KENTSEL YAYILMANIN GÖLGESİNDE DEĞİŞEN KIRSAL TARIMSAL PEYZAJLAR İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIMSAL KUŞAK PLANLANMASI ÖNERİSİ: “BURSA KENTİ” ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 30.06.2020

Gaye Taşkan , Meryem Atik

Öz

Nüfus artışı, kentleşme ve buna bağlı olarak artan konut talebi kentlerdeki mekânsal büyümeyi zorunlu kılan etmenlerin başında gelmektedir. Kentsel yayılma ise çoğu zaman kent çeperindeki ekonomik ve ekolojik açıdan önemli kırsal-tarımsal peyzajların kaybını beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada büyük bir sanayi kenti olmasının yanı sıra iklimi ve toprak koşullarıyla ülkemizin nadir tarım yörelerinden biri olan Bursa kenti ve çevresinde 1990-2019 yılları arasındaki kentsel yayılmanın kırsal – tarımsal peyzajlar üzerine etkisi incelenmiştir.
Kent çeperindeki kırsal-tarımsal peyzajların 29 yıllık periyotta giderek kentsel alanlara dönüştüğü Bursa kenti için bu alanlara özgü karakterin korunması ve flora/faunası ile ekolojik sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla yeşil tarımsal kuşak planlanma önerisi geliştirilmiştir. Tarımsal kuşak planlanması ile besin ve istihdam olanakları ile tarımın devamlılığı, ekolojik ve hidrolojik döngülerin devamlılığı, rekreasyon imkanı sunma ve habitat bölünmesinden kaçınmak üzere Susurluk Havzası’nı besleyen Nilüfer Çayı ile habitat geçiş koridorunun yaratılması olanakları ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Yayılma, kırsal peyzaj, tarımsal kuşak, yeşil altyapı

Kaynakça

• Akseki H (2011) Kentsel yayılmanın tarım arazileri üzerindeki etkisi, Konya kenti örneği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Antrop M (2004) Rural – urban conflictsand opportunities, in the new dimensions of the European landscapes, Dordrecht: Springer. 2004:83-91.
• Atik M (2019) Antalya Akdeniz örnekleri ile kırsal kültürel peyzaj karakterleri, Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi, 1:18-25
• Bakhtiari F, Jacobsen, JB, Jensen, FS. (2014). Willingness to travel to avoid recreation conflicts in Danish forests. Urban Forestry and Urban Greening, 13, 662–671.
• BBB (2018) Bursa Büyükşehir Belediyesi 2018 Yılı Faaliyet Raporu. Bursa.
• Bengston DN, Youn YC (2006). Urban containment policies and the protection of natural areas: thecase of Seoul'sgreenbelt. Ecology and Society 11(1): 3.
• Çelikyay S (2005) Arazi Kullanımlarının Ekolojik Eşik Analizi İle Belirlenmesi Bartın Örneğinde Bir Deneme. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Donadieu P, Fleury A (2003). The modern construction of a countrytown in Europe. Revue de géographiealpineAnnée, 91: 19-29.
• EEA (2006) European Environment Agency ,https://www.eea.europa.eu/publications/eea_report_2006_1 . (Access date: 20 May 2019). Gant, R L, Robinson, GM, Fazal S (2011). Land-use change in the ‘edgelands’: Policies and pressures in London’s rural–urban fringe. Land Use Policy, 28(1), 266–279.
• Görmüş S, Cengiz S, Tagil S (2018). Proposing an agricultural belt to protect a city’s semi-rural characteristics: the example of Bartın, Turkey. Landscape Research, May 2018 https://doi.org/10.1080/01426397.2018.1459526
• Hwang, M (2001). Land use controls and conflicts in urban-rural fringes in Korea in relation with the green belt systems. In R. B. Singh, J. Fox, & Y. Himiyama (Eds.), Land use and cover change (pp. 247–255). Enfield: Science Publishers Inc.
• Kantürer G (2006) İstanbul kent çeperlerinde kırsal arazilerin dönüşümü “Ağaçlı – Yeniköy yöresi örneği”. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Keleş R (2005) Kent ve kültür üzerine, Mülkiye Dergisi, 29(246): 9-18.
• Mert A (2017) Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan kırsal yerleşimlerin mekânsal sorunları ve kırsal yerleşme planlaması için bir kavramsal çerçeve önerisi; "Kayseri örneği" . Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Mutlu E, Varol Ç (2017) Sosyo-ekonomik farklılaşma ve mekânsal ayrışma: Bursa metropoliten alanı analizi, Megaron. 12 (1):87-105.
• Önder S, Kurtaslan BÖ (2009) Kent planlamaya ekolojik yaklaşımlar ve Konya kenti yeşil kuşak örneği. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 23(47):56–62.
• Pryor R (1968). Defining the rural-urban fringe. SocialForces, pp47-69.
• Purdom CB (1949). The Building of SatelliteTowns. London: Dent.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2019) Tarım ve Orman Bakanlığı Corine Projesi Arazi Örtüsü Haritaları. www. corine.tarimorman.gov.tr (Erişim Tarihi: 10 Haziran 2019).
• Turhan Ş, Vural H, Erdal B (2013) Bursa Tarımının Sosyo-Ekonomik Yapısının Analizi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi.27:37-38.
• Sezgin D (2010) Kentsel saçaklanmanın verimli tarım topraklarının amaç dışı kullanımına etkisi: Ankara örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünaldı Ü, Aksoy B, Coşkun M, Özcan E (2007). Yanlış arazi kullanımının kentleşme ve çevre üzerine etkisi Bursa Ovası Örneği. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) .Ankara.
• UN Habitat (2008). United Nations Human Settlements Programme Annual Reports, Nairobi, Kenya P.O. Box 30030
• Ünaldı EÜ, Aksoy B, Coşkun M, Özcan E, (2007) Yanlış arazi kullanımının kentleşme ve çevre üzerine etkisi (Bursa Ovası Örneği), ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) Ankara.
• Vaz T, Morgan J, Nijkamp P (2006). The new European rurality: strategies for small firms. Ashgate Publishing, Ltd.2006:113-114.