İBN AMMÂR EL-ENDÜLÜSÎ'NİN ŞİİRLERİNDE TABİAT TASVİRLERİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 689 - 708, 30.12.2021

Ahmet Şen , Şemsettin Uçkan

https://doi.org/10.17859/pauifd.883258

Öz

İbn Ammâr el-Endülüsî, Endülüs’te Abbâdîler döneminde yaşamış ve bu devlette vezirlik yapmış bir şairdir. Çocukluğunda Şilb şehrine gitmiş, daha sonra Kurtuba’ya giderek eğitimini tamamlamıştır. Kurtuba tecrübesinden sonra para kazanmak maksadıyla çeşitli krallıkları dolaşmıştır. Son olarak Mu‘tazıd-Billâh ile karşılaşan İbn Ammâr, ona ithâfen söylediği Râiyye kasidesi sayesinde saraya şair olarak girmiştir. Mu‘tazıd-Billâh’ın vefatından sonra sarayda vezir olmuştur. Mu‘temid-Alâ’llâh devrinde siyasî olarak birçok başarı elde etmiş, daha sonra çeşitli olaylardan dolayı katledilmiştir. İbn Ammâr bu üst düzey devlet görevinin yanında söylediği şiirlerle Arap edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Şiirlerini genel olarak hiciv, fahr, i‘tizar ve müstehcen gazellerden meydana getirmiştir. Şairin tabiat tasviri ile ilgili şiirleri de vardır. Bu çalışmada İbn Ammâr’ın tabiat tasviri ile ilgili şiirleri incelenmiştir. Şairin övgü, ihsân, cömertlik, sevgiliden ayrılma, vatan hasreti, çektiği sıkıntı ve acılar vb. durumları tabiat unsurlarını kullanarak şiirlerinde nasıl tasvir ettiği ifade edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada İbn Ammâr’ın hayatına değinilmiş, tabiat tasvirinin genel çerçevesi çizildikten sonra çalışmanın asıl konusu olan şairin tabiat unsurlarını nasıl ele aldığı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, İbn Ammâr, Tasvir, Tabiat, Endülüs

The Descrıptıons Of Nature In The Poems Of Ibn ʿAmmār Al‐Andalusī

Öz

Ibn ʿAmmār al‐Andalusī lived in Andalusia during the ʿAbbādids period and was a vizier and poet in this state. The poet went to the city of Silves in his childhood, then went to Cordova and completed his education. After his experience with Cordova, he traveled to various kingdoms to earn money. Finally, Ibn ʿAmmār, who came across al-Mu'tadid, entered the palace as a poet thanks to the qasidat al-Raiyyah he said to him. After the death of al-Mu'tadid, he became a vizier in the palace. Ibn ʿAmmār, who achieved many political successes during the al-Mu'tamid period. Then he was killed due to various events. His poetry was generally composed of satire, boasting, apology and obscene ghazals. The poet also has poems about the depiction of nature. In this study, the poems of the poet about the depiction of nature were examined. The poet's praise, reward, generosity, separation from love, longing for homeland, suffering and suffering etc. It is tried to be expressed how he describes the situations in his poems by using the elements of nature. In the study, the life of Ibn ʿAmmār is mentioned. Then drawing the general framework of the nature depiction, the main subject of the study is how the poet handles the elements of nature.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Ibn ʿAmmār, Description, Nature

