Öz
Kur’an-ı Kerim, lafız ve mânâ itibariyle akıl ve düşünceleri kendisine hayran bırakan mükemmel bir kitaptır. Onun bu yönü, kendisine has bir üslûp ve dil yapısını beraberinde getirmiştir. Nitekim Yüce Allah, kullandmış olduğu Arap dil malzemesinin isim, fiil ve edat gibi çeşitli unsurlarıyla bir vahiy dili inşa etmiş ve ona kazandırdığı çeşitli belagat unsurlarıyla da zirveye taşımıştır. Buna katkı sağlayan öğelerden birisi de aynı şekilde yazılan ve mânâ itibariyle birbirinden farklı olan ‘in’ edatının kullanım biçimleri olmuştur. Bu edat, Kur’an-ı Kerim’in çeşitli yerlerinde ‘in-i muhaffefe’, ‘in-i nâfiye’, ‘in-i şartiyye’ ve ‘in-i zaide veya in-i vasliye’ olarak oldukça bol miktarda kullanılmıştır. Bu da bir yönüyle beyanı güzelleştirirken, diğer yönüyle de anlama bir tür zenginlik ve derinlik katmıştır.
Bu çalışmada, söz konusu edatın farklı şekillerdeki kullanımlarının daha kolay fark edilmesine katkı sağlayan hususları ve mânâya kazandırdıkları zenginlikleri çeşitli örnekler eşliğinde ele alıp inceledik. Bunun da ayetleri anlama ve yorumlama hususunda yapılan çalışmalara kendi ölçeğinde bir katkı sağlayacağını düşündük.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abbas Hasan. en-Nahvu’l-vâfî mea rabtıhi bi’l-esâlîbi’r-refîati ve’l-hayâti’l-lüğaviyyeti’l-müteceddideh. Mısır: Dâru’l-Meârif, 3. Basım, 2018.
- Akdağ, Hasan. Arap Dilinde Edatlar. Konya: Tekin Dağıtım, 3. Basım, 1987.
- Âlûsî, Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdullah. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-seb’ı’l-mesânî. thk. Beyrut: A. Abdulbâri Atıyyeh. Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyyeh, 1415.
- Arslan, Gıyasettin. “Kur’an-ı Kerim’de Eyyü Edatı ve Tercüme Problemi”. Bilimname XV, 2008/2.
- Ateş, Avnullah Enes. “Kur’an’da “Mâ” Edatının Farklı Kullanımları ve Kur’an Yorumlarına Etkisi” Tefsir Araştırmaları Dergisi, Nisan/2018, Cilt: 2. Sayı: 1.
- Beğavî, Huseyn b. Mes’ûd b. Muhammed. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, h. 1420.
- Bulut, Ali. el-Belâgat-i Müyessera Meânî-Beyân-Bedi’. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
- Çavdar, Emre. Arap Dili’nde ‘Lâm’, ‘Lâ’, ‘Mâ’ Edatları ve Kur’ân-ı Kerîm’deki Kullanımları. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
- Daşkıran, Yaşar. Anlama Sürecinde Arapçanın Yapısal İşlevleri. Ankara: İlahîyat, 2016.
- Dervîş, Muhyiddîn. I’râbü’l-Kur’âni’l-Kerîm ve beyânühü. Beyrut: Yemâme-Dâru İbn Kesîr, 1420/1999.
- Dinçer, Ferit. “Kur’ân’da İnne Edatının Kullanım Şekilleri ve Anlamı”. Muş: Din ve Bilim-Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi Haziran 2020, 3 (1).
- http://www.m-a-arabia.com/vb/showthread.php?p=65163 Erişim: 12.02.2022
- http://www.moqatil.com/openshare/Behoth/Quran20/HoroofGar/sec02.doc_cvt. htm Erişim 02.02.2022.
- https://humanities.uobabylon.edu.iq/lecture.aspx?fid=10&lcid=38395 Erişim: 12.02.2022.
- Imâdî, Ebu’s-Suûd. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitabi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, (ty).
- İbn Eş’as, Ebu Dâvûd Süleyman. Sünenü ebî Dâvûd. thk. M. M. Abdulhamîd, Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, (ty).
- İbn Hamza, Mustafa. Netâyicü’l-efkâr şerhu izhâri’l-esrâr. İstanbul: Binezâreti Muhammed Lebîb, 1277.
