Citizen Profile in Primary School Curriculum

Yıl 2014, Cilt: 36 Sayı: 36, 1 - 14, 01.07.2014

Metin Elkatmış

Öz

Turkish Republic, which is the name of a big change and transformation project, aims to educate the citizens

in line with the new targets. To adopt these specified new values in society, we need regular, continuous,

consistent training. It can be possible with education and its curriculum. In general sense, education

curriculums include a systematic plans about both inside and outside educational activities.

The purpose of the study is to show how Turkish Republic has built a nation with democratic and active

individuals with its primary school curriculums. In this direction the data were obtained from documentary

reviewing. To sum up; in the early years of the Turkish Republic's nationalist and secular individuals; in the

years of multi- party era democratic individual, and in the 1980s pragmatic individuals such to integrate

the society were the profile of the citizens. After 2005 curriculums, the most obvious new goals are to train

universal citizens of the world.

Anahtar Kelimeler

Education, Primary Curriculum, Citizenship, Democracy

İlköğretim Programlarının Yurttaş Profili

Öz

Büyük bir değişim ve
dönüşüm projesinin adı olan cumhuriyet, yurttaşlarını belirlenen yeni hedefler
doğrultusunda yetiştirmeyi birincil amaç edinmiştir. Belirlenen yeni değerlerin
tüm topluma mal edilmesi düzenli, devamlı ve tutarlı bir eğitimi gerektirir. Bu
da elbette eğitim ve onun temel taşlarından olan programlarla mümkündür. En
genel anlamda eğitim programları, okul içinde ve dışında gerçekleşecek eğitsel
amaçlı etkinliklerin sistematik bir biçimde planlanmasını içerir.

Bu çalışmada sosyal, siyasal ve
ekonomik açıdan karmaşık hale gelmiş bir dünyada inisiyatif sahibi, demokrat ve
etkin bireylerden kurulu bir ulus inşa etmeyi amaç edinen genç Cumhuriyetin
ilköğretim programlarında, bu yolu nasıl aldığına ilişkin bir perspektif tutmak
amaçlanmıştır. Bu doğrultuda veriler belgesel tarama modeliyle elde edilmiştir.
Özetle cumhuriyetin ilk yıllarında milliyetçi, laik birey, çok partili dönemle
demokratik kimlikli birey, 1980’li yıllarda pragmatist uslu birey gibi topluma
uyum ve faydayı amaç edinen yerel ölçekli bir yurttaşlık formasyonu hakimken
2005 programlarında evrensel dünya vatandaşı yetiştirmek en belirgin ve yeni
amaç olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, İlköğretim Programı, Yurttaşlık, Demokrasi

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2009). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Altunya, N. (2003). Vatandaşlık Bilgisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Binbaşıoğlu, C. (1989). Demokratik Davranışlar ve Demokratik Eğitim İlkeleri. Çağdaş Eğitim, (109), 15–20.
• Binbaşıoğlu, C. (1999). Cumhuriyet Döneminde İlkokul Programları. 75 Yılda Eğitim. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 145–170
• Başgöz, İ. (1995). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. TC Kültür Bakanlığı, Ankara.
• Çağlar, A. (1999). 75. Yılında Cumhuriyet’in İlköğretim Birikimi. 75 Yılda Eğitim. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 124–144.
• Ceylan Tarba, D. (2003). İlköğretim Türkçe, Lise Türkçe ve Edebiyat Kitaplarında İnsan Hakları ve Öğrencinin Yeri. Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları. İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayınları, 302–320.
• Demirel, M. (2009). İlköğretim Programlarına Yaşam Boyu Öğrenme Becerileri Açısından Eleştirel Bir Bakış. 1. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi. 1-3 Mayıs 2009, 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale, 1-25.
• Dağı, D. İ. ve N. Polat. (2004). Demokrasi ve İnsan Hakları El Kitabı. Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Erhürman, T. (2003). Hukuk İlintili Yurttaşlık Eğitimi. Hukuk Öğretimi ve Hukukçunun Eğitimi Uluslararası Toplantı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 56–66.
• Gemalmaz, M. S. (1985). Türkiye’de İnsan Hakları Eğitimi. Öğretmen Dünyası, (63), 4–7.
• Gülmez, M. (2001). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: Türkiye Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Gürkaynak, İ. (1985). Nasıl Bir Gençlik İstiyoruz (Panel III). Gençliğin Eğitimi ve Sorunları. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları. 378–385.
• Kafadar, O. (1997). Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma. Ankara: Vadi Yayınları.
• Karasar, N. (1979). Bireysel ve Toplumsal Gerginliklerin Giderilmesinde Problem Çözme Alışkanlığı. Çağdaş Eğitim, (39), 15–20.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kocaoluk, F. ve M. Ş. Kocaoluk. (1998). İlköğretim Okulu Programı. İstanbul: Kocaoluk Yayınevi.
• MEB. (1926). İlkmekteplerin Müfredat Programı. İstanbul: Milli Matbaa.
• MEB. (1936). Köy Mektepleri Müfredat Programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• MEB. (1948). İlkokul Programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1971). İlkokul Programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2006) İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2006) İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Ozankaya, Ö. (2000). Atatürk’ün Demokrasi Dersleri: Yurttaş İçin Medeni Bilgiler. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Özodaşık, M. (1999). Cumhuriyet Dönemi Yeni Bir Nesil Yetiştirme Çalışmaları 1923-1950. Konya: Çizgi Yayınları.
• Özyurt, C. (2009). Küresel Vatandaşlığın Gelişimi, İmkanı ve Küresel Değerler Eğitimi. I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. Uşak.
• Sakaoğlu, N. (1993). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekeli, İ. (2005). Yapılan Çalışmanın Bulguları Eğitimin Kalitesinin Geliştirilmesi Konusunda Bize Umut Veriyor Mu?. Öğretmen ve Öğrencilerin Gözünde Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Anket Sonuçları. İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayınları, 115–121.
• Topses, G. (1999). Cumhuriyet Dönemi Eğitimin Gelişimi. 75 Yılda Eğitim. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 9–22.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Üstel, F. (2004). Makbul Vatandaşın Peşinde: II: Meşrutiyetten Bugüne Türkiye’de Vatandaşlık Eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.