İslam Hukukunda Zamana Bağlanan Talâk (Muzâf Talâk)

Yıl 2023, , 684 - 721, 31.12.2023

Selahattin Yılmaz

https://doi.org/10.17859/pauifd.1336995

Öz

Bu makalede talâkın zamana izâfesi diğer bir tabirle muzâf talâk konusu ele alınacaktır. Hem klasik fıkıhtaki görüşler ve delilleri ele alınacak, hem de ahvâl-i şahsiyye kanunlarının meseleyi nasıl ele aldıkları ortaya konacaktır. Dört mezhep, İbâzîler ve Zeydîlere göre talâkın derhal olması şart olmayıp, gelecekteki bir zamana bağlanması geçerlidir. Zâhirîler ve Ca‘ferîlere göre ise sadece müneccez şekilde olan talâk boşama için elverişli olup, ileriki bir zamana bağlanılan talâk geçerli değildir. Günümüzde de bazı İslâm hukukçuları ve birçok ahvâl-i şahsiyye kanunu cumhurun görüşünü terk ederek, muzâf talâkın gerçekleşmeyeceği görüşünü benimsemiştir. İleriki bir zamana bağlanarak yapılan boşama Hz. Peygamber’den (sav) sonra ortaya çıktığından ve sünnî boşama prosedürüne uymadığından bid‘î talâk kapsamına girmektedir. Muvakkat nikahın farklı bir versiyonudur. Talâkın geçerli olacağı görüşü sünnî talâkın şartlarını yerine getirmeye elverişli olmadığı gibi, şeriatın evlilik ve boşanma ile ilgili maksatlarıyla da uyumlu değildir ve aileye zarar vermektedir. Boşamanın geçerli olmadığı görüşü, ailenin maslahatına olup, Kur’an ve Sünnetin prosedürünü yerine getirmeye imkân sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Talâk, Muzâf Talâk, Ahvâl-i Şahsiyye, Müneccez.

CONTİNGENT DIVORCE (MUḌÂF ṬALÂQ) IN ISLAMIC LAW

Öz

Abstract
In this article, the subject of, "muḍâf ṭalâq" (contingent divorce), which is a divorce that took place at a later decided date, will be discussed. Islamic jurists generally accept that talaq is tied to a future time in Islamic law, but according to Ẓahiris and Jâfarîs, they do not consider it valid. Today, some Islamic jurists and many al-Aḥwāl al-shakhsiyya laws in practice have abandoned the general view and adopted the view that muḍâf ṭalâq is not valid. Since the divorce decided for a future time came after the Prophet and does not comply with the Sunni divorce procedure, it falls within the scope of bid'i talaq. Muḍâf ṭalâq is a different version of the temporary marriage, it hurts the woman and harms the notion of marriage. The view that this divorce is not valid is for the benefit of the family and provides the opportunity to fulfill the requirements of the Qur'an and Sunnah.