- İbn Yeîş, Muvaffakuddîn Ali. Şerhu’l-mufassal. Mısır: İdâretü’t-Tıbâti’l-Münîreh, İdâretü’t-Tıbâati’l-Munîreh, (ty).
- İbrahim Mustafa vd. el-Mu’cemü’l-Vesît. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.
- Kur’an-ı Kerim Meâli, çev. Halil Altuntaş ve Muzaffer Şahin. İstanbul: DİB yayınları, 2010.
- Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali. Hayrettin Karaman vd. Ankara: TDV Yayınları, 2017.
- Mahallî, Celâlüddîn Muhammed ve Celâlüddîn Abdurrahman es-Suyûtî. Tefsîru Celâleyn. Kahire: Dârü’l-Hadîs, (ty).
- Murâdî, Hasan b. Kâsım. el-Cenâ’d-dânî fî hurûfi’l-meânî. thk. F. Kabâve. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
- Müzenî, Ebu’l-Huseyn. el-Hurûf. thk. M. Hasenî Mahmud vd. Amman: Dâru’l-Furkân, 1983.
- Suyûtî, Abdurrahman b. Celaleddin. Hem'ul-Hevâmi’ fi Şerhi Cem’il-Cevâmî’. thk. A. Şemsüddîn. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut, 1418/1998.
- Şahin, Hüseyin. Arap dilinde in (إنْ)’i Şartiyye ve Kur’ân-ı Kerim’deki Kullanımları. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
- Şâtibî, Ebu İshak İbrahim b. Musa. Şerhü’ş-Şâtıbî li elfiyyeti ibn Mâlik el Makâsıdü’ş-şâfiye fi şerhi hulâsâti'l-kâfiye. Mekke: Ümmü’l-Kura, 1428/2007.
- Şeyhlî, Behcet Abdülvahid. Belâgatü’l-Kur’âni’l-Kerîm fi’l-ı’câz ırâben ve tefsîren bi ı’câz. Amman: Mektebetü Dandîs, 1422/2001.
- Yüksel, Ahmet. "Dilbilim Açısından Kur'an'da Zaid Harfler". İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt 17, Sayı 3, 2004.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an Hakaiki’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavîl fi Vucuhi’t-Te’vil. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, h. 1422
Öz
Kur’an-ı Kerim, lafız ve mânâ itibariyle akıl ve düşünceleri kendisine hayran bırakan mükemmel bir kitaptır. Onun bu yönü, kendisine has bir üslûp ve dil yapısını beraberinde getirmiştir. Nitekim Yüce Allah, kullandmış olduğu Arap dil malzemesinin isim, fiil ve edat gibi çeşitli unsurlarıyla bir vahiy dili inşa etmiş ve ona kazandırdığı çeşitli belagat unsurlarıyla da zirveye taşımıştır. Buna katkı sağlayan öğelerden birisi de aynı şekilde yazılan ve mânâ itibariyle birbirinden farklı olan ‘in’ edatının kullanım biçimleri olmuştur. Bu edat, Kur’an-ı Kerim’in çeşitli yerlerinde ‘in-i muhaffefe’, ‘in-i nâfiye’, ‘in-i şartiyye’ ve ‘in-i zaide veya in-i vasliye’ olarak oldukça bol miktarda kullanılmıştır. Bu da bir yönüyle beyanı güzelleştirirken, diğer yönüyle de anlama bir tür zenginlik ve derinlik katmıştır.
Bu çalışmada, söz konusu edatın farklı şekillerdeki kullanımlarının daha kolay fark edilmesine katkı sağlayan hususları ve mânâya kazandırdıkları zenginlikleri çeşitli örnekler eşliğinde ele alıp inceledik. Bunun da ayetleri anlama ve yorumlama hususunda yapılan çalışmalara kendi ölçeğinde bir katkı sağlayacağını düşündük.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abbas Hasan. en-Nahvu’l-vâfî mea rabtıhi bi’l-esâlîbi’r-refîati ve’l-hayâti’l-lüğaviyyeti’l-müteceddideh. Mısır: Dâru’l-Meârif, 3. Basım, 2018.
- Akdağ, Hasan. Arap Dilinde Edatlar. Konya: Tekin Dağıtım, 3. Basım, 1987.
- Âlûsî, Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdullah. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-seb’ı’l-mesânî. thk. Beyrut: A. Abdulbâri Atıyyeh. Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyyeh, 1415.
