The Role of Respect for Parental Self, Essential Needs and Self-efficacy in Predicting the Social Emotional Adjustment of Five/Six-Year-Old Children

Yıl 2017, Cilt: 41 Sayı: 41, 105 - 119, 01.01.2017

Mustafa Buluş Ayşe Öztürk Samur

Öz

This study was conducted to examine the relationships between
five-six years old children’s social emotional adjustment level and their
parents’ self-esteem, basic needs and self-efficacy. In the study relational
screening model was utilized. The participants of the research consisted of 208
five-six years old children attending preschool education and their parents
(208 mothers and 208 fathers). Results showed positive significant correlations
between children’s social competence level and parents’ self-esteem, self-efficacy
and basic needs of survival, power, fun, belonging and freedom; negative significant
correlations between children’s anger-aggression level and  parents’ self-esteem, self-efficacy and basic
need of survival and negative significant correlations between children’s anxiety-introversion
level and parents’ self-esteem, self-efficacy and basic needs of survival, power
and belonging. Results also indicated that self-esteem, basic needs and self-efficacy
altogether predicted 16 % of social competency, 17 % of anger- aggression and 24
% of anxiety-introversion subtests of social emotional adjustment. In the study,
implications of the findings were discussed and suggestions were given. 

Anahtar Kelimeler

Social emotional adjustment, self-esteem, basic needs, self-efficacy

Beş-Altı Yaş Çocuklarının Sosyal Duygusal Uyumunu Yordamada Ebeveyn Benlik Saygısı, Temel İhtiyaçları ve Öz Yeterliğin Rolü

Öz

Bu
araştırma beş-altı yaş çocuklarının sosyal duygusal uyum düzeyi ile
ebeveynlerinin benlik saygısı, temel ihtiyaçları ve öz yeterlikleri arasındaki
ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. İlişkisel tarama modeli kullanılan
çalışmanın araştırma grubunu okul öncesi eğitim alan beş-altı yaş grubu 208
çocuk ve ebeveynleri (208 anne ve 208 baba) oluşturmuştur. Elde edilen sonuçlar,
çocukların sosyal yetkinlik düzeyi ile ebeveynlerinin benlik saygısı, öz
yeterlik algıları ve temel ihtiyaçları (hayatta kalma, güç, eğlenme, aidiyet,
özgürlük) arasında pozitif; kızgınlık-saldırganlık düzeyi ile ebeveynlerinin benlik
saygısı, öz yeterlik ve hayatta kalma temel ihtiyacı arasında negatif;
anksiyete-içedönüklük düzeyi ile ebeveynlerinin benlik saygısı, öz yeterlik ve
hayatta kalma, güç ve aidiyet temel ihtiyaçları arasında da negatif yönde
anlamlı ilişkiler olduğunu göstermiştir. Ayrıca benlik saygısı, temel
ihtiyaçlar ve öz yeterlik birlikte sosyal yetkinlik değişkenliğini % 16, kızgınlık-saldırganlık
değişkenliğini % 17 ve anksiyete-içedönüklük değişkenliğini ise % 24 oranında yordamıştır.
Araştırmada, elde edilen bulgular, eğitsel doğurguları ile birlikte tartışılmış
ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal duygusal uyum, benlik saygısı, temel ihtiyaçlar, öz yeterlik

