Yeni Ateizm Fenomeni

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3 - Gençlik ve İnanç Eğilimleri Özel Sayısı, 1077 - 1097, 31.12.2022

Majdoleen Nawasrah

https://doi.org/10.17859/pauifd.1187209

Öz

Allah’ın mevcudiyetini inkâr olarak tabir edilebilecek ateizm batıda bir terimsel kavram mahiyetine bürünmektedir. İlgili lafzın İslamın ilk dönemlerinden bu yana doğru inanç ilkelerini benimsemeyenler için kullanıldığı görülmektedir. Ateizm lügatta “meyl” anlamına gelmektedir. Terimsel olarak ise tarih sahnesinde farklı manalar kazandığını söylemek mümkündür. Genel çerçeveden bakıldığında söz konusu kavramın herhangi bir ilahın varlığını kabul etmemek vb. ifadeleri karşılamak için dillendirildiği saptanmaktadır. Bununla birlikte günümüzde yeni ateizm şeklinde farklı bir vasıf tamlamasıyla gündeme gelmektedir. Bu çalışmada ateizm kavramı ve çeşitlerinin ne olduğu, yeni ateizmin nasıl tarif edilebileceği, ateizme götüren sebeplerin nasıl temellendirilebileceği, bu faaliyetlerin neyi amaçladığı ve hangi yollarla ateizmden korunulabileceği sorularına cevap aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ateizm, Yeni Ateizm, Sekülerizm, Natüralizm, Akıl

ظاهرة الإلحاد الجديد

Öz

ظهر الإلحاد كمصطلح في العصر الحديث ليعبر عن فكرة إنكار وجود الخالق المدبر لشؤون مخلوقاته في الغرب، بينما استخدم المصطلح في السياق الإسلامي منذ القدم ليرمز إلى كل المذاهب الفكرية التي يميل أصحابها عن العقائد الصحيحة لدين الإسلام، حيث أن الإلحاد لغة يعني الميل. ثم ما لبث أن اتخذ شكلا جديدا مع بدايات القرن الجديد، وإن كان يحوم في فكرته الرئيسة حول قاعدة الإلحاد الأصيلة التي تتبع فكرة إنكار وجود الخالق، ليطلق عليه حديثا مصطلح " الإلحاد الجديد". تهدف الدراسة إلى التعريف بمفهوم الإلحاد وأشكاله، وإلى بيان ظاهرة الإلحاد الجديد بشكل خاص، كما تهدف إلى توضيح الأسباب التي أدت إلى ظهوره، وإلى أهدافه، وطرائق عرضه وطرحه، كما تناقش وتطرح طرق التصدي له. تتمثل إشكالية الدراسة في الإجابة على الأسئلة الأكثر إلحاحا:
ما الإلحاد الجديد؟ وكيف تحول إلى ظاهرة تنتشر على مستوى الدول والمنظمات والأفراد في العالم؟
تكمن أهمية الدراسة في أنها تلقي الضوء على مسألة الإلحاد بشكله الجديد الشرس، والذي يرمي إلى فرض أجندته الإلحادية المعادية لكل الاعتقادات الدينية والروحانية، وكسب التأييد والقبول العالميين على الصعيد الدولي والأكاديمي. اتبعت الباحثة المنهج الاستقرائي وذلك بالرجوع إلى المراجع العربية والأجنبية لوصف وتعريف مسألتي الإلحاد والإلحاد الجديد، والمنهج المقارن لبيان ما يميز الإلحاد الجديد عن الإلحاد الأصلي من حيث المفهوم والممارسة. وأخيرا المنهج التحليلي الذي يحلل كل ما سبق للوصول إلى تعريف خاص بالإلحاد الجديد، وأسباب ظهوره وأهدافه، وكيفية التصدي له.
وأسفرت الدراسة عن مجموعة من النتائج؛ من أهمها: أن الإلحاد الجديد لا يختلف في قاعدته عن المذهب الإلحادي الذي ينكر وجود خالق ومدبر لهذا الكون ولكن يعاد صياغته بشكل جديد، بناء على نظرة طبيعانية للعالم، ويلح بشكل كبير على استخدام العقل والمنطق والعلم كوسائل وحيدة لفهم الحقيقة واستمدادها. بالإضافة إلى ما سبق يتميز الإلحاد الجديد بوقاحته وهجومه الشرس على الدين، فهو ليس خطأ فادحا في نظر أتباع الإلحاد، ولكن غير منطقي وخطير بشكل كبير، ويعامل أتباع الديانات عموما والإسلام بشكل خاص على أنهم مرضى نفسيين