- Arslan, Gıyasettin. “Kur’an-ı Kerim’de Eyyü Edatı ve Tercüme Problemi”. Bilimname XV, 2008/2.
- Ateş, Avnullah Enes. “Kur’an’da “Mâ” Edatının Farklı Kullanımları ve Kur’an Yorumlarına Etkisi” Tefsir Araştırmaları Dergisi, Nisan/2018, Cilt: 2. Sayı: 1.
- Beğavî, Huseyn b. Mes’ûd b. Muhammed. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, h. 1420.
- Bulut, Ali. el-Belâgat-i Müyessera Meânî-Beyân-Bedi’. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
- Çavdar, Emre. Arap Dili’nde ‘Lâm’, ‘Lâ’, ‘Mâ’ Edatları ve Kur’ân-ı Kerîm’deki Kullanımları. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
- Daşkıran, Yaşar. Anlama Sürecinde Arapçanın Yapısal İşlevleri. Ankara: İlahîyat, 2016.
- Dervîş, Muhyiddîn. I’râbü’l-Kur’âni’l-Kerîm ve beyânühü. Beyrut: Yemâme-Dâru İbn Kesîr, 1420/1999.
- Dinçer, Ferit. “Kur’ân’da İnne Edatının Kullanım Şekilleri ve Anlamı”. Muş: Din ve Bilim-Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi Haziran 2020, 3 (1).
- http://www.m-a-arabia.com/vb/showthread.php?p=65163 Erişim: 12.02.2022
- http://www.moqatil.com/openshare/Behoth/Quran20/HoroofGar/sec02.doc_cvt. htm Erişim 02.02.2022.
- https://humanities.uobabylon.edu.iq/lecture.aspx?fid=10&lcid=38395 Erişim: 12.02.2022.
- Imâdî, Ebu’s-Suûd. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitabi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, (ty).
- İbn Eş’as, Ebu Dâvûd Süleyman. Sünenü ebî Dâvûd. thk. M. M. Abdulhamîd, Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, (ty).
- İbn Hamza, Mustafa. Netâyicü’l-efkâr şerhu izhâri’l-esrâr. İstanbul: Binezâreti Muhammed Lebîb, 1277.
- İbn Yeîş, Muvaffakuddîn Ali. Şerhu’l-mufassal. Mısır: İdâretü’t-Tıbâti’l-Münîreh, İdâretü’t-Tıbâati’l-Munîreh, (ty).
- İbrahim Mustafa vd. el-Mu’cemü’l-Vesît. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.
- Kur’an-ı Kerim Meâli, çev. Halil Altuntaş ve Muzaffer Şahin. İstanbul: DİB yayınları, 2010.
- Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali. Hayrettin Karaman vd. Ankara: TDV Yayınları, 2017.
- Mahallî, Celâlüddîn Muhammed ve Celâlüddîn Abdurrahman es-Suyûtî. Tefsîru Celâleyn. Kahire: Dârü’l-Hadîs, (ty).
- Murâdî, Hasan b. Kâsım. el-Cenâ’d-dânî fî hurûfi’l-meânî. thk. F. Kabâve. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
- Müzenî, Ebu’l-Huseyn. el-Hurûf. thk. M. Hasenî Mahmud vd. Amman: Dâru’l-Furkân, 1983.
- Suyûtî, Abdurrahman b. Celaleddin. Hem'ul-Hevâmi’ fi Şerhi Cem’il-Cevâmî’. thk. A. Şemsüddîn. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut, 1418/1998.
- Şahin, Hüseyin. Arap dilinde in (إنْ)’i Şartiyye ve Kur’ân-ı Kerim’deki Kullanımları. Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
- Şâtibî, Ebu İshak İbrahim b. Musa. Şerhü’ş-Şâtıbî li elfiyyeti ibn Mâlik el Makâsıdü’ş-şâfiye fi şerhi hulâsâti'l-kâfiye. Mekke: Ümmü’l-Kura, 1428/2007.
- Şeyhlî, Behcet Abdülvahid. Belâgatü’l-Kur’âni’l-Kerîm fi’l-ı’câz ırâben ve tefsîren bi ı’câz. Amman: Mektebetü Dandîs, 1422/2001.
- Yüksel, Ahmet. "Dilbilim Açısından Kur'an'da Zaid Harfler". İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt 17, Sayı 3, 2004.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an Hakaiki’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavîl fi Vucuhi’t-Te’vil. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, h. 1422
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Mart 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |