Developing the Critical Thinking Disposition Scale for Secondary School Students: a Validity and Reliability Study

Yıl 2022, Sayı: 54, 99 - 129, 02.01.2022

Seyhan Yıldırım Döner , Sezgin Demir

https://doi.org/10.9779/pauefd.823427

Cited By: 6

Öz

Critical thinking disposition; expresses individuals' orientation towards using skills that are within the scope of critical thinking such as analysis, evaluation, interpretation, and discussion. The aim of this study is to develop a valid and reliable Critical Thinking Disposition Scale for secondary school 5th, 6th, 7th, and 8th-grade students (9-14 years old). A different sample group has been selected for exploratory factor analysis, test-retest, and confirmatory factor analysis, each time using the simple random sampling method. Cronbach's Alpha value has been determined as .87, Spearman-Brown and Guttman split-half value as .81 in the reliability analysis performed on the obtained data, and it has been found that the scale was quite reliable. It has been found that the scale also had internal consistency in test-retest applications. The internal consistency coefficient of .75 indicates that the consistency of the scale is high as a result of the test-retest. As a result of the exploratory factor analysis, the scale's 21-item three-factor scale structure, which has a total variance value of 42.94%, has been confirmed by confirmatory factor analysis (X2 = 345.18, sd = 184 RMSEA = .042, NFI = .97, NNFI = .98, CFI = .99. , GFI = .88, AGFI = .85, SRMR = .059). The construct reliability of the scale has been calculated as 93, and it has been concluded that the scale was reliable enough. As a result of the research, it can be stated that a valid and reliable Likert-type scale with 21 items and three dimensions has been introduced to the literature.

Anahtar Kelimeler

critical thinking disposition, secondary school students, scale, validity, reliability

Ortaokul Öğrencileri İçin Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz

Eleştirel düşünme eğilimi; bireylerin analiz, değerlendirme, yorumlama, tartışma gibi eleştirel düşünme kapsamında olan becerileri kullanmaya olan yönelimlerini ifade eder. Eleştirel düşünme eğilimi, eleştirel düşünme becerilerinin ve eleştirel düşünmenin etkilediği diğer becerilerin kullanımında ve gelişiminde önemli bir rol oynar. Bu araştırmanın amacı, ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerine yönelik (9-14 yaş arası) geçerli ve güvenilir bir Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği geliştirmektir. Açımlayıcı faktör analizi, test-tekrar test ve doğrulayıcı faktör analizi için her seferinde basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile farklı bir örneklem grubu seçilmiştir. Elde edilen veriler üzerinden gerçekleştirilen güvenirlik analizlerinde Cronbach’s Alpha değeri .87, Spearman-Brown ve Guttman Split-Half değeri .81 olarak tespit edilmiş ve ölçeğin oldukça güvenilir olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ölçeğin test-tekrar test uygulamasında da iç tutarlılığa sahip olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. İç tutarlılık katsayısının .75 olması test-tekrar test sonucunda ölçeğin tutarlılığının yüksek olduğunu göstermektedir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda %42.94 toplam varyans değerine sahip ölçeğin 21 maddelik üç faktörlü ölçek yapısı, doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulanmıştır (X2=345.18, sd= 184 RMSEA=.042, NFI=.97, NNFI=.98, CFI=.99, GFI=.88, AGFI=.85, SRMR=.059). Ölçeğin yapı güvenirliğinin .93 olarak hesaplanması ile ölçeğin yeterli düzeyde güvenilir olduğuna kanaat getirilmiştir. Araştırma sonucunda alan yazına 21 maddeli ve üç boyutlu olan, geçerli ve güvenilir likert tipi bir ölçeğin kazandırıldığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