Kaynakça

• Akbağ, M. (1994). Liseli ergenlerin ana-baba tutumlarını algılamaları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Akkök, F. ve Sucuoğlu, B. (1990). Influence of the family guidance on children’s social skills that just started nursery school.[Special Issue]. In Journal of Psychology Seminar, 8, 77-87.
• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10 (01), 59-68.
• Balat, G. U., Sezer, T. ve Tunçeli, H. İ. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların annelerinin öz yeterlilik ve öfke düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 29.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Revlew, 84,191-215.
• Bandura, A. (1986). Social Foundation Of Thought And Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Ciffs. NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of Human Human Behavior. New York: Academic Press. Vol. 4, Pp. 71-81.
• Bandura, A. (2002). Self-Efficacy in Changing Societies. New York: Cambridge University Pres.
• Bandura, A., Barbaranelli, C,. Caprara, G. V., and Pastorelli, C. (2001). Self-efficacy belief as shapers of children’s aspirations ad career trajectories. Child Development, 72(1), 187- 206.
• Berk, L. E. (2013). Bebekler çocuklar: Doğum öncesinden orta çocukluğa. Nobel Akademik Yayıncılık. Betz, N. E., and Hackett, G. (1986). Applications of self-efficacy theory to understanding career choice behavior. Journal of Social and Clinical Psychology, 4(3), 279-289.
• Bilal, G. (1984). Demokratik ve otoriter olarak algılanan ana-baba tutumlarının çocukların uyum düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Birch, S. H., and Ladd, G. W. (1997). The teacher-child relationship and children’s early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79.
• Bozgeyikli, H. (2005). Mesleki grup rehberliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin meslek kararı vermede kendilerini yetkin görme düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bronfenbrenner, U. (1995). Developmental ecology through space and time: A future perspective. In P. Moen, G.H. Elder, Jr., and K. Luscher (Eds.), Examining lives in context: Perspectives on the ecology of human development. Washington, D.C: APABooks.
• Bronfenbrenner, U., and Ceci, S. J. (1994). Nature-nurture reconceptualized in developmental perspective: A biological model. Psychological Review, 101, 568-586.
• Buluş, M. (2014). Sağlıklı çocuk sağlıklı toplum ilişkisinde erken çocukluk eğitimi. Yeni Türkiye, 59, 470-480.
• Büyüktaşkapu, S. (2012). Annelerin öz yeterlik algıları ile 1-3 yaş arasındaki çocuklarının gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 18-30.
• Campbell, A., and Muncer, S. (1998). Something happened: Fission and fusion in developmental psychology. A. Campbell & S. Muncer (Eds.), The social child (s. 3-20). USA: Psychology Press.
• Cass, D., C. Wood, M. Ingram, Edwin, L. (2003). Career development ınterventions academic self-efficecy and motivation: A pilot study. National Resarch Center for Career an Technical Education University of Minnesto.
• Cihangir Çankaya, Z. (2009). Öğretmen adaylarında temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve iyi olma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (3).
• Coleman, P. K. (1998). Maternal self-efficacy beliefs as predictors of parenting competence and toddlers’ emotional, social, and cognitive development. Unpublished doctoral dissertation, West Virginia University, Morgantown.
• Coleman, P. K., and Karraker, K. H. (2000). Parenting self‐efficacy among mothers of school‐age children: Conceptualization, measurement, and correlates. Family Relations, 49 (1), 13-24.
• Çetinkaya, N. (2016). 4-5 yaş arası okul öncesi çocukların sosyal-duygusal uyumu ile anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişki (Kars ili örneği), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi, Kars.
• Çorapçı, F., Aksan, N., Arslan-Yalçın, D. ve Yağmurlu, B. (2010). Okul öncesi dönemde duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme-30 ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17 (2), 63-74.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda benlik saygısı. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Ankara.
