Okul Müdürlerinin Toksik Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizliği Arasındaki İlişki

Yıl 2019, Cilt: 47, 41 - 58, 12.09.2019

Zülfü Demirtaş , Özkan Küçük

https://doi.org/10.9779/pauefd.489747

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmada, ortaokul ve lise öğretmenlerinin
okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile kendi örgütsel
sessizliklerine yönelik algılarının düzeyi; müdürlerin toksik liderlik
davranışlarının öğretmenlerin örgütsel sessizlikleri üzerindeki etkisi
araştırılmıştır. Araştırma kapsamında Elazığ merkez ilçede bulunan sekiz
ortaokul ve on lisede görev yapan 411 öğretmene, toksik liderlik ve örgütsel
sessizlik ölçekleri uygulanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde ortalama ve
standart sapmanın yanı sıra regresyon analizi uygulanmıştır. Öğretmenlerin
beraber çalıştıkları okul müdürlerinin toksik liderlik davranışlarına yönelik
algıları düşük düzeyde; kendi örgütsel sessizlik algıları da orta düzeyde
bulunmuştur. Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışlarına yönelik algılar
öğretmenlerin örgütsel sessizliklerinin anlamlı bir yordayıcısıdır.

Anahtar Kelimeler

toksik, toksik lider, örgütsel sessizlik

Relationship between School Principals’ Toxic Leadership Behaviors and Teachers’ Organizational Silence

Öz

The perception level of high school and secondary school teachers concerning toxic leadership behaviors of school administrators and their organizational silence behaviors and the effect of toxic leadership behaviors of school administrators on teachers’ organizational silence was examined in this study. The study was carried out through the relational screening model. The Toxic Leadership and Organizational Silence scales were conducted on 411 teachers working in ten high schools and eight secondary schools in the province of Elazığ and which were selected through the cluster sampling method. A regression analysis along with the average and standard deviation values were used in analyzing the study data. Perception levels of teachers concerning the toxic leadership behaviors of their school administrators were observed to be at a low level; perception levels concerning their own organizational silence behaviors were observed to be at a moderate level. Teacher perceptions concerning toxic leadership behaviors of their school administrators are significant predictors of their organizational silence.