Structured Abstract
In this article, the subject of, "muḍâf ṭalâq" (contingent divorce), which is a divorce that took place at a later decided date, will be discussed. In Islamic law, it has been accepted by the majority of jurists that divorce can take place in the future as days, months and years. Today, due to the fact that divorces are decided by the courts, there is a need to examine whether this type of divorce is compatible with the legitimate form of divorce, whether the condition of being "munjaz" can be imposed for divorce, and the subject in terms of the evidence of Islamic Law.
In the article, both the views and arguments in classical fiqh will be discussed, as well as how the laws of personal life deal with the issue will be evaluated. According to the four madhhabs, Ibazis and Zaydis, talaq does not have to be immediate, it can be tied to a future time, and this divorce is valid. According to the Zahiris and Ja'faris, only the talaq in the form of a munajaz is valid, and the talaq attributed to a future time is invalid.In addition to the condition that the divorce be munajaz, two just persons must also witness the divorce.
The general view argues that, based on some general premises and that divorce is under the authority of men, the husband can realize the divorce as he wishes and put it at a later time.
Today, some Islamic jurists and many al-aḥwāl al-shakhsiyya laws in practice have abandoned the general view and adopted the view that muḍâf ṭalâq is not valid. al-Aḥwāl al-shakhsiyya laws state that divorce cannot be time-bound or invalidate the muḍâf ṭalâq by bringing the condition of being before the court.There is a change in the judgment of this issue compared to the general opinion. Shiite al-aḥwāl al-shakhsiyya laws also do not consider muḍâf ṭalâq valid in accordance with the Jâfarî sect.It is seen that Shiite and some Sunni laws of al-aḥwāl al-shakhsiyya have come to a common point in this regard.
Divorce and marriage should be evaluated in relation to each other, just as marriage cannot be tied to a future time, divorce also should not be tied to a future time. With muḍâf ṭalâq, the marriage is tied to a temporary period, which is another version of the temporary marriage. While divorce is a process that can be applied when there is a need for separation, connecting to the future time shows that you do not need divorce at that moment. While the woman is waiting for the divorce day by day on the one hand, on the other hand, the duty of husband and wife is expected from her, which is a torture for the woman. This type of divorce undermines the importance of marriage.
There is no evidence in the Qur'an and Sunnah that muḍâf ṭalâq is valid. Since it emerged after the Prophet and does not comply with the Sunni divorce procedure, a divorce made at a later time falls within the scope of bid'î ṭalâq.
The view that muḍaf ṭalâq is valid is not suitable for fulfilling the Sunni divorce requirements, and it is not compatible with the purposes of the Shari'ah regarding marriage and divorce, and it harms the institution of the family. For this reason, it is necessary to protect the family from methods of divorce such as muḍâf ṭalâq'. The view that this divorce is not valid is for the benefit of the family and provides the opportunity to fulfill the requirements of the Qur'an and Sunnah.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, Ṭalâq, Muḍâf Talâq, al-Aḥwāl al-shakhsiyya, Munajjaz.