ölçek, geçerlik, güvenirlik, eleştirel düşünme eğilimi, ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• Akarsu, B. (2019). Eleştirel düşünme sanatı. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Akın, A., Hamedoğlu, M. A., Arslan, S., Akın, U., Çelik, E., Kaya, Ç. and Arslan, N. (2015). The adaptation and validation of the Turkish version of the critical thinking disposition scale. The International Journal of Educational Researchers, 6(1), 31-35. https://ijer.penpublishing.net/makale_indir/82
• Allahverdi, K. (2009). John Dewey’de eleştirel düşünme yaklaşımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Ay, Ş. ve Akgöl, H . (2008). Eleştirel düşünme gücü ile cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(2), 65-75. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/akukeg/issue/29373/314325
• Aybek, B. (2007). Eleştirel düşünmenin öğretiminde öğretmenin rolü. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 7(2). https://docplayer.biz.tr/34954018-Elestirel-dusunmenin-ogretiminde-ogretmenin-rolu.html
• Brown, T. A. and Moore, M. T. (2012). Confirmatory factor analysis. Handbook of structural equation modeling, 361-379.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloglu, D. (2001). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. (Çev. Edt. Halil Ekşi). İstanbul: EDAM.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, S. (2019). Dil edinim ve öğretim kuramları ile ilgili temel kavramlar, (Edt. Halit Karatay), Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Asos Yayınları, s. 261-284.
• Demircioğlu, E. (2012). Eleştirel düşünme eğilimi ölçeği'nin uyarlama çalışması ve faktör yapısının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Dilekli, Y. (2019). What are the dimensions of thinking skills in Turkish literature?: A content analysis study. International Journal of Evaluation and Research in Education, 8(1), 110-118. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1211267.pdf
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction—The Delphi report. Millbrae, CA: California Academic Press. https://eric.ed.gov/?id=ED315423
• Facione, P., Giancarlo, C., Facione, N. and Gainen, J. (1995). The disposition toward critical thinking. Journal of General Education, 44(1), 1–25. DOI: 10.22329/il.v20i1.2254
• Fahim, M. and Eslamdoost, S. (2014). Critical thinking: Frameworks and models for teaching. English Language Teaching, 7(7), p141. https://doi.org/10.5539/elt.v7n7p141
• Gliem, J. A. and Gliem, R. R. (2003). Calculating, interpreting, and reporting Cronbach’s alpha reliability coefficient for Likert-type scales. Midwest Research-to-Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education. http://hdl.handle.net/1805/344
• Halpern, D. F. (1998). Teaching critical thinking for transfer across domains: Disposition, skills, structure training, and metacognitive monitoring. American Psychologist, 53(4), 449–455. doi:10.1037/0003-066x.53.4.449
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS Programları Kullanılarak Gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Analizlerine İlişkin Sonuçların Karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), Kış 2014, 26-42. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 5(2), Winter 2014, 26-42.
• Kılıç, H. E. ve Şen, A. İ. (2014). UF/EMI eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 1-12. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3632
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kökdemir, D. (2012). Üniversite eğitimi ve eleştirel düşünme. PiVOLKA, 21(7), 16-19. https://www.elyadal.org/pivolka/21/PiVOLKA_21_06.pdf
• Kurnaz, A. (2007). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde beceri ve içerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri, erişi ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personel Psychology. 28, 563-575. DOI=10.1.1.460.9380
• Perkins, D., Jay, E. and Tishman, S. (1993). Beyond abilities: A dispositional theory of thinking. The Merrill-Palmer Quarterly, 39(1), 1-21. https://eric.ed.gov/?id=EJ456333
• Piaget, J. (2019). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Semerci, N. (2016). Eleştirel düşünme eğilimi (EDE) ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik revize çalışması. Turkish Studies, 11(9), 725-740. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9573
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-73
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde geçerlilik ve güvenirlik. Ankara: Seçkin Matbaası.
• Tümkaya S. ve Aybek B. (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo- demografik özellikler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 387-402. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4379/60056
• Walker, S. E. (2003). Active learning strategies to promote critical thinking. Journal of athletic training, 38(3), 263. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC233182/
• Yong, A. G. and Pearce, S. (2013). A beginner’s guide to factor analysis: Focusing on exploratory factor analysis. Tutorials in quantitative methods for psychology, 9(2), 79-94.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 1, 771-774.
• Zhang, L. F. (2003). Contributions of thinking styles to critical thinking dispositions. The Journal of Psychology, 137(6), 517-544. DOI: 10.1080/00223980309600633