Anahtar Kelimeler

leader, toxic leader, organizational silence

Kaynakça

• Appelbaum SH. ve Roy- Girard, D. (2007). Toxins in the workplace: Affect on organizations and employees. Corporate governance: The International Journal of Business in Society, 7(1), 17-28.
• Arlı, D. (2013). İlkokul müdürlerinin örgütsel sessizlik ile ilgili görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 69-84.
• Bildik, B. (2009). Liderlik tarzları, örgütsel sessizlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
• Bowling, NA. ve Michel, JS. (2011). Why do you treat me badly? The role of attributions regarding the cause of abuse in subordinates' responses to abusive supervision. Work & Stress, 25(4), 309-320. https://doi.org/10.1080/02678373.2011.634281
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-114.
• Crockett, D. (2013). Teacher Silence in South Carolina Public Schools. Doctoral dissertation, University of South Carolina, Columbia, USA.
• Çelebi, N., Güner, H., ve Yıldız, V. (2015). Toksik liderlik ölçeğinin geliştirilmesi. Developing toxic leadership scale. Bartin Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-268.
• Çelik, V. (2012). Eğitimsel Liderlik. Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Çoğaltay, N., Karadağ, E. ve Öztekin, Ö. (2014). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 20(4), 483-500.
• Daşcı, E. (2014). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbıng) ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dobbs, JM. (2014). The Relationship Between Perceived Toxic Leadership Styles, Leader Effectiveness, and Organizational Cynicism. Doctoral Dissertation, University of San Diego, San Diego, USA.
• Dunn, MW., Dastoor, B. ve Sims, RL. (2012). Transformational leadership and organizational commitment: A cross-cultural perspective. Journal of Multidisciplinary Research, 4(1), 45-59.
• Dyck, D. (2001). The toxic workplace. Benefits Canada, 25(3), 52-57.
• Eğinli, AT. ve Bitirim, S. (2008). Kurumsal başarının önündeki engel: Zehirli (toksik) iletişim. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(3), 124-140.
• Fujio, M. (2004). Silence during intercultural communication: A case study. Corporate communications: An International Journal, 9(4), 331-339. https://doi.org/10.1108/13563280410564066
• Goldman, A. (2006). High toxicity leadership: Borderline personality disorder and the dysfunctional organization. Journal of Managerial Psychology, 21(8), 733-746. https://doi.org/10.1108/02683940610713262
• Gül, H. ve Özcan, N. (2011). Mobbing ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiler: Karaman il özel idaresinde görgül bir çalışma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 107-134.
• Henriksen, K. ve Dayton, E. (2006). Organizational silence and hidden threats to patient safety. Health Services Research, 41(4p2), 1539-1554.
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları. School administrator and teachers’ perceptions of organizational silence. Education and Science, 38(167), 50-64.
• Karaman, G. (2015). Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki/ The relationship between power sources of school principals and organizational silence behavior of teachers. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kahya, C. (2015). Örgütsel sessizlik ve tükenmişlik sendromu ilişkisi. Electronic Turkish Studies, 10(10), 523-546. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.8335
• Kılıç, G., Tunç, T., Saraçlı, S. ve Kılıç, İ. (2013). Örgütsel stresin örgütsel sessizlik üzerine etkisi: Beş yıldızlı termal. Turk Journal of Busıness Research, 5(1), 17-32.
• Kılıç, R., Keklik, B. ve Yıldız, H. (2014). Dönüştürücü etkileşimci ve tam serbesti tanıyan liderlik tarzlarının örgütsel sessizlik üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Journal of Management & Economics, 21(2), 249-268.
• Kılınç, E. (2012). Hekim ve hemşirelerde örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel sessizlik, çalışan performansı ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Kırbaç, M. (2013). Eğitim örgütlerinde toksik liderlik. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kim, PY. ve Lee, YL. (2015). Effects of abusive supervision on organizational silence and organizational commitment in travel agency. The Journal of the Korea Contents Association, 15(5), 507-514. https://doi.org/10.5392/JKCA.2015.15.05.507
• Lipman- Blumen, J. (2005). The allure of toxic leaders: Why followers rarely escape their clutches. Ivey Business Journal, 69(3), 1-40.
• Lubit, R. (2004). The tyranny of toxic managers: Applying emotional ıntelligence to deal with difficult personalities. Ivey Business Journal, 68(4), 1-7.
• Macklem, K. (2005). The toxic workplace. Maclean’s, 118, 34-35.
• McGowan, RA. (2003). Organizational discourses: Sounds of silence. In 3rd International Critical Management Studies Conference Lancaster University (pp. 1-7).
• Milliken, FJ., Morrison, EW., & Hewlin, PF. (2003). An exploratory study of employee silence: Issues that employees don’t communicate upward and why. Journal of management studies, 40(6), 1453-1476. https://doi.org/10.1111/1467-6486.00387
• Nartgün, ŞS. ve Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri (Teachers’ perceptions on organizational cynicism and organizational silence). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47-67.
• Padilla, A., Hogan, R. ve Kaiser, RB. (2007). The toxic triangle: Destructive leaders, susceptible followers, and conducive environments. The Leadership Quarterly, 18(3), 176-194. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2007.03.001
• Pinder, CC., ve Harlos, KP. (2001). Employee silence: Quiescence and acquiescence as responses to perceived ınjustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-370. https://doi.org/10.1016/S0742-7301(01)20007-3
• Schmidt, AA. (2008). Development and validation of the toxic leadership scale. ProQuest.
• Schmidt, AA. (2014). An examination of toxic leadership, job outcomes and the impact of military deployment. Doctor of Philosophy, University of Maryland, College Park, USA.
• Şimşek, E. ve Aktaş, H. (2014). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121-136.
• Şişman, M. (2002). Öğretim Liderliği. Ankara, Pegem A Publishing.
• Şişman, M. (2012). Eğitimde Mükemmellik Arayışı ( Etkili Okullar). Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Tahaoğlu, F. ve Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 274-298.
• Taşkıran, E. (2010). Liderlik tarzının örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin rolü ve bir araştırma. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uğurlu, CT. ve Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 434-448.
• Uymaz, AO. (2014). Yıkıcı liderlik ölçeği geliştirme çalışması. İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75), 37-57.
• Whicker, ML. (1996). Toxic Leaders: When Organizations Go Bad. Westport, CT: Quorum Books.
• Wilson-Starks, KY. (2003). Toxic leadership. Accessed on 9 April 2015 on the http://www.transleadership.com/ ToxicLeadership.pdf website.