Kaynakça

• Abdürrezzâk, İbn Hemmâm es-Sanânî. Musannefu Abdirrezzâk. Beyrût: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403.
• Acar, H. İbrahim. İslam Hukukunda Evliliğin Sona Ermesi. Erzurum: EKEV yayınları, 2000.
• Acar, H. İbrahim. “Talâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39/496-500. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Affâne, Hüsâmeddîn b. Mûsa. “et-Talâku’l-Muallak”. İslamonline.net. Erişim 14 Eylül 2022. https://islamonline.net/archive/تعليق-الطلاق-على-شرط-والرجوع-عنه
• Aktan, Hamza. “Kur’ân’a Göre Boşanma Prosedürü”. Dini Araştırmalar 5/14, (2002), 5-16.
• Alighorbani. “Kânunu Medenî”. Erişim 05 Haziran 2023. http://www.alighorbani.com/wp-content/uploads/2019/10/madani.pdf
• Âmilî, Muhammed b. Hasen el-Hür. Tafsîlu vesâili’ş-Şîa ilâ tahsîli mesâili’ş-Şerîa. Kum: Müessesetü Âli Beyt, 1414.
• Ansî, Ahmed b. Kasım. et-Tâcü’l-müzehheb li ahkâmi’l-mezheb. b.y.: Dâru’l-Hikmeti’l-Yemâniyye, 1993.
• Apaydın, Yunus. “İbrâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 21/263-266. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Aslan, Nasi. “Ahkâm Hadislerinde Psikolojik Etmenler: Regl Dönemindeki Talâk Üzerine Bir İnceleme”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 17/1 (Haziran 2017), 21-38. https://doi.org/10.30627/cuilah.325993.
• Atar, Fahrettin. Fıkıh Usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları, 2002.
• Bahru’l-Ulûm, es-Seyyid Muhammed. eş-Şehâdetü ale’z-zevâc ve’t-talâk ve’r-rec‘a fi’ş-şerîati ve’l-kânûn. Beyrût: Dâru’z-Zehrâ, ts.
• Bardakoğlu, Ali. “Hukuki ve Sosyal Açıdan Boşanma”. Türk Aile Ansiklopedisi. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 1991.
• Benî Ahmed, Halid Alî Süleyman. Muhâlefetü’l-İmâm İbn Hazm ez-Zâhirî li’l-eimmeti’l-erbaa fî fıkhi’l-ahvâli’ş-şahsiyye ve’l-muâmelât. Amman: Dârü’l-Hamid, 2006.
• Bevvâbe el-Kânûniyye el-Katariyye. “Kanûnu’l-Üsre”. Erişim 06 Şubat 2020. https://www.almeezan.qa/LawView.aspx?opt&LawID=2558&
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Ali. es-Sünenü’l-Kebîr. 24 cilt. el-Kâhire: Merkezu Hicr li’l-Buhûs, 2011.
• Bilmen, Ömer Nasûhi. Hukûku İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhıyye Kâmûsu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Mustafa Dîb el-Bugâ. Dimeşk: Dâru İbn Kesîr, 1993.
• Buhûtî, Mansûr b. Yunus. Keşşâfü’l-kınâ‘ an metni’l-İknâ‘. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1402.
• Cessâs, Ebu Bekir Ahmed. Muhtasaru ihtilâfi’l-ulemâ’. thk. Abdullah Nezîr. Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1417/1996.
• Cezîrî, Abdurrahman. el-Fıkhu ale’l-mezâhibi’l-erbaa. Kahire: Dâru’l-Fecr li’t-Turâs, 2004.
• Cin, Halil. Eski Hukukumuzda Boşanma. Ankara: Ankara Üniv. Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976.
• Cumhûriyetü’l-Arabiyyetü’s-Sûriye. “Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye”. Erişim 25 Aralık 2022.http://parliament.gov.sy/arabic/index.php?node=201&nid=11333&ref=tree&
• Cürcânî, Alî b. Muhammed b. Alî eş-Şerîf. Kitâbu’t-Ta‘rîfât. Lübnân: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1983.
• Dalgın, Nihat. İslam Hukukunda Boşama Yetkisi. İstanbul: Marmara Üniv. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2001.
• Dalgın, Nihat. Gündemdeki Tartışmalı Dini Konular. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
• Dâru’l-İftâ’. “Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye”. Erişim 25 Aralık 2022. https://www.aliftaa.jo/ShowContent.aspx?Id=205
• Desûkî, Muhammed b. Ahmed b. Arafe. Ḥâşiyetü’d-Desûkî ale’ş-Şerḥi’l-kebîr. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Din İşleri Yüksel Kurulu Başkanlığı”. Erişim 12 Şubat 2023. https://kurul.diyanet.gov.tr/Sorularim
• Doğanay, Ekrem. İslam'da Talağın Hükmü ve Hikmetleri. İstanbul: Gonca yayınları, ts.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 2001.
