PEYZAJ MİMARLIĞI AÇISINDAN TARİHİ MİNUA (ŞAMRAM) SULAMA KANALININ TAHRİBAT NEDENLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 39 - 47, 30.06.2021

Zeynep Timür Şevket Alp

Öz

Urartuların başkenti olan Van bölgeye nazaran daha elverişli iklimin koşullarını destekleyen sulama sistemlerinin tarımsal üretimi artırmak amacıyla dönemin kralları tarafından barajlar, kanallar ve göletler yapılmıştır. Urartular Dönemi’nde ve yaklaşık olarak 2.800 yıl önce inşa edilen tarihi Minua (Şamram) Sulama Kanalı, tarihi ve kültürel anlamda, Van kenti ve coğrafyası için oldukça büyük bir öneme sahiptir. Tarihi Sulama kanalının varlığını sürdürmede bazı tehditler bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında kanalın tarihi varlığını tehdit eden ve müdahale edilmesi gereken unsurlar belirlenmiştir. Tarihi sulama kanalının yapımında kullanılan yapı malzemelerinden dolayı sulama kanalını tehdit eden faktörlerin başında doğal etkenler gelmektedir. Doğal etkenlerin yanında yanlış planlama ve kötü kullanımdan dolayı insan kaynaklı tahribatlar tespit edilmiştir. Tarihi yapının dokusuna doğrudan veya dolaylı yoldan tahribine neden olan faktörlerin mücadelesinde yapının inşasında kullanılan yapı malzemelerinin karakteristik özellikleri dikkate alındığında hem tarih korunacak hem da sulama kanalı asli görevini icra edecektir.

Anahtar Kelimeler

Urartu Dönemi, Doğal Kaynak Tahribatı, İnsan Kaynaklı Tahribat, Sürdürülebilirlik

THE CAUSES OF DESTRUCTION AND SOLUTION PROPOSALS OF HISTORIC MINUA (ŞAMRAM) IRRIGATION CHANNEL IN TERMS OF LANDSCAPE ARCHITECTURE

Öz

Van, the capital of the Urartians, is suitable for irrigation systems depending on the climate conditions. Dams, canals and ponds were built by the kings of the period to increase agricultural production due to the availability of irrigation systems. The Minua (Shamram) Irrigation Canal, built in the Urartu Period and approximately 2,800 years ago, has a great importance for the city and geography of Van in historical and cultural terms.
There are some threats to the survival of the Historic Irrigation Canal. Within the scope of this study, the factors that threaten the historical existence of the channel and that need to be intervened were determined. Due to the construction materials used in the construction of the historical irrigation canal, natural factors are the leading factors that threaten the irrigation canal. In addition to natural factors, human-induced damages have been identified due to incorrect planning and abuse. Considering the characteristics of the building materials used in the construction of the building, in the struggle of the factors that directly or indirectly cause the destruction of the texture of the historical building, both the history will be preserved and the irrigation channel will perform its primary function.

Anahtar Kelimeler

Urartu period, natural-induced destruction, human-induced destruction, sustainability

Kaynakça

• Ahunbay Z (1996). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yem Yayınları, S: 172- 183S,İstanbul.
• Ahunbay Z (2004). Tarihi Çevre Yönetimi ve Yönetim Planları, Tarihi Kentlerin Yönetimi, TMMOB İstanbul Büyükkent Şubesi, İstanbul, s:35-50.
• Anonim (2019) Van Kenti Meteoroloji Bülteni. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Arabacıoğlu P, Aydemir I (2007). Tarihi çevrelerde yeniden değerlendirme kavram, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2 (2): 204-212.
• Belli O (1995). 2800 yıldır çalışan sulama kanalı, Tarih ve Medeniyet Dergisi, 13, İstanbul, s. 53-57.
• Belli O (1997). Doğu Anadolu Sulama Kanalları, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Erder C (2018). Tarihi Çevre Algısı, ed. Yasemin Didem Aktaş ve Filiz Diri Akyıldız, 1. Basım, İstanbul: Yem Yayınları
• Erdoğan S (2006). Minua (Şamram) Kanalı ve Urartu Bahçeleri, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Van.
• Kardaş A (2015). Cumhuriyet Dönemi'nde Van Gölü Havzası'nda Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar (1923-1950), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara
• Öğün B (1970). Van’da Urartu Sulama Tesisleri ve Şamram (Semiramis) Kanalı, Ankara.
• Özcan Z, Dündar Ö (1999). Planlama Eğitiminde Kentsel Arkeoloji ve Kentsel Yenilemenin Yeri, Şehircilik Çalışmaları, 20.Yıl Anısı Gazi üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara.
• Salvini M (2006). Urartu Tarihi ve Kültürü, Çev: B. Aksoy, Arkeloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, s. 25-30.
• Sevin, V. (2005). Urartu Devleti, Arkeo-Atlas Dergisi, 4, İstanbul, 2005, 64-131.