• Donovan, W. L., and Leavitt, L. A. (1985). Simulating conditions of learned helplessness: The effects of interventions and attributions. Child Development, 56, 594-603.
• Donovan, W. L., and Leavitt, L. A. (1989). Maternal self-efficacy and infant attachment: Integrating physiology, perceptionsi and behavior. Child Development, 60, 460 – 472.
• DuBois, D. L., and Tevendale, H. D. (1999). Self-esteem in childhood and adolescence: Vaccine or epiphenomenon? Applied and Preventive Psychology, 8, 103-117.
• Durmuşoğlu Saltalı, N. ve Arslan, E. (2012). Ebeveyn tutumlarının anasınıfına devam eden çocukların sosyal yetkinlik ve içe dönüklük davranışını yordaması. İlköğretim Online, 11 (3).
• Duru, E. (2008). Uyum zorluklarını yordamada yalnızlık, sosyal destek ve sosyal bağlılık arasındaki ilişkilerin analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8 (3), 833-856.
• Eaton, M. J., and Dembo, M. H. (1997). Differences in the motivational beliefs of Asian American and Non-Asian students. Journal of Educational Psychology, 3, 433- 440.
• Frey, L.M. and Wilhite, K. (2005). Our five basic needs: Application for understanding the function of behavior. Intervention in School and Clinic, 40 (3), 156-160.
• Gladding, S. T. (2011). Aile terapisi: Tarihi, kuram ve uygulamaları, (Çev. Ed. Keklik, İ ve Yıldırım, İ). Ankara, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayınları.
• Glasser, W. (2005). Kişisel özgürlüğün psikolojisi: Seçim teorisi. (Çev: M. İzmirli). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Gökçe, F. (2013). 5-6 yaş çocukların sosyal-duygusal uyumları ile annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Günindi, Y. ve Yaşa Giren, S. (2011). Aile kavramının değişim süreci ve okul öncesi dönemde ailenin önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF), 31, 349-361.
• Gür, Ç., Koçak, N., Demircan, A., Uslu, B., B., Şirin, N. ve Şafak, M. (2015). Okulöncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden 48-60 Ay Çocukların Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme Durumlarının İncelenmesi, Eğitim ve Bilim, 40 (180), 13-23.
• Hacket. G. (1995). Self-efficacy in career choice and development. In Bandura, A. (ed.), Self efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Press. pp. 232-258.
• Işık, B. (2006). Ailenin örgütsel ve yapısal niteliğinin 60-72 aylık çocukların sosyal duygusal uyum düzeyine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kandır, A. ve Orçan, M. (2011). Beş-altı yaş çocuklarının erken öğrenme becerileri ile sosyal uyum ve becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. İlköğretim Online, 10 (1), 40-50.
• Kacır, O. (2015). Okul öncesi 60-72 aylık dönem çocuğunun sosyal duygusal uyumda eğitsel oyunun etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Ketsetzis, M., Ryan, B. A., and Adams, G. R. (1998). Family processes, parent-child interactions, and child characteristics influencing school – based social adjustment. Journal of Marriage and the Family, 60, 374 – 387.
• Kızıldağ, Ö. ve Şendil, G. (2006). Evlilik çatışması ve çocuk davranış problemleri arasındaki ilişkilerin bilişsel bağlamsal çerçeve açısından incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 26, 1-20.
• Koç Erdamar, G. (2015). Sosyal öğrenme kuramı. İçinde A. Ulusoy (Ed.), Gelişim ve öğrenme psikolojisi (207-243). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kotil, Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna yeni başlayan 5 yaş çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerine annenin ebeveyn öz yeterlik algısı ile okul beklentilerine uyum düzeyinin etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• LaFreniere, Peter J. and Dumas, Jean E. (1996) Social competence and behavior evaluation in children ages 3 to 6 years: The short form (SCBE-30). Psychological Assessment, 8(4), 369-377.
• Nazlı, S. (2014). Aile danışmanlığı (11. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Öcel, H. (2002). Takım Sporu Yapan Oyuncularda Kolektif Yeterlilik Öz Yeterlilik İle Başarı Algı ve Beklentileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Önder, A. (2005). Okul öncesinde akran ilişkileri. A. Oktay, ve Ö. Polat Unutkan (Der.), Okul öncesi eğitimde güncel konular (s. 131-146). İstanbul: Morpa Kültür.