Anahtar Kelimeler

العقل, الإلحاد, الإلحاد الجديد, العلمانية, الطبيعانية

Kaynakça

• Akçe, Havagül. The Relationsship Between Spirituality, Mindfulness and Prayer Among Turkish Emerging Adults. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyla Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• ARGETUS. Dijitalleşme Çağında Gençler Araştırması 2021. Çalıştay Raporu. İstanbul: Çekmeköy Belediyesi, 2021. Çekmeköy Belediyesi.
• Arnett, Jeffrey Jensen. “Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties”. American Psychologist 55/5 (2000), 469-480.
• Arnett, Jeffrey Jensen. “Suffering, Selfish, Slackers? Myths and Reality About Emerging Adults”. Journal of Youth and Adolescence 36 (2007), 23-29.
• Atak, Hasan. Beliren Yetişkinlik: Yeni Bir Yaşam Döneminin Türkiye’de İncelemesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Atak, Hasan - Çok, Figen. “İnsan Yaşamında Yeni Bir Dönem: Beliren Yetişkinlik”. Journal of Childhood and Adolescence Mental Health 17/1 (2010), 39-59.
• Bahadır, Abdülkerim. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”. Din Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. 95-116. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıkğretim Fakültesi Yayınları, 2010.
• Bayyiğit, Mehmet. Gençlik ve Din. Konya: Yediveren Kitap, 2011. Can, Burhanettin vd. Türkiye’de Gençlik Gençlerin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri. İstanbul: SEKAM Yayınları, 2016.
• Doğan, Aysun - Cebioğlu, Sunay. “Beliren Yetişkinlik: Ergenlikten Yetişkinliğe Uzanan Bir Dönem”. Türk Psikoloji Yazıları 14/28 (2011), 11-21.
• Düzgün, Şaban Ali. “Deizm: Öncü İsimler ve Temel Doktrin”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm. ed. Vecihi Sönmez vd. 3-13. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
• Erdem, Hüsameddin. “Deizm”. TDV İslam Ansiklopedisi. 9/109-111. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
• İmamoğlu, Abdülvahit - Yavuz, Adem. “Üniversite Gençliğinde Dine İnanç ve Umutsuzluk İlişkisi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUİFD) 13/23 (2011), 205-244.
• İnce, Abdullah. “GENÇLİĞİN ‘İNANÇ PROBLEMLERİNİN’ GERÇEKLİĞİ: ELEŞTİREL BİR OKUMA”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2021), 908-934.
• Kaya, Yunus - Aslan, Mehmet. Gençlerde Değişim ve Farklılaşan Talepler Araştırması-2019. İstanbul: Argetus-Başakşehir Belediyesi, 2019.
• Kimter, Nurten. “Üniversiteli Gençlerde Dindarlık İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/2 (2011), 39-60.
• Koç, Mustafa. “Demografik Özellikler İle Dindarlık Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2010), 217-248.
• Kurt, Abdurrahman. “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2019), 1-26.
• Kutluer, İhsan. “Laedriyye”. TDV İslam Ansiklopedisi. 27/41-42. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Meydan, Hasan - Aydin, Sare. “Üniversite Gençliğinin Kurumsal ve Öznel Dindarlığa Bakışı ve Etkileyen Faktörler Üzerine Nitel Bir Araştırma”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 299-323.
• Nelson, Larry J. - Barry, Carolyn McNamara. “Distinguishing Features of Emerging Adulthood: The Role of Self-Classification as an Adult”. Journal of Adolescent Research 20/2 (2005), 242-262.
• Özdamar, Kazım. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi II. Eskişehir: Nisan Kitabevi, 2018.
• Özler, Mevlüt. “Tevhid”. TDV İslam Ansiklopedisi. 41/18-20. İstanbul: TDV Yayınları, 2012. Steinberg, Laurence. “Cognitive and affective development in adolescence”. Trends in Cognitive Sciences 9/2 (2005), 69-74.
• Yapıcı, Asım. “Cinsiyete Göre Farklılaşan Dindarlıklar Ve Kadınlarda Dinsel Yaşamın Farklı Görüntüleri”. Dini Araştırmalar 19/49 (2016), 131-161.
• Zavalsız, Y. Sinan - Şahin, Ensar. “Ateist ve Deistlerin Din Algısı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir Araştırma”. Journal of History Culture and Art Research 7/2 (2018), 576-599.