NAMAZLARI BİRLEŞTİRMEYE DAİR GÜNCEL PROBLEMLERİN USUL AÇISINDAN ANALİZİ

Yıl 2021, , 245 - 276, 30.06.2021

Ramazan Korkut

https://doi.org/10.17859/pauifd.877175

Öz

Günümüzdeki sosyo-kültürel ve teknolojik değişimlere bağlı olarak namazları birleştirme meselesi yeni bir tartışma konusuna dönüşmüştür. Bazı fakihler alışkanlık haline getirmemek şartıyla meşakkatin namazları birleştirme sebebi olabileceğini savunmuşsa da, bu görüş cumhur tarafından konuyla ilgili delillere aykırılık sebebiyle kabul edilmemiştir. Buna karşılık günümüzdeki ağır mekanik çalışma koşulları, kısa mesafeli uzun süren yolculuklar, sınav, ameliyat veya görev esnasında namazları birleştirmenin caiz olabileceği savunulmuştur. Öte yandan yolculukta sabah namazını yatsı-öğle namazıyla birleştirmenin caiz olabileceği türünden iddialar ortaya atılmıştır. Ancak bu görüş ve iddialar mevcut delillerle, cumhurun yaklaşım ve çözüm önerileriyle uyuşmamaktadır. Konuyla ilgili görüşler “meşakkat gerekçesiyle namazları birleştirme” ve “birleştirilecek namazlar” şeklinde iki başlık altında toplanmaktadır. Makalemizde öncelikle namazları birleştirme, birleştirme sebepleri ve birleştirilecek namazlarla ilgili mezhep görüşleri delilleriyle birlikte incelenecektir. Bilahare arz edilen durumlarda namazları veya yolculukta sabah namazını birleştirmenin caiz olabileceğini savunan görüşler delil açısından değerlendirilecektir. Araştırmaya konu olan problem klasik yaklaşımlardan farklı olarak usul merkezli bir yöntemle analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Usul, Namaz, Birleştirme, Güncel Problemler

Teşekkür

Teşekkür ederim.

Kaynakça

• Alâüddîn Muhammed b. Ahmed es-Semerkandî. Mîzânü’l-usûl fî netâi’ci’l-ukûl. Katar: Metâbi‘u-‘d-Davhe’l-Hâdîse, 1984.
• Âmidî, Seyfüddîn Alî b. Muhammed b. Sâlim. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye,, ty.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef. İhkâmu’l-fusûl. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 2009.
• Buhûtî, Mansur b. Yunus b. İdris. er-Ravzu’l-murbi‘ şerhu zâdi’l-müstenkı‘. Beyrût: Dâru’l-Fıkr, ty.
• Cessâs, Ebûbekir Ahmed b. Ali. Şerhu muhtasari’-Tahâvî. Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmî, 2013.
• Cessâs, Ebûbekir Ahmed b. Ali. el-Fusûl fi’l-usûl. Kuveyt: Dâru’l-Evkâf, 1994.
• Cezerî, Şemsuddin Muhammed b. Yusuf. Mi‘râcu’l-minhâc şerhu minhâci’l-vusûl. Mekke: Dâru İbn Hazm, 2011.
• Çeker, Orhan. İlmihal. Konya: Tekin Kitabevi, 2020.
• Ebu Zehra, Muhammed, el-Fetâva. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2010.
• Ensârî, Zekeriyyâ b. Muhammed b. Ahmed es-Süneykî. Ğayetu’l-vusûl fî şerhi lubbi’l-usûl. Hadramut: Dâru’z-Zehebî, 2007.
• Gazzâlî, Ebu Hamıd Muhammed b. Ahmed. el-Mustasfâ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
• İbn Useymînî Muhammed b. Salih. Mecmû’ul-fetâva ve resâili’l-‘Useymînî. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1413.
• İbn Hacer, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Heytemî. Tuhfetu’l-muhtâc bi şerhi’l-minhâc. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, 2017.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. el-Fasl fi’l-mileli ve’l-ehvâ. Kahire: Mektebetu Hanci, ty.
• İbn Kudame Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. Ravzatu’n-nâzır. Riyad: Dâru’l-Künûz, 2012.
• İbn Kudame Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. el-Kâfî fî fıkhi’l-Hanbelî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• İbn Kudame Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. el-Muğnî. Kahire: Mektebetu Kahire, 1968.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed. Fethu’l-ğaffâr bi şerhi’l-menâr. Beyrût: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed. el-Fetâva’l-kubrâ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
• İbn Yunus, Mansûr. Keşşâfu’l-kınâ‘ an metni’l-iknâ. Beyrût: Dâru’l-Fıkr, 1402.
• Kahraman, Abdullah. İslam Hukukunda Değişim ve İbadetler. İstanbul: Ensar Yay., 2012.
• Karadavi, Yusuf. Fetâva Mu‘asıra. Beyrût: el-Mektebu’l-İslâmî, 2000.
• Kâsânî, ‘Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. el-Bedaiu’s-sınaî fî tertîbi’ş-şerai. Beyrût: Daru’l-Kitabi’l-‘Arabî, 1982.
• Komisyon. Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvalar. Ankara: TDV Yay., 2018.
• Leknevî, Muhammed Abdülhay b. Muhammed Abdilhalîm. Fevâtihu’r-rahamût bişerhi müsellemi’s-subût. Beyrût, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
• Nesefî, Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Keşfu’l-esrâr şerhu’l-musannif ale’l-menâr. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Ty.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Mecmû şerhu’l-mühezzeb. Beyrût: Dâru’l-Fıkr, Ty.
• Remlî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Nihâyetu’l-muhtâc. Beyrût: Dâru’l-Fıkr, 1984.
• San’ânî, Muhammed b. İsmail. Subulu’s-selâm şerhu buluği’l-merâm. Dâru’l-Ma‘rife, Beyrût, 2005.
• Serahsî, Ebûbekir Muhammed b. Ahmed. Usûl. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1996.
• Serahsî, Ebûbekir Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1993.
• Şafiî, Ebu Abdillah Muhammed b. İdrîs. er-Risale, Thk. Muhammed Şakir. Kahire: Dâru’l-Halebî, 1940.
• Şafiî, Ebu Abdillah Muhammed b. İdrîs. el-Umm. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1990.
• Şahin, Osman. “Ahkâm Hadislerinin Çoklu Yöntemle Anlaşılması ve Yorumlanması: Namazların Cem’i Örneği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43 (Aralık 2017), 31-73.
• Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed eş-Şâtıbî. el-Muvafakât. Beyrût: Dâru İbn ‘Affân, 1997.
• Şekafe, Muhammed Beşir. el-Fıkhu’l-Malikî. Beyrût: Dâru’l-Kalem, 2011.
• Şeybanî, Muhammed b. Hasan. el-Hucce ‘ala ehli’l-Medine. Thk. Mehdi Hasan Geylani. Beyrût: ‘Alemu’l-Kutub, 1403.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ila ma‘rifeti me‘ani’l-minhâc. Beyrût: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1982.
• Tûfî, Süleyman b. Abdulkavî. el-Bulbul fî usûli’l-fıkh. Riyad: Mektebetu’l-İmam eş-Şafiî, 1410.
• Tûfî, Süleyman b. Abdulkavî. Şerhu muhtasari’r-ravza. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
• Yıldırım, Enbiya. “Seferde Yatsı Namazının Sabah Namazıyla Birleştirilmesi”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 4(1), 2011, 1-9.
• Zuhayli, Vehbe. Kadâya’l-fıkhi ve’l-fikri’l-mu‘asır. Dımaşk: Dâru’l-Fıkr, 2006.