılmış ve işletme sahiplerinin %41.5’inin 46-55 yaş aralığında bulunduğu saptanmıştır. Ayrıca, işletmecilerin büyük çoğunluğunun (%39,3) ilkokul mezunu olduğu da tespit edilmiştir. İşletme sahiplerinin %34,8’inin sadece hayvancılıkla uğraşırken, %31,9’unun hayvancılık ile birlikte bitkisel üretim de yaptığı belirlenmiştir. İşletmecilerin %33,3’nün ise, hayvancılık ile birlikte esnaf, memur, işçi vb. ile işlerde faaliyet gösterdikleri tespit edilmiştir. Sığırcılık işletme sahiplerinin büyük çoğunluğunun (% 52,7'si) 11-20 yıl arasında değişen yetiştiricilik deneyimine sahip oldukları belirlenmiştir. Ayrıca, araştırma kapsamındaki sığır yetiştiricilerinin %74,6’sının birlik veya kooperatiflerde üyeliklerinin bulunduğu, %25,6’sının ise herhangi bir birlik ya da kooperatife üye olmadığı tespit edilmiştir. Birlik ya da kooperatiflere üye olan işletme sahiplerinin % 48,9’unun Tarım Kredi Kooperatiflerine, %28,1’inin Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine, % 23,0’ünün Besiciler Birliğine, %22,2’sinin de Mağarada Hayvan Yetiştirme Kooperatifine üye oldukları saptanmıştır. Şanlıurfa ili Eyyübiye ilçesinde araştırma kapsamındaki sığırcılık işletmelerinin %59,3'ünde Simmental, %50,4'inde melez, %44,4’ünde Holstein Friesian, %5,2'sinde ise yerli ırkların yetiştirildiği ve aynı işletmede birden fazla değişik ırkların da bulunabildiği gözlenmiştir. İşletme sahipleri genellikle yetiştirecekleri sığır ırkını seçerken, veriminin yüksek olmasına, o ırktan elde edilen buzağıların satışının kolaylığına ve kendi yetiştirme şartlarının uygunluğuna da önem verdiklerini ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Eyyubiye İlçesi, Sığırcılık işletmeleri, Sığır ırkları, Sosyo-Ekonomik yapı, Urfa İli.

Socio-Economic Structure of Cattle Enterprises in Southeast Anatolia Region: The Case of Central Eyyubiye County of Urfa Province

Öz

This research was carried out in order to obtain information about the socio-economic status of cattle farms in the central Eyyubiye county of Şanlıurfa province. In the study, a face-to-face interview was conducted with 378 respondents and it was determined that 41.5% of the owners of the enterprisers was within 46-55 years old. Additionally, it was also found that the vast majority of enterpriser (39.3%) are primary school graduates. It was determined that 34.8% of the business owners are engaged only in animal farming, while 31.9% are engaged in crop production along with animal husbandry. 33.3% of the breeders are engaged in work with tradesmen, civil servants, workers, etc. along with animal husbandry. It was determined that the majority of cattle business owners (52.7%) have breeding experience ranging from 11-20 years. In addition, it was revealed that 74.6% of the cattle breeders within the scope of the research have memberships in unions or cooperatives, while 25.6% are not members of any union or cooperative. It was found that 48.9% of the business owners who are members of unions or cooperatives are members of Agricultural Credit Cooperatives, 28.1% are members of the Breeding Cattle Breeders' Association, 23.0% are members of the Breeders' Association, and 22.2% are members of the Cave Animal Breeding Cooperative. In Eyyübiye county of Şanlıurfa province, Simmental was the most commonly raised cattle breed (59.3%), and it was followed by crossbreds (50.4%), Holstein-Friesian (44.4%) and native breeds (5.2%). More than one breed type was observes in the same of the enterprises. The owners of the enterprises generally stated that when choosing the cattle breed they will raise, their standards are high productivity, the ease of selling the calves obtained from that breed and the suitability of their own breeding conditions.

Anahtar Kelimeler

Eyyubiye county, cattle enterprises, cattle breeds, Socio-Economic structure, Urfa Province