• Dusûkî, Muhammed. Fikhu’t-talâk beyne’t-taklîd ve’t-tecdîd. Kahire: Cumhûriyyetu Mısr el-Arabiyye Vizâretü’l-Evkaf, 2005.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. El-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şuayb el-Arnaût - Muhammed Kamil Karabelli. Beyrût: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Ebû Mâlik, Kemal b. es-Seyyid Sâlim. Sahîhu fıkhi’s-sünne ve edilletuhû ve tavdîhu mezâhibi’l-eimme. Kahire: el-Mektebetü’t-Tevfîkiyye, 2003.
• Ebû Zehra, Muhammed. el-Ahvâlü’ş-şahsiyye. Kâhire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1957.
• Erbaş, Muammer. “Boşanma Örneğinde Dini Ahkâmın Kur’ân ve Sünnet Işığında Güncellenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 37 (2013), 9-47.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh Ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 1998.
• Eroğlu, Selahaddin. “Talâk Hakkında Kur’ânı Kerimin Genel Tutumu”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (1986), 159-165.
• Fakîh, el-Hucce eş-Şeyh Yusuf. el-Ahvâlu’ş-şahsiyye fî fıkhi Ehli’l-beyt. Beyrut: Dâru’l-Advâ’, 1989.
• Fetva. Net, “Şarta bağlanan talâk geçerli olur mu?”. Erişim 21 Ekim 2022. https://www.fetva.net/yazili-fetvalar/sarta-baglanan-talâk-bosanma-gecerli-olur-mu.html
• Gandûr, Ahmed. el-Ahvâlu’ş-şahsiyye fî teşrîi’l-İslâmî mea beyâni kanûni’l-ahvâli’ş-şahsiyye li'l-kadâi fî mehâkimi’l-Kuveyt. Kuveyt: Mektebetu’l-Felâh, 2006.
• Hâdî İlelhak Yahya b. Hüseyin. Kitâbu’l-Ahkâm fi’l-halâl ve’l-harâm. Yemen: Mektebetü Bedr li’t-Tıbâeti ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 2013.
• Hallâf, Abdulvahhâb. Ahkâmu’l-ahvâli’ş-şahsiyye fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye. Kuveyt: Dâru’l-Kalem, 1990.
• Haraşî, Muhammed b. Abdillâh b. Ali. Şerhu Muhtasari Halîl. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr,1317.
• Hillî, Ebu’l-Kasım Necmuddîn Cafer b. Hasen. Şerâiu’l-İslâm. Beyrût: Dâru’l-Kârî, 2004.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdülaziz. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtâr. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1992. İbn Ali, İbrahim. Mevsûatü âsâri'l-İmâm Câbir b. Zeyd el-fıkhıyye. Umman: Mektebetü Muskit, 2006.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah Muhammed. el-Kitâbu’l-Musannef fi’l-ahâdîs ve’l-âsâr. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Tâc, 1989.
• İbn Hamdu’l-Hekîl, Müsâid Abdullah. “İn‘ikâdu’l-yemîn bi-sîgati’t-ta‘lîk”. Mecelletü’l-Cemiyyeti’l-fıkhiyyeti’s-Suûdiyye 42 (2019), 504-587.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. el-Muhallâ bi‘l-âsâr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Kayyim el-Cevziyye. İgâsetü’l-lehfân min mesâyidi’ş-şeytân. Kâhire: Dârü’t-Takvâ li’t-Turâs, 1999.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr. İ‘lâmu’l-muvakkıîn an Rabbi’l-âlemîn. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1991.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî. el-Mugnî. 10 Cilt. b.y.: Mektebetu’l-Kahire, 1968.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî. el-Kâfî fî fikhi’l-İmâm Ahmed. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. 5 Cilt. thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrût: Dâru’r-Risâletü’l-Âlemiyye, 2009.
• İbn Miftâh, Ebu’l-Hasan Abdullah b. Ebi’l-Kâsım. Şerhu’l-Ezhâr. Yemen: Mektebetu Ehli’l-Beyt, 2018.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd. Beyrût: Dâru’l-Marife, 2000.
• İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takiyyuddîn Ahmed b. Abdulhalîm. Risâletü’l-ictimâ‘ ve’l-iftirâk fi’l-hilfi bi’t-talâk. thk. Muhammed b. Ahmed Seyyid Ahmed. Mekke: Mektebu’l-Menâre, 1988.
• İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takiyyuddîn Ahmed b. Abdulhalîm. Mecmûu fetâvâ. 37 Cilt, Medine: Mecme‘u’l-Melik Fehd li-Tibâeti’l-Mushafi’ş-Şerîf, 1995.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdulvâhid es-Sivâsî. Fethu’l-kadîr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İmara, Sayel. “et-Talâk geyru’l-müneccez beyne’ş-şerîati ve kavânîni’l-ahvâli’ş-şahsiyye fî Filistîn ve ba‘du’l-bilâdi’l-Arabiye”. Mecelletu Câmiatu’n-Nacâh li’l-Ebhâs 27/2 (2013), 349-382.
• Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye li-Duveli’l-Halîci’l-Arabiyye. Erişim 25 Aralık 2022. https://adlm.moj.gov.sa/attach/951.pdf
• Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye li-Devleti’l-İmârâti’l-Arabiyyeti’l-Müttehide. Erişim 25 Aralık 2022. https://courts.rak.ae/Shared%20Documents/Lawsanddecisions/قانون%20الاحوال%20الشخصية.pdf
• Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye li’l-Müslümîn. Erişim 25 Aralık 2022. http://www.lawsofsudan.net/dmdocuments/ahwal.pdf
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd. Bedâiu’s-sanâi‘. 6 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1986.
• Kırbaşoğlu, Mehmet Hayri. “Kadın Konusunda Kur’ân’a Yöneltilen Başlıca Eleştiriler”. İslami Araştırmalar 5/4 (1991), 271-283.
• Komisyon. Meşrû‘ Kânûni’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye el-Muvahhad li-İklîmeyni’l-Mısr ve’s-Sûrî. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 1996.
• Kuleysî, Ali Ahmed. Ahkâmu’l-üsre fi’ş-Şerîati’l-İslâmiyye. San‘a: Mektebetü Cîli’l-Cedîd, 1993.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, Kahire 1964.
• Kuveyt Evkaf Bakanlığı. el-Mevsûatü’l-fikhiyyeti’l-Kuveytiyye. 45 Cilt. Kuveyt: Vizâretü'l-Evkâf ve'ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1404-1427.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. el-Hâvi’l-kebîr. 19 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Memleketü’l-Mağribiyye Vezaretü’l-Adl. “Müdevvenetü’l-Üsre”. Erişim 26 Aralık 2022. https://adala.justice.gov.ma/reference/adala_v2/fr/093b768c-8132-4315-9562-b436dedb707a.pdf
• Menşûrât Kânûniyye, “Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye”. Erişim 16 Şubat 2020. https://manshurat.org/node/12369
• Mergînânî, Ebu’l-Hasan Burhânuddîn Ali b. Ebû Bekr b. Abdülcelîl el-Fergânî. el-Hidâye fî şerhi Bidâyeti’l-mübtedî. Beyrut: Dâru-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Mugniyye, Muhammed Cevâd. el-Fıkhu alâ mezâhibi’l-hamse. Beyrut: Dâru’l-Cevâd, 2000.
• Mugniyye, Muhammed Cevâd. Fikhu’l-İmâm Ca‘feri’s-Sâdık. Kum: İntişârâtü Kudsî Muhammedî, ts.
• Müeyyed Billâh, Ahmed b. Huseyn el-Hasenî. Şerhu’t-Tecrîd fi fikhı’z-Zeydiyye. San‘a: Merkezü’t-Turâs ve’l-Buhûsi’l-Yemenî, 2006.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. Ravzatü’t-tâlibîn. 12 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1991.
• Niyazov, Ahmet. “Caferi Fıkhında Boşama Mahdudiyetleri”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 15 (2010), 241-264.
• Omanportal. “Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye fi Saltanati Ummân”. (Erişim 18 Ocak2023). https://omanportal.gov.om/wps/wcm/connect/8b7389b0-9a86-45b8-993d- d5f2533467e6/Personal+Status+Law+-+Marriage+%28Arabic%29.pdf?MOD=AJPERES
• Osmanlı Hukuk-ı Aile kararnamesi. nşr. Orhan Çeker. Konya: Mehir Vakfı, 2. Basım, 2012.
• Paçacı, İbrahim, “Sosyal Hayattaki Değişim Sürecinde Aile Hukuku (Evlenme ve Boşanma Örneği)”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 11 (2008), 59-92.
• Paçacı, İbrahim. “Kadının Evlenmesi ve Boşanması-II”. Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-I. Ankara: DİB Yayınları, 2004.
• Riâsetü’l-Cumhûriyye. “Kanûnu’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye”. Erişim 01 Ocak 2023. https://yemen-nic.info/db/laws_ye/detail.php?ID=11351
• Sâbık, Seyyid. Fikhu’s-sünne. Kahire: Dâru’l-Feth, 1999.
• Sâbûnî, Abdurrahmân. Medâ hürriyyeti'z-zevceyn fi't-talâk fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye. Beyrut: Dârü'l-Fikr, 1968.
• Sâbûnî, Abdurrahmân. Şerhu Kanûni’l-ahvâli’ş-şahsiyyeti’s-Sûriy. Dımaşk: Câmiatu Dımaşk, 1986.
