SEÇİMLİK BİR HAK OLARAK BULÛĞ MUHAYYERLİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 61 - 96, 30.06.2019

Mehmet Dirik

https://doi.org/10.17859/pauifd.546747

Cited By: 2

Öz

Özet

Muhayyerlik, akitlerde hak
sahibine seçme, cayma ve ürünlerden birini seçme gibi iradî yetkiler
sağlamaktadır. Diğer akitlerde olduğu gibi nikâh akdinde de çeşitli
muhayyerlikler vardır. Bu muhayyerliklerden biri de bulûğ muhayyerliğidir. Bu
muhayyerliğin gayesi, Hanefî müctehidlerin baba ve babanın babası dışında geniş
bir akraba topluluğuna tanıdıkları cebrî velâyet yetkisinden kaynaklanması
mutemel kusurları ve suiistimalleri dengelemektir. Hak sahibi, şayet adına
akdedilmiş nikâha razı değilse öngörülen zamanda akdin feshi yönünde iradesini
beyan edebilecektir. Ancak akdin feshi yönündeki beyanın sonuç doğurması
talebin yargıya taşınmasına bağlıdır. Bünyesinde bulûğ muhayyerliği bulunan
akit, hakkın kullanılma aşamasına kadar gayri lâzım bir karakter taşımaktadır.
Bir tür mevkufiyet görünümü arz etse de bu nitelikteki bir akit teknik anlamda
mevkuf sayılmaz. Bu makalede akit tekniği açısından bulûğ muhayyerliği ele
alınmış ve çeşitli yönlerden değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Abstract

Right of option
provides for title holder voluntary authorisation like choice, retract, choose
one of the products in treaties. As in other treaties there are several rights
of option in the marriage contract. One of these rights of option is right of
option in puberty. The aim of this kind of right of option is that Hanafi
interpreters balance abuses and block the possible faults which originate from
parental power that they had entitled large relatives except from the father
and the father of the father. The title holder would be able to declarate his
intention in projected time if she does not agree marriage contract. However
resulting of declaration depends on demand’s submission to the court. The
treaty which embodies of option has an avoidable characteristic till the stage
of exercising the right. Even though it is seen like that this is an obligatory
situation, this kind of treaty is not counted compulsive technically. In this
article, the right of option in puberty has discussed and evaluated in terms of
some aspects.

Anahtar Kelimeler

bulûğ muhayyerliği, velâyet, nikâh, lüzum, fesh, right of option in puberty, custody, marriage, need, termination

Kaynakça

• Acar, Halil İbrahim, İslam Aile Hukuku, (İstanbul: Ensar Yayınları, 2017).
• Acar, Halil İbrahim, “İslâm Hukukunda Evlenme Ehliyeti Bakımından Küçüklerin Evlendirilmesi Problemi”, Dinî Araştırmalar, cilt: VI, sayı: 16 (2003).
• Ansay, Sabri Şakir, “Aile Hukuku”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (1952).
• Apaydın, H. Yunus, “Lüzum”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 2003).
• Apaydın, H. Yunus, “Muhayyerlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2006).
• Apaydın, H. Yunus, “Mevkuf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2010).
• Apaydın, H. Yunus, “Velâyet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2013).
• Atar, Fahrettin, “ Nikâh ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2007).
• Aydın, Mehmet Âkif, Osmanlı Aile Hukuku, (İstanbul: Klasik Yayınları, 2017).
• Aydın, Mehmet Tayyip, İslam Hukukunda evlilik-velâyet ilişkisi, (Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2004).
• Bâbertî, Muhammed b.Muhammed Ekmelüddîn, el-‘İnâye fî şerhi’l-Hidâye, (Dâru’l-fikr: ts.).
• Bardakoğlu, Ali, “Bulûğ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 1992).
• Bardakoğlu, Ali, “Ehliyet” , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 1994).
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu,(İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1988).
• Cin, Halil– Ahmet Akgündüz, Türk-İslam Hukuk Tarihi, 1-2, (İstanbul: Timaş Yayınları, 1990).
• Çeker, Orhan, “Kız”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 2002).
• Desûkî, Şemsüddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed, Hâşiye ale’ş-Şerhi’l-kebîr, (Daru’l-fikr, ts.).
• Dirik, Mehmet, “İslâm Aile Hukukuna Göre Evlenmede Eşler Arasında Denklik”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 26 (2015).
• İbn Hümâm, Kemâleddin Muhammed b. Abdülvâhid, Fethü’l-kadîr, (Dâru’l-fikr, ts.).
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî, Lisânü’l-Arab, (Beyrut: 1414).
• İz b. Abdisselam, Kavâidü’l-ahkâm fî mesâlihi’l-enâm, (Kahire: 1414/1991).
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd el-Kurtubî, Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid, 1-4, (Kahire: 1425/2004)
• İbn Âbidîn, Muhammed Alâüddîn, Reddü’l-muhtâr ‘ale’d-Dürri'l-muhtâr şerhu Tenvîri’l-ebsâr, (Beyrut: Dâru’l-fikr, 1412/1992).
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhim, el-Bahru'r-râ'ik şerhu Kenzi'd-dekâ'ik, (Dâru’l-kütübi’l-İslâmî: ts.), 3: 117.İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali, el-Muhallâ bi’l-âsâr, (Beyrut: ts.).
• İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdilhalîm, Mecmû‘u’l-fetâvâ, nşr. Abdurrahman b. Muhammed, 1-35, (Medine: 1416/1995).
• Heyet, el-Mevsû‘atu’l-fıkhiyye el-Kuveytiyye, 2. baskı, (Kuveyt: Dâru’s-selâsil).
• Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, (İstanbul: Nesil Yayınları, 1996).
• Kâsânî, Ebû Bekir Alâuddin b. Mes’ud, Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘, (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1406/1986).
• Köse, Saffet, “İslam Hukukuna Göre Evlenmede Velâyet”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 2 (2003).
• Mandaloğlu, Mehmet, “İslamiyetten önce Türklerde Aile Hukuku”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi 33, (Nisan 2013),
• Merğinânî, Ali bin Ebî Bekr bin Abdülcelîl er-Reşadânî, el-Hidâye fî şerhi Bidâyeti'l-mübtedî, (Beyrut: ts.).
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref, el-Mecmû‘ şerhu’l-Mühezzeb, 1-20, (Dâru’l-fikr: ts.).
• Nuri Kahveci, İslam Aile Hukuku, (İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2014), 85.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. ebî Sehl, el-Mebsût, (Beyrut: y.y., 1414/1993).
• Şahin, Hasan, Akidlerde Muhayyerlik Teorisi, (Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2016).
• Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb, Muğni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti me‘âni’l-Minhâc, (Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994).
• Yaman, Ahmet, “Doktrin ve olgu bağlamında küçüklerin evlendirilmesi”, Eskiyeni 38 (2019).
• Yenidoğan, Adem, İslam Hukukunda Küçüklerin Evlendirilmesi, (Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2009).
• Zühaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletüh, (Dımeşk: Dâru’l-fikr, ts.).