Küçük ‘t’ Travma Etkisini Belirleme Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 57, 225 - 251, 01.01.2023

Safiye Yılmaz Dinç , Fatma Sapmaz

https://doi.org/10.9779/pauefd.1032610

Öz

Bu araştırmada küçük ‘t’ travma etkilerinin belirlemeye yönelik “Küçük t Travma Etkileri Ölçeği’’nin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu on sekiz yaş üstü bireylerden oluşmakta olup, ölçeğin psikometrik incelemeleri kapsamında açımlayıcı faktör analizi (AFA) için n=549 ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) için n=317, test tekrar test için ise n=89 katılımcı araştırma grubunda yer almıştır. AFA sonucunda ölçeğin toplam varyansın %54.22’ni açıklayan üç alt boyutlu bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Bu alt boyutlar Kendilik ve Gelecek Algısı Olumsuz Etkileri (KGAE), Duygu, Düşünce ve Davranışlardaki Olumsuz Etkiler (DDDOE), Beden Duyumuna Yönelik Olumsuz Etkiler (BDYOE)’dir. Ölçek maddelerinin faktör yükleri ise KGAE için .41 ile .77, DDDOE için .52 ile .79 ve BDYOE için .51 ile .77 arasında değişmektedir. DFA sonucunda elde edilen uyum iyiliği değerlerinin ise χ2/sd (2462.79/776) = 3.17, p= .001, SRMR= .060; NNFI=.97; IFI= .97; CFI= .97; RMSEA= .083 (RMSEA için güven aralığı= .079–.087) şeklinde olduğu görülmüştür. Güvenirlik analizi sonucunda elde edilen Cronbach alfa iç tutarlık katsayıları ise; ölçeğin tamamı için .97, KGAE alt ölçeği için .93, DDDOE için .94, BDYOE için ise .91’dir. Elde edilen bulgular geliştirilen ‘Küçük ‘t’ Travma Etkileri Ölçeği’nin küçük ‘t’ travma etkilerini belirlemede yeterli düzeyde geçerli ve güvenilirlik değerlerine sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Küçük ‘t’ travma, travma etkisi, ölçek.

Destekleyen Kurum

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ BAP BİRİMİ

Proje Numarası

201921A231

Teşekkür

Bu araştırmamızı BAP Projesi olarak destekleyen ESOGU BAP birimine teşekkürlerimi sunuyorum.

Development of the Small ‘t’ Trauma Effects Determination Scale

Öz

The study aimed to develop the” Small ‘t’ Trauma Effects Determination Scale" in order to determine the small 't' trauma effects. The study group was made up of individuals over the age of 18. Within the scope of the psychometric examinations of the scale, n=549 participants were included in the study for exploratory factor analysis (EFA), n=317 participants for confirmative factor analysis (CFA), and n=89 participants for test-retest. As a result of EFA, it was determined that the scale had a three-factor structure explaining the 54.22% of the total variance. These factors are Negative Effects on Self and Future Perception (NESFP), Negative Effects on Emotions, Thoughts, and Behaviors (NEETB), and Negative Effects on Body Sense (NEBS). The factor loadings of the scale items range from .41 to .77 for NESFP, from .52 to .79 for NEETB, and from .51 to .77 for NEBS. After CFA, the goodness of fit values was found χ2/sd (2462.79/776) =3.17, p=.001, SRMR= .060; NNFI=.97; IFI=.97; CFI=.97; RMSEA=.083 (confidence interval for RMSEA=.079–.087). The Cronbach’s alpha internal consistency coefficients calculated as a result of the reliability analysis were .97 for the whole scale, .93 for the NESFP, .94 for the NEETB, and .91 for the NEBS. According to the study findings, the “Small 't' Trauma Effects Scale” has adequate validity and reliability values in determining the small 't' trauma effects.