Kaynakça

• Apak, Adem. “Şuûbiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/244. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Azzâm, Abdu'l-Vahhâb. el-Mu‘temid b. Abbâd. Kahire: Mektebetu’s-sekâfeti’d-dîniyye, 1976.
• Dayf, Şevkî. Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî (el-‘Asru’l-Câhilî). Kâhire: Dâru’l-ma‘ârif, 11. basım. 1960.
• Dayf, Şevkî. Târîhu’l-edebi’l-ʿArabî (el-‘Asru’l-İslâmî). Kahire: Dâru’l-ma‘ârif, 7. basım, 1963.
• Dayf, Şevkî. el-Mu‘cemu’l-vasît. Kahire: Mektebetu’ş-şurûku’d-devliyye, 5. basım, 2011.
• Elmalı, Hüseyin. “Tasvir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/135. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Er, Rahmi. “İbn Ammâr el-Endelüsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/313. Ankara: TDV Yayınları, 1999.
• Er, Rahmi. “İki Endülüs Şairi: İbn Ammâr ve İbn Hafâce”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35/2 (1991 ),99-108.
• Fehmî, Azîz. el-Mukârene beyne’ş-şi‘ri’l-Emevî ve’l-Abbâsî. thk. Muhammed Kandîl el-Baklî. Kahire: Dâru’l-ma‘ârif, 1979.
• Ferrûh, Ömer. Târihu’l-edebi’l-Arabî. Beyrut: Dâru’l-‘ılm li’l-melâyîn, 4. basım, 1981.
• Habeşî, Hasan vd. (ed.). Mûcez dâireti’l-meârifi’l-İslâmiyye. Kâhire: Merkezü’ş-şârika li’l-ibdâi’l-fikrî, 1998.
• Hâlis, Salâh. Muhammed b. ‘Ammâr. Bağdat: Matba‘âtu’l-Hudâ, 1957.
• Hâşimî, Ahmed. Cevâhiru’l-edeb fî sınâ‘ati lugati’l-Arab. Mısır: Matba‘atu’s-sa‘âde, 1965.
• İbn Bessâm, Ebü’l-Hasen Alî b. Bessâm eş-Şenterînî. ez-Zaḫîre fî meḥâsini ehli’l-Cezîre. thk. İhsân Abbâs. 3 Cilt. Libya-Tunus: ed-Dâru’l-Arabiyye li’l-küttâb, 1978.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed el-Bermekî el-İrbilî. Vefeyâtu’l-a‘yân ve enbâu ebnâi’z-zamân. thk.İhsan Abbâs. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 8. basım, 1971.
• Kayrevânî, Ebû Alî el-Hasen b. Reşîk. el-ʿUmde fî meḥâsini’ş-şiʿr ve âdâbih. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: Dâru’l-cîl, 1401/1981.
• Kudame b. Cafer, Ebü’l-Ferec Kudâme b. Ca‘fer b. Kudâme b. Ziyâd el-Kâtib el-Bağdâdî. Nakdu,ş-şiir. Kostantiniyye: Matba‘atu’l-Cevâib, 1302.
• Küçüksarı, Mücahit. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden İbrahim es-Sefercelânî ve Şiirleri. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
• Lebdî, Habbe İbrahim Mansur. el-Vasf fi şi’ri’l-Melik el-Endelüsî Yusuf es-Sâlis, thk. Vâil Ebû Sâlîh. Nablûs: Câmiâtü’n-Necâh el-Vataniyye, 2012.
• Merrâkuşî, ‘Abdu'l-Vâhid. el-Mu‘cib fî telhîsi ahbâri'l-Magrib. nşr. Salâhuddîn el-Havârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘asriyye, 1426/2006.
• Nevfel, Seyyid. Şi‘ru't-tabî‘a fi'l-edebi'l-‘Arabî. Kâhire: Matba‘atu Mısr, 1945.
• Tâhirî, Ahmed. el-Binâ ve’l-‘imrânu’l-hadarî bi’İşbiliyyeti’l-Abbadiyye i‘âdetu terkîbi’l-medîne min hilâli’l-masâdiri’l-‘arabiyye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘ilmiyye, 1971.
• Yanık, Nevzat Hafız.Arap şiirinde Tasvir. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2010.
• Safedî, Ebü’s-Safâ (Ebû Saîd) Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh . el-Vâfî bi’l-Vefeyât. thk. Ahmed el-Arnavud ve Türkî Mustafa. 4 Cilt. Beyrut: Daru ihyâü’t-Turâs, 2000.
• Yeşildağ, Abdussamet. “Câhiliye’den Abbâsîlere Arap Şiirinde Yıldız Tasvirleri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi sayı:34 ( 2010 ), 190-192.