• Özbey, S. (2012). Ebeveynlerin evlilik uyumu ve algıladıkları sosyal destek ile altı yaş çocuklarının problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (1), 43-62.
• Pianta, R. C., Nimetz, S. L., and Benneth, E. (1997). Mother-child relationships, teacher-child relationships, and school outcomes in preschool and kindergarten. Early Childhood Research Quarterly, 12, 263 – 280.
• Ramazan, O. ve Ünsal, Ö. (2012). A study on the relationship between the social-emotional adaptation and behavioral problems of 60-72 month old preschoolers. Procedia -Social and Behavioral Sciences, 46, 5828-5832.
• Robins, R. W., Hendin, H. W., and Trzesniewski, K. H. (2001). Measuring global self-esteem: Construct validation of a single item measure and the Rosenberg Self-Esteem Scale. Personality & Social Psychology Bulletin, 27, 151-161.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Durmuşoğlu Saltalı, N., and Arslan, E. (2012). Ebeveyn tutumlarının anasınıfına devam eden çocukların sosyal yetkinlik ve içe dönüklük davranışını yordaması. İlköğretim Online, 11 (3).
• Schneider, B. H. (1993). Children's social competence in context: The contributions of family, school and culture. Psychology Press. 26.
• Sharp, C. (2002). Study support and the development of self-regulated learner. Educational Research, 44 (1), 29-42.
• Sertbaş, N. (2006). İlköğretim öğrencilerinde davranış problemleri ve yordayan değişkenler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Schunk, D.H. (1990). Goal setting and self efficacy-during self–regulated learning. Educational Psychologist, 25(1), 71-86.
• Sherer, M. and Adams, C. (1983). Construct validation of the Self-Efficacy Scale. Psychological Reports, 53, 899-902.
• Strand, P. S., and Wahler, R. G. (1996). Predicting maladaptive parenting: Role of maternal object relations. Journal of Clinical Child Psychology, 25 (1), 43-51.
• Swick, K. J., and Hassell, T. (1990). Parental efficacy and the developmant of social competence in young children. Journal of Instructional Psychology, 17, 24-31.
• Şentürk, S. (2007). 5–6 yaş çocukların çalışan ve çalışmayan annelerinin çocuk yetiştirme tutumları ile bu çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tabak, N. (2007). İlköğretim 1. kademede davranış sorunları olan çocukların anne baba tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Tafarodi, R. W. (1998). Paradoxical self-esteem and selectivity in the processing of social information. Journal of Personality & Social Psychology, 74, 1181–1196.
• Tafarodi, R. W., Tam, J., and Milne, A. B. (2001). Selective memory and the persistence of paradoxical self-esteem. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 1179–1189.
• Tafarodi, R. W., and Swann, W. B. (1995). Self-liking and self-competence as dimensions of global self-esteem: Initial validation of a measure. Journal of Personality Assessment, 65, 322–342.
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yormadaki rolü, Yayımlanmamış doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Türkdoğan, T. ve Duru, E. (2012). The role of basic needs fulfillment in prediction of subjective well-being among university students. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 2440-2446.
• Tepeli, K. (2012). Çocukların istenmeyen davranışlarına karşı annelerin kullandıkları iletilerin niteliksel analizi. E-Journal of New World Sciences Academy, 8 (1), 138-158.
• Weaver, C. M., Shaw, D. S., Dishion, T. J., and Wilson, M. N. (2008). Parenting self-efficacy and problem behavior in children at high risk for early conduct problems: The mediating role of maternal depression. Infant Behavior and Development, 31 (4), 594-605.
• Wood, R. and A, Bandura, (1989). Social cognitive theory of organizational manegement, Academy of Manegement Review, 14 (3), 361-384.
• Yalçın, A. F. (2007). Başarı kimliği geliştirme programının etkililiği. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, F. ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel öz yeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21 (4), 301-308.
• Yovetich, W. M. S., Leschied, A. W. and Flicht, J. (2000). Self-esteem of school-age children who stutter. Journal Fluency Disorder, 25, 143-153.
• Zulkosky, K. (2009). Self-efficacy: A concept analysis. Nursing Forum, 44 (2), 93-102.