Anahtar Kelimeler

Small ‘t’ trauma, trauma effect, scale

Proje Numarası

201921A231

Kaynakça

• Bahşi, A. B. (2020). Travma; ruhsal yaralarımız. Z. D. Aktan (Ed.) Çocukluk Çağı Travmasının Yansılamarı içinde (s. 1-19). Ankara: Nobel.
• Barbash, E. (2017). Different types of trauma: Small 't' versus large 'T'. [Çevrim-içi: https://www.psychologytoday.com/us/blog/trauma-and-hope/201703/different-types-trauma-small-t-versus-large-t] Erişim tarihi: 10.03.2021.
• Beck, A. T. (2008) Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar. Litera Yayıncılık, İstanbul.
• Brickel, R. E. (2019a). Using ‘big T’ and ‘little t’ for trauma can be a big mistake. [Çevrim-içi: https://brickelandassociates.com/big-t-little-t-trauma/] Erişim tarihi: 27.03.2021.
• Brickel, R. E. (2019b). What you need to know about EMDR and trauma. [Çevrim-içi: https://brickelandassociates.com/big-t-little-t-trauma/] Erişim tarihi: 27.03.2021.
• Civilotti, C., Cussino, M., Callerame, C., Fernandez, I., & Zaccagnino, M. (2019). Changing the adult state of mind with respect to attachment: An exploratory study of the role of emdr psychotherapy. Journal of EMDR Practice and Research 13(3), 176-186.
• Cope, T. A. (2014). Positive psychotherapy: priorities and problems. Internatıonal Journal Of Psychotherapy, 18(2), 62-71.
• Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda ölçme-güvenilirlik-geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), 339-344.
• Çorapçıoğlu, A., Yargıç, İ., Geyran, P. ve Kocabaşoğlu, N. (2006). “Olayların etkisi ölçeği” (IES-R) Türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenilirliği. New/Yeni Symposium Journal, 44(1), 14-22.
• DeLongis, A., Coyne, J. C., Dakof, G., Folkman, S. & Lazarus, R. S. (1982). Relationship of daily hassles, uplifts, and major life events to health status. Health Psychology, 1(2), 119-136.
• Evren, C., Dalbudak, E., Aydemir, O., Köroğlu, E., Evren, B., Özen, S. ve Coşkun, K. S. (2016). Psychometric properties of the Turkish PTSD-short scale in a sample of undergraduate students. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni, 26(3), 215-328.
• Forgash, C. (2007). Applying EMDR and ego state therapy in collaborative treatment. In C. Forgash ve M. Copeley (Eds.). Healing the Heart of Trauma and Dissociation With EMDR and Ego State Therapy (pp. 313-341).
• Frustaci, A., Lanza, G., Fernandez, I., Giannantonio, M. & Pozzi, G. (2010). Changes in psychological symptoms and heart rate variability during EMDR treatment: A case series of subthreshold PTSD. Journal of EMDR Practice and Research 4(1). 3-11.
• Gümüş, E. (2015). Tarama araştırması. A. Aypay (Ed.) Araştırma Yöntemleri (s. 367-400). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Hensley, B. (2015). An EMDR terapy primer, second edition: from practicum to practice. NewYork: Springer Publishing Company.
• Herman, J. (2007). Travma ve iyileşme. İstanbul: Literatür.
• Jarero, I., & Uribe, S. (2012). The EMDR protocol for recent critical ıncidents: Follow-up report of an application in a human massacre situation. Journal of EMDR Practice and Research, 6(2). 50-61.
• Kaya, Z. (2019). Travma psikolojik danışmanlığında kavramsal çerçeve. S. Çakar (Ed.). Travma Psikolojik Danışmanlığı (s. 1-32). Ankara: Pegem.
• Keçeli, N. M. (2015). Şiddete maruz kalmış bireylerde travmatik stres, bağlanma stilleri ve somatizasyon arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Kolk, V. D. (2018). Beden kayıt tutar. Ankara: Nobel Yaşam.
• Koyuncu, İ. ve Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı: bir doküman incelemesi. Eğitim ve Bilim, 44(198). 361-388.
• Levine, P. A., & Frederick, A. (2020). Kaplanı Uyandırmak Travmayı İyileştirmek. İstanbul: Butik Yayıncılık.
• Mol, S. S., Arntz, A., Metsemakers, J. F., Dinant, G. J., Vilters-van Montfort, P. A., & Knottnerus, J. A. (2005). Symptoms of post-traumatic stress disorder after non-traumatic events: evidence from an open population study. Br J Psychiatry,186, 494-499.
• Morrissey, M. (2013). EMDR as an integrative therapeutic approach for the treatment of separation anxiety disorder. Journal of EMDR Practice and Research, 7(4), 200-207.
• Morsünbül, Ü., ve Çok, F. (2011). Bağlanma ve ilişkili değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 553-570. [Çevrim-içi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pgy/issue/11157/133406] Erişim tarihi: 25.05.2021.
• Ney, P., Fung, T., & Wickett, A. R. (1994). The worst combinations of child abuse and neglect. Child Abuse and Neglect, 18, 705-714.
• Nijenhuis, E. R., & Van Der Hart, O. (2011). Dissociation in trauma: a new definition and comparison with previous formulations. Trauma Dissociation, 12, 416-445.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory basic psychological needs in motivation, development, and wellness. NewYork:The Guılford Press.
• Shapiro, F. (2001a). EMDR: göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme. İstanbul: Okuyanus.
• Shapiro, F. (2001b). EMDR 1. Düzey Eğitimi. Emre Konuk ve Zeynep Zat (Ed.). İstanbul: Davranış Bilimleri Enstitüsü.
• Shapiro, F. (2012a). EMDR terapisi teknikleri ile acı anıları silmek. İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
• Şar, V., Öztürk, E. ve İkikardeş, E. (2012). Çocukluk çağı ruhsal travma ölçeğinin türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 32(4), 1054-1063.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu, https://www.emdr-tr.org/travma-sonrasi-stres-bozuklugu
• Wong, S. L. (2018). EMDR-based divorce recovery group: A case study. Journal of EMDR Practice and Research, 12(2). 58-70.
• Wood, E., Ricketts, T., & Parry, G. (2018). EMDR as a treatment for long-term depression: A feasibility study. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 91(1), 63-78.