• Sâlimî, Nureddin. Şerhu’l-Câmii’s-sahîh. nşr. Suûd b. Hamd. b.y.; y.y., 1993.
• Semâra, Muhammed. Ahkâm ve âsâru’z-zevciyye şerhun mukâren li-kânûni’l-ahvâli’ş-şahsiyye. Amman: Dârü’s-Sekâfe, 2002.
• Semînî, Diyâuddîn Abdulazîz. Kitâbu’n-Nîl ve şifâu’l-alîl. b.y.: y.y., 2002.
• Serahsî, Şemsu’l-Eimme Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1993.
• Sübkî, Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî. Tabakâtu’ş-Şâfiiyyeti’l-kübrâ. 10 cilt, b.y.: Hicr li’t-Tibâa, 1413.
• Sübkî, Ebu’l-Hasen Takiyyuddîn Alî b. Abdülkâfî. ed-Durretü’l-mudiyye fi’r-reddi alâ İbn Teymiyye. Şam: Matbaatü’t-Terakkî, 1347.
• Sübkî, Ebu’l-Hasen Takiyyuddîn Alî b. Abdülkâfî. en-Nezerü’l-muhakkik fi’l-hilfi bi’t-talâki’l-muallak. Matbaatü’t-Terakkî, Şam 1347.
• Süleymaniyevakfi, “Talâk (Erkeğin Boşama Hakkı), Erişim 21 Ekim 2022. https://www.suleymaniyevakfi.org/kuran-arastirmalari/talâk-erkegin-bosama-hakki.html
• Şa‘bân, Zekiyyüddîn. ez-Zevâc ve’t-talâk fi’l-İslâm. Kahire: ed-Dâru’l-Kavmiyye li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 1964.
• Şa‘bân, Zekiyyüddîn. İslam Hukuk İlminin Esasları(Usûlü’l-Fıkh). çev. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. Beyrût: Dâru’l-Marife, 1990.
• Şâkir, Ahmed Muhammed. Nizâmü’t-talâk fi’l-İslâm, b.y.: Dâru’t-Tibâeti’l-Kavmiyye, 2. Basım,1389.
• Şeltût, Mahmûd – Sâyis, Muhammed Ali. Mukârenetü’l-mezâhib fi’l-fıkh. b.y.; Dâru’l-Maârif, 1986.
• Şeltût, Mahmûd. el-Fetâvâ. Kahire: Dâru’l-Meşrûk, 2004.
• Zeynüddîn b. Alî b. Ahmed el-Cübaî el-Âmilî Şehîd-i Sânî. er-Ravdatü’l-behiyye fî Şerhi’l-Lumati’d-Dımaşkıyye. Beyrut: Dâru’t-Teâruf, ts.
• Şelebî, Muhammed Mustafa. Ahkâmu’l-üsre fi’l-İslâm. Beyrut: ed-Dâru’l-Câmiiyye, 1983.
• Şerîf el-Mürtazâ, Alemü’l-Hüdâ Ebü’l-Kâsım Alî b. el-Hüseyn. el-İntisâr. Kum: Menşûrât eş-Şerîf Rizâ, 1971.
• Şirbînî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Delilleri ile Büyük Şâfiî Fıkhı Muğni’l-Muhtâc. çev. Soner Duman. İstanbul: Mirac Yayınları, 2015.
• Şîrâzî, Ebû İshâk İbrahim b. Ali. el-Mühezzeb fî fikhı'l-İmâmi’ş-Şâfiî. b.y.: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• Tabâtabâî, Seyyid Alî. Riyâdü’l-Mesâil. Kum: Müessesetu’n-Neşru’l-İslâmî, 1420/1999.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. 5 Cilt, Mısır: Şeriketu Mektebe ve Matbea Mustafâ el-Bâbî, 1975.
• Tûsî, Ebû Ca‛fer Muhammed b. el-Hasen. el-Mebsût fî fıkhi’l-İmâmiyye. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ts.
• Useymîn, Muhammed b. Salih. eş-Şerhu’l-Mumti‘ alâ Zâdi’l-müstakni‘. Riyâd: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1428.
• Vizâretu’l-Adl. “Ahkâmu’l-Hâsse bi’z-Zavâc ve’t-Talâk”. Erişim 17 Ocak 2023. https://aladel.gov.ly/home/?p=1246
• Yaman, Ahmet. İslam Aile Hukuku. İstanbul: Marifet yayınları, 1999.
• Yavuz, Yunus Vehbi. “Kadının Evlenmesi ve Boşanması”. Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-I. Ankara: DİB Yayınları, 2004.
• Yavuz, Yunus Vehbi. “Kur’ân’da Boşama Mertebeleri”. Kur’ân Mesajı İlmi Araştırmalar Dergisi Sayı 9 (Temmuz 1998), 25-33.
• Yılmaz, İbrahim. “Türk Medeni Kanunu’na (TMK) Göre Gerçekleşen Boşanmaların İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 14 (2009), 267-290.
• Yılmaz, İbrahim. Yetki ve Sistem Açısından İslam Hukukunda Boşanma. Kayseri: Laçin Yayınları, 2007.
• Yılmaz, Selahattin. Ahvâli Şahsiyye Kanunlarının Boşanma Konusunda Getirdiği Yenilikler (Klasik Fıkıh Düşüncesiyle Mukayeseli). Diyarbakır: Dicle Üniviversitesi, SBE, Doktora Tezi, 2022.
• Zerkâ, Mustafa Ahmed. el-Medhalü’l-fikhiyyu’l-Âmm. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 2004.
• Zeydân, Abdülkerîm. el-Mufassal fî ahkâmi’l-mer’e ve’l-beyti’l-müslim fî’ş-Şerîati’l-İslâmiyye. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fikhu’l-İslâmî ve edilletüh. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1997.