Kaynakça

• Akman N, Yener SM, Cedden F, Şen AÖ, 2015. Türkiye’de büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde durum, değişimler ve anlayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, Ankara, 12-16 Ocak 2015, s.781-808.
• Amimo JO, Thumbi S, Inyangala B, Junga J, Mosi R, 2011. Socioeconomic characteristics and perceptions of cattle keepers and constraints to cattle production in western Kenya. http://www.lrrd.org/lrrd23/6/amim23138.htm, Erişim tarihi: 10.07.2022.
• Arıkan R, 2007. Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama, Ankara, Türkiye, Asil Yayın Dağıtım ltd.
• Bakır G, Kibar M, 2019a. Muş ilinde bulunan süt sığırcılığı işletmelerinin bazı yapısal özelliklerinin crosstab analiziyle belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 22(4): 609-619.
• Bakır G, Kibar M, 2019b. Muş ilinde özel süt sığırcılığı işletmelerinde süt verim özelliklerinin belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22(4): 620-630.
• Bastem M, 2018. Erzurum İli Horasan ilçesi sığırcılık işletmelerinin mevcut durumu ve yapısal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 90 s.
• Boz İ, 2013. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde süt sığırcılığı yapan işletmelerin yapısı, sorunları ve çözüm önerileri. KSÜ Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 16(1): 24-32.
• Bozkurt M, 2005. Şanlıurfa İli merkez ilçede süt sığırcılığı yetiştirme sorunlarının tarımsal yayım açısından değerlendirilmesi denemesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 80 s.
• Çakır C, Yıldırım İ, Şahin K, Şahin A, 2001. Van yöresinde sığırcılık işletmelerinin temel sorunları ve çözüm önerileri. Türkiye-Hollanda Besi ve Süt Hayvancılığı Sempozyumu. Ankara, 11-12 Haziran 2001.
• Çapadağ M, 2017. Erzurum İli Yakutiye İlçesi büyükbaş hayvancılık işletmelerinin yapısal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 118 s.
• Daş A, İnci H, Karakaya E, Şengül AY, 2014. Bingöl ili damızlık sığır yetiştiricileri birliğine bağlı sığırcılık işletmelerinin mevcut durumu. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3):421-429.
• Demir P, Aral Y, Sarıözkan S, 2014. Kars İli süt sığırcılık işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı ve üretim maliyetleri. YYU Veteriner Fakültesi Dergisi, 25(1), 1–6. Demirtaş M, 2006. Manavgat ilçesi süt sığırcılık işletmelerinin genel profili üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 47 s.
• Diler A, Özdemir VF, Aydın R, Yanar M, Koçyiğit R, Tosun M, 2002. Socio-economic structure of cattle enterprises in Northeast Anatolia region: An example of İspir county of Erzurum province. Black Sea Journal of Agriculture, 5(2): 150-159.
• Eltaş MT, 2018. Doğu Anadolu hayvancılığı geliştirme (DAP) projesi kapsamında inşa edilen yeni sığır barınaklarının kullanımı, yetiştiricilerin memnuniyet düzeyi ve üretim üzerindeki etkileri. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 114 s.
• Eren E, 2006. Kahramanmaraş ili Göksun ilçesinde sığır besiciliği yapan işletmelerin yapısı ve sorunları yüksek lisans tezi Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 69 s.
• Grobler S, Scholtz M, Bester J, Mamabolo J, Ramsay K, 2008. Dairy production systems in the emerging and communal sectors of South Africa: Results from a structured survey. Applied Animal Husbandry Rural Development, 1: 25-30.
• Güler O, Aydın R, Yanar M, Diler A, Koçyiğit R, Avcı M, 2016. Erzurum ili Hınıs ilçesi sığırcılık işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 30(1): 27-37.
• İnal H, 2014. Bursa ili Büyükorhan ilçesinde damızlık sığır yetiştiricileri birliği ve merkez kooperatife kayıtlı sığırcılık işletmelerinin incelenmesi ve karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 90 s.
• Kayar Y, 2011. Denizli yöresi süt sığırcılığı işletmelerinde barınakların yapısal yönden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, 107 s.
• Kaygısız A, Tümer R, Orhan H, Vanlı Y, 2010. Kahramanmaraş İli süt sığırcılık işletmelerinin yapısal özellikleri: 4. İşletmecilerin sosyal ve kültürel durumları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1): 39-44.
• Koçyiğit R,Yanar M, Diler A, Güler O, Aydın R, 2017. Erzurum İli Narman İlçesindeki sığırcılık işletmelerinde uygulanan sağım yönetimi üzerine bir araştırma. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 32(2): 45-54.
• Koçyiğit R, Diler A, Yanar M, Güler O, Aydın R, Avcı M, 2015. Erzurum İli Hınıs İlçesi sığırcılık işletmelerinin yapısal durumu: Çiftlik yönetimi ve buzağı yetiştirme uygulamaları. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4): 85-97.
• Koçyiğit R, Yanar M, Özdemir VF, Diler A, Aydın R, Tosun M, 2022. A Study on the milking practices and some structural characteristics of the cattle enterprises located in ispir county of Erzurum province. Palandöken Journal of Animal Science, Technology and Economics, 1(1): 7-15.
• Kutlar İ, Turhanoğulları Z, Kızılay H, 2013. Kırsal alanda kadınların işgücüne ve kararlara katılımını etkileyen sosyo-ekonomik faktörlerin belirlenmesi: Burdur ili örneği. Tepge Yayınları.
• Martins C, 2009. Farm structure survey in Germany - 2007. http://aei.pitt.edu/87605/1/ 2009.39.pdf Erişim Tarihi: 28.04.2022.
• Mzingula EP, 2019. Socio-economic Impacts of smallholder dairy cattle farming on livelihood in Sunga Ward of Lushoto District, Tanzania. International Journal of Economics and Management, 1(2): 41-49.
• Neudert R, Allahverdiyeva N, Mammadov N, Didebulidze A, Beckmann V, 2020. Diversification of livestock-keeping smallholders in mountainous rural regions of Azerbaijan and Georgia. Land, 9(8): 267.
• Ozcatalbas O, Akcaoz H, Fırat MZ, Kutlar İ, 2010. The Analysis of Socio-Economic Factors in the Dairy Farming of Antalya Province of Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9(1): 20-26.
• Önal AR, Özder M, 2008. Edirne ili damızlık sığır yetiştiricileri birliğine üye işletmelerin yapısal özellikleri, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 197-203.
• Özsağlıcak S, Yanar M, 2021. Feed usage and cattle feeding practices in cattle enterprises in the Eastern Anatolia Region: The case of central County of Erzincan Province. Journal of Animal Science and Products, 4(2): 136-152.
• Özsağlıcak S, Yanar M, 2022. Erzincan ili merkez ilçesi sığırcılık işletmelerinin yapısal özellikleri: İşletmelere ait genel bilgiler ve sağım yönetimi. Muş Alparslan Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10(1): 899-908.
• Sahlström L, Virtanen T, Kyyrö J, Lyytikainen T, 2014. Biosecurity on Finnish cattle, pig and sheep farms – results from a questionnaire. Preventive Veterinary Medicine 117(1): 59–67.
• Savaş S, Yenice G, 2016. Rize ilinde yapılan süt sığırcılığının mevcut durumunun araştırılması. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 11(1): 74-83. Silva GS, Eduardo C, Bernardo FA, Groff FHS, Todeschini B, VS Diego, Machado G, 2014. Panorama da bovinocultura no Rio Grande do Sul. Acta Scientiae Veterinariae, 42(1215):1-7.
• Şeker, İ, Tasalı H, Güler H, 2012. Muş ilinde sığır yetiştiriciliği yapılan işletmelerin yapısal özellikleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 26(1): 9–16.
• Tapkı N, Kaya A, Tapkı İ, Dağıstan E, Çimrin T, Selvi MH, 2018. Türkiye’de büyükbaş hayvancılığın durumu ve yıllara göre değişimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2): 324-339.
• Terin M, Ateş ÇH, 2010. Çiftçilerin örgütlenme düzeyi ve örgütlerden beklentileri üzerine bir araştırma: Van ili örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(3): 265-274.
• Tilki M, Sarı M, Aydın E, Işık S, Aksoy AR, 2013. Kars ili sığır işletmelerinde barınakların mevcut durumu ve yetiştirici talepleri: I. Mevcut durum. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 19(1): 109-116.
• Tugay A, Bakır G. 2009. Giresun yöresindeki süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal özellikleri, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40(1): 37-47.
• Tugay A, Bakır G, 2006. Giresun yöresindeki süt sığırcılığı işletmelerinin ırk tercihleri ve barınakların yapısal durumu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(1): 39-47.
• Tutkun M, Denli M, Sessiz A, 2017. Diyarbakır ili süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal durum analizi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(5): 476-483.
• TÜİK 2022a. Türkiye İstatistik Kurumu, Veri Portalı. 2021 Kesilen Hayvan Sayısı ve Et Üretim Miktarı. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Tarim-111, Erişim Tarihi: 17.05.2022.
• TÜİK 2022b. Türkiye İstatistik Kurumu, Veri Portalı. Süt Üretim Miktarı 2020 ve Sonrası. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Tarim-111, Erişim Tarihi: 17.05.2022.
• Ünalan A, Serbester U, Çınar M, Ceyhan A, Akyol E, Şekeroğlu A, Erdem T, Yılmaz S, 2013. Niğde ili süt sığırcılığı işletmelerinin mevcut durumu, başlıca sorunları ve çözüm önerileri. Türk Tarım - Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(2): 67-72.
• Van den Berg J, 2013. Socio-economic factors affecting adoption of improved agricultural practices by small scale farmers in South Africa. African Journal of Agricultural Research, 8(35): 4490-4500.
• Veljkovic B, Thaqi A, Koprivica R, Sharku A, Cikaqi B, Spahiu E, 2013. Analysis of the agricultural situation on private farms in Western Kosovo. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, (